Παρασκευή 22 Ιουλίου 2016

Η δύναμη της Τέχνης- Καραβάτζιο



Η Δύναμη της Τέχνης του Simon Schama αφηγείται την επική ιστορία μιας διαρκώς εξελισσόμενης καλλιτεχνικής δυναμικής και παρουσιάζει την ικανότητα των ανθρώπων που άλλαξαν την οπτική μας για τον κόσμο. Εστιάζοντας σε οκτώ μοναδικά εικαστικά έργα τέχνης - όπως ο Δαυίδ και Γολιάθ του Καραβάτζιο , ο θάνατος του Μαρά του Νταβίντ και η Γκερνίκα του Πικάσο. Η σειρά ξετυλίγει την ιστορία της οπτικής δημιουργικής φαντασίας στο πέρασμα του χρόνου. Χάρη στις πειστικές δραματουργικές αναπαραστάσεις ο θεατής γίνεται μάρτυρας των συγκλονιστικών στιγμών σύλληψης και δημιουργίας των πιο σπουδαίων έργων τέχνης.

Το πρώτο επεισόδιο αναφέρεται στη ταραχώδη ζωή του καβγατζή Καραβάτζιο. Του ζωγράφου που απεικόνισε Αγίους σαν απλούς ανθρώπους. Σκότωσε για μια γυναίκα, επέζησε από απόπειρες δολοφονίας και πέθανε στα 38 του.

Η Δύναμη της Τέχνης Επ.1 ~ Καραβάτζιο (Ο Δαυίδ με το Κεφάλι του Γολιάθ)

Διαβάστε περισσότερα...

Κυριακή 17 Ιουλίου 2016

Ο Caravaggio στη Ρώμη



Επισκεπτόμενος κάποιος την Αιώνια Πόλη, τη Ρώμη, έχει την ευκαιρία κάνοντας έναν περίπατο να συναντήσει κάποια από τα σπουδαιότερα έργα του Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζο (Michelangelo Merisi da Caravaggio), του Ιταλού ζωγράφου που έμελλε να μείνει γνωστός στην ιστορία με το όνομα Καραβάτζο ή Καραβάτζιο (πρόκειται για το χωριό καταγωγής του πατέρα του), το έργο του οποίου ανήκει χρονικά στα τέλη του 16ου έως τις αρχές του 17ου αιώνα. 



Αν και οι πρώιμοι πίνακές του περιλάμβαναν κυρίως προσωπογραφίες, σταδιακά εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους θρησκευτικών σκηνών. Το νατουραλιστικό ύφος του και η ανάδειξη της ανθρώπινης φύσης των αποστόλων και των μαρτύρων στα έργα του θεωρήθηκε ότι εξυπηρετούσαν τις βλέψεις της Αντιμεταρρύθμισης. Με την τεχνική του κιαροσκούρο κατάφερε να ενισχύσει το δραματικό στοιχείο και το μυστηριακό χαρακτήρα της πίστης, ενώ συνολικά η επαναστατική τεχνική των δραματικών φωτοσκιάσεων του τενεμπρισμού, όπως την εισήγαγε ο Καραβάτζιο, σφράγισε την μπαρόκ σχολή της ζωγραφικής.

Σήμερα στη Ρώμη βρίσκονται 24 συνολικά πίνακες του μεγάλου ζωγράφου, τους περισσότερους από τους οποίους συναντά ο επισκέπτης στη Βίλα Μποργκέζε ενώ από ένα-δυο κομμάτια μπορεί ο επισκέπτης να δει στο Παλάτσο των Μπαρμπερίνι και στο μουσείο του Καπιτωλίου. Επίσης μια ευκαιρία για να θαυμάσει κάποιος έργα του ζωγράφου είναι το παρεκκλήσιο 
Cerasi στη Santa Maria del Popolo, όπως και στο παρεκκλήσιο Contarelli του San Luigi dei Francesi.


Galleria Borghese 


Η βίλα και το πάρκο διαμορφώθηκαν από τον καρδινάλιο Σκιπίωνα Μποργκέζε, ευνοούμενο και ανιψιό του Πάπα Παύλου Ε΄, ο οποίος παρήγγειλε αυτό το σπίτι ως κέντρο διασκέδασης. Ο ηδονιστής καρδινάλιος ήταν επίσης προστάτης των τεχνών, έτσι, διακόσμησε το χώρο με γλυπτά και πίνακες.

Η πινακοθήκη φιλοξενεί συνολικά 6 αυθεντικά έργα του ζωγράφου συγκεντρωμένα όλα σε μια αίθουσα αφιερωμένη στο ζωγράφο. Μεταξύ αυτών: ένα πολύ δημοφιλές θέμα για το ζωγράφο, "Ο άγιος Ιερώνυμος στο σπουδαστήριό του",  η αυτοπροσωπογραφία του Καραβάτζο ως "άρρωστος Βάκχος", ο "Δαβίδ με την κεφαλή του Γολιάθ" και η Παναγία υπό το βλέμμα της αγίας Άννας μαθαίνει στο μικρό Ιησού να συνθλίβει το φίδι, σύμβολο της αμαρτίας και της αίρεσης.

Ο Άγιος Ιερώνυμος στο σπουδαστήριό του (1605–1606)


Αγόρι με καλάθι φρούτων (1593)


Άρρωστος Βάκχος (1593)

 Νεκρή φύση με λουλούδια και φρούτα (αποδιδόμενο έργο 1590)

Η Παναγία με το φίδι (1605–1606)

Ιωάννης ο Βαπτιστής (1610)

Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ (1610)



Santa Maria del Popolo - Cerasi Chapel


Στην πλατεία Del Popolo βρίσκεται μια από τις πιο διάσημες εκκλησίες της Ρώμης, η Santa Maria del Popolo. Πρόκειται για ναό της πρώιμης αναγεννησιακής περιόδου που ανεγέρθηκε από τον πάπα Σίξτο Δ΄ το 1472. Πολλές οικογένειες έχουν εδώ παρεκκλήσια διακοσμημένα όλα με τη δέουσα πολυτέλεια. Το παρεκκλήσιο Τσεράζι έχει δυο αριστουργήματα του Καραβάτζιο: 

"Το μαρτύριο του αγίου Πέτρου". Ο πίνακας απεικονίζει το μαρτύριο του Αγίου Πέτρου, ο οποίος καταδικάστηκε σε σταυρικό θάνατο. Σύμφωνα με την παράδοση ο Πέτρος ζήτησε να αναστραφεί ο σταυρός, έτσι ώστε να μην μιμηθεί τον Θεό του, τον Ιησού Χριστό. Ως εκ τούτου, ο ίδιος απεικονίζεται να είναι σταυρωμένος ανάποδα - με το κεφάλι προς τα κάτω. Ο μεγάλων διαστάσεων πίνακας εικονίζει αρχαίους Ρωμαίους, που αγωνίζονται να ανεγείρουν το σταυρό του αποστόλου, ο οποίος παρά την ηλικία του δείχνει να είναι βαρύτερος ώστε να απαιτείται η προσπάθεια τριών ανδρών.

"Τη μεταστροφή του αγίου Παύλου." Ο πίνακας απεικονίζει τη στιγμή που εξιστορείται στο 9ο κεφάλαιο του βιβλίου "Των Πράξεων των Αποστόλων", όπου ο Σαούλ, στο εξής ο απόστολος Παύλος, έπεσε από το άλογο στο δρόμο του για τη Δαμασκό και άκουσε τον Κύριο να του λέει "Εγώ είμαι ο Ιησούς, τον οποίο  εσύ διώκεις". Ο Καραβάτζιο απεικονίζει μια στιγμή έντονης θρησκευτικής έκστασης. Η πρώτη εκδοχή του πίνακα της "Μεταστροφής", του Καραβάτζιο, βρίσκεται στη συλλογή του Guido Odescalchi. 

Η σταύρωση του Αγίου Πέτρου (1600–1601)

Η μεταστροφή του Αγίου Παύλου (1600)



Vatican Museums - Pinacoteca 


"Η ταφή του Χριστού", 1603-1604, φιλοτεχνήθηκε για το δεύτερο παρεκκλήσιο στα δεξιά πλευρά της εκκλησίας Santa Maria in Vallicella, το οποίο ήταν αφιερωμένο στην αποκαθήλωση. Ο πίνακας γνώρισε τον καθολικό θαυμασμό, αυτός ήταν ο λόγος που μεταφέρθηκε στο Παρίσι το 1797 και τοποθετήθηκε στο Musée Napoléon, τελικά επέστρεψε στη Ρώμη και εγκαταστάθηκε στο Βατικανό το 1816 και ένα αντίγραφο τοποθετήθηκε στο ναό στην αρχική του τοποθεσία.

Η σύνθεση του πίνακα έχει τα βασικά χαρακτηριστικά της ζωγραφικής της Αντιμεταρρύθμισης. Τα πρόσωπα έχουν τη διάταξη ενός διαγώνιου καταρράκτη που ξεκινά από τους πενθούντες, συνεχίζει στους φορείς του πτώματος και καταλήγει στο χαλαρό σώμα του Ιησού και τη γυμνή πέτρα - δεν είναι μια στιγμή μεταμόρφωσης, αλλά πένθους. Καθώς το μάτι του θεατή κατεβαίνει προς τα κάτω υπάρχει, επίσης, μια κάθοδος από την έκφραση υστερίας της Μαρίας του Κλωπά στην υποτονική συγκίνηση ως την τελική συναισθηματική φίμωση. 

Γενικά στην Ιταλική ζωγραφική οι Χριστοί πεθαίνουν αναίμακτα, και η βύθιση του σώματος γίνετε με έναν γεωμετρικά απαιτητικό τρόπο. Σαν να τονίζεται η αδυναμία του νεκρού Χριστού να αισθανθεί πόνο καθώς ένα χέρι πιάνει το τραύμα στο πλευρό του. Το σώμα του είναι μυώδες, με φλέβες, με παχιά μέλη που ταιριάζουν σε σώμα εργάτη.


Δύο άνδρες μεταφέρουν το σώμα. Ο ένας είναι ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, που αναγνωρίζεται μόνο από τη νεανική του εμφάνιση και το κόκκινο μανδύα, καθώς στηρίζει το νεκρό σώμα του Χριστού στο δεξί του γόνατο, ενώ με το δεξί του χέρι, κατά λάθος αγγίζει την πληγή. Ο Νικόδημος αρπάζει τα γόνατα ανάμεσα στα κλειστά χέρια του, με τα πόδια του τοποθετημένα στην άκρη της πλάκας. Ο Καραβάτζιο εδώ εξισορροπεί από τη μια τη σταθερή, αξιοπρεπή θέση του σώματος και τις ασταθείς κινήσεις των κομιστών.

Η ταφή του Χριστού (1602–1603)



Capitoline Museums 

Τα Μουσεία Καπιτωλίου είναι συγκρότημα αρχαιολογικών μουσείων και μουσείων τέχνης στο Λόφο του Καπιτωλίου. Τα μουσεία βρίσκονται σε τρία παλάτια περιμετρικά μιας τραπεζοειδούς πλατείας που σχεδίασε ο Μιχαήλ Άγγελος το 1536. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε σε συνολικά περισσότερα από 400 χρόνια. 

Ο πίνακας "Η χαρτομάντισσα" έχει φιλοτεχνηθεί από τον καλλιτέχνη σε δυο εκδοχές, η πρώτη το 1594 που βρίσκεται στη Ρώμη και η δεύτερη το 1595 και βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρο στο Παρίσι. O πίνακας εικονίζει έναν νέο με ατημέλητο ντύσιμο να δίνει το χέρι του σε μια γύφτισσα για να του πει τη μοίρα του. 

Ο δεύτερος πίνακας εικονίζει τον Ιωάννη το Βαπτιστή, πρόκειται για ένα θέμα που επαναλαμβάνεται σε οκτώ τουλάχιστον πίνακες του Καραβάτζiο. Μοντέλο γι αυτό τον πίνακα πιθανολογείται πως ήταν ο Cecco, υπηρέτης του Καραβάτζιο και, ενδεχομένως, ο μαθητής του. Στο πίνακα υπάρχει έντονος ρεαλισμός καθώς κανένα από τα στοιχεία του πίνακα δεν παραπέμπει στον προφήτη που εστάλη να ετοιμάσει την "οδόν Κυρίου", δεν υπάρχει σταυρός, ούτε δερμάτινη ζώνη, μόνο ένα κομμάτι από δέρμα καμήλας χάνεται στις ογκώδης πτυχώσεις του κόκκινου μανδύα, και το κριάρι. Επίσης πολύ παράξενη είναι η παρουσία του κριαριού καθώς ο προφήτης παραδοσιακά εικονίζεται με τη συνοδεία προβάτου. Το κριάρι μαζί με το γυμνό αγόρι για κάποιους μελετητές αποτελεί έμμεση απεικόνιση του πόθου και της αμαρτίας, αφού ο Βαπτιστής περισσότερο μοιάζει με τον ειδωλολατρικό θεό Έρωτα.

Η χειρομάντισσα (1594)

Ιωάννης ο Βαπτιστής, Νέος με το Κριάρι (1602)


Sant'Agostino 

Ο Άγιος Αυγουστίνος (Sant'Agostino) είναι μια Ρωμαιοκαθολική εκκλησία που βρίσκεται στην πλατεία με το ίδιο όνομα κοντά στην Piazza Navona . Πρόκειται για μια από τις πρώτες ρωμαϊκές  εκκλησίες που χτίστηκαν κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης.

"Η Μαντόνα του Loreto ή Η Μαντόνα των προσκυνητών" είναι ένα από τα διάσημα έργα του Καραβάτζιο. Βρίσκεται στο παρεκκλήσιο Cavalletti του ναού. Απεικονίζει την εμφάνιση της ξυπόλητης Παναγίας και του γυμνού παιδιού σε δύο αγρότες κατά τη διάρκεια ενός προσκυνήματος.

Η Παναγία του Λορέτο ή Παναγία των Προσκυνητών (1604-1606)



San Luigi dei Francesi - Contarelli Chapel

Η γαλλική αυτή εκκλησία ιδρύθηκε το 1518, αλλά ολοκληρώθηκε μόλις το 1589. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα τρία έργα του Καραβάτζιο, στο πέμπτο παρεκκλήσιο αριστερά, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ματθαίο. Οι τρεις αυτοί πίνακες, "Η κλίση του Αγίου Ματθαίου", "Το μαρτύριο του Αγίου Ματθαίου" και "Ο Άγιος Ματθαίος και ο Άγγελος" που ο Καραβάτζιο ζωγράφισε μεταξύ 1597 και 1602, είναι τα πρώτα μεγάλα θρησκευτικά έργα του. Η πρώτη εκδοχή του τελευταίου πίνακα απορρίφθηκε εξαιτίας του έντονου ρεαλισμού του: ποτέ ως τότε ένας άγιος δεν είχε απεικονιστεί ως κουρασμένος γέροντας με βρόμικα πόδια. Χαρακτηριστικό και των τριών έργων είναι ο ρεαλισμός και η "θεατρική" χρήση του φωτός.


Η κλήση του Αγίου Ματθαίου (1599–1600)


Το μαρτύριο του Αγίου Ματθαίου (1600)


Ο Άγιος Ματθαίος και ο Άγγελος (1602)




Palazzo Barberini - Galleria Nazionale d'Arte Antica

Όταν το 1623, ο Μαφέι Μπαρμπερίνι ανέβηκε στον παπικό θρόνο (ως Ουρβανός Η'), διέταξε την ανοικοδόμηση ενός πολυτελούς ανακτόρου για την οικογένειά του. Το Παλάτσο Μπαρμπερίνι, το οποίο δεσπόζει στην πλατεία – η είσοδός του είναι στην Βια ντελε Κουάτρο Φοντάνε – επιμελήθηκαν οι λαμπροί αρχιτέκτονες Κάρλο Μαντέρνο, Φραντσέσκο Μπορομίνι και Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι. Σήμερα εκεί φιλοξενείται μέρος της συλλογής της Εθνικής Πινακοθήκης Αρχαίας Τέχνης.

Στο ανάκτορο φιλοξενούνται τρεις πίνακες του Καραβάτζιο: "Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη"(1598–1599). Ο πίνακας είναι εμπνευσμένος από το δευτερο - κανονικό βιβλίο της Ιουδίθ σύμφωνα με το οποίο η Ιουδίθ υπηρέτησε το λαό της Ισραήλ παραπλανώντας τον Ολοφέρνη, τον Ασσύριο στρατηγό, τον οποίο μέθυσε και στη συνέχεια άρπαξε το σπαθί του και τον σκότωσε. "Και εγγίσασα της κλίνης εδράξατο της κόμης της κεφαλής αυτού και είπε· κραταίωσόν με, ο Θεός Ισραήλ, εν τη ημέρα ταύτη. 8 και επάταξεν εις τον τράχηλον αυτού δις εν τη ισχύϊ αυτής και αφείλε την κεφαλήν αυτού απ᾿ αυτού."

"Ο Νάρκισσος" (1597–1599). Πρόκειται για ένα από τα μόλις δύο γνωστά έργα του Καραβάτζιο με θέμα από την κλασική μυθολογία, αν και αυτό οφείλεται περισσότερο στα ατυχήματα που αφορούν στην επιβίωση των έργων του και όχι στην ιστορική πραγματικότητα. Η ιστορία του Νάρκισσου, αναφέρεται από τον ποιητή Οβίδιο στις "Μεταμορφώσεις" του, πρόκειται για έναν όμορφο νέο που ερωτεύεται το είδωλό του. Ο Καραβάτζιο ζωγράφισε μια εφηβική φιγούρα να φορά ένα κομψό μπροκάρ και να ακουμπά με τα δύο χέρια πάνω από το νερό, καθώς ατενίζει σε αυτό τη δική διαστρεβλωμένη αντανάκλαση. Ο πίνακας αποπνέει έναν αέρα μελαγχολίας. Η φιγούρα του Νάρκισσου είναι κλειδωμένη σε ένα κύκλο με είδωλό του, που περιβάλλεται από το σκοτάδι, έτσι ώστε μόνη πραγματικότητα να αποτελεί αυτός ο κύκλος με τον εαυτό του.  


Ο πίνακας "Ο άγιος Φραγκίσκος προσευχόμενος" είναι δύσκολο να χρονολογηθεί μιας και δεν είναι καταγεγραμμένος, επίσης είναι δύσκολο για τους μελετητές να ξεχωρίσουν το αυθεντικό έργο από τα πάμπολλα αντίγραφά του που βρίσκονται σε διάφορους ναούς και συλλογές. Η ζωή τέλειας φτώχειας και ταπείνωσης του αγίου Φραγκίσκου αποτελούσε δημοφιλές θέμα στα χρόνια του Καραβάτζο.  Ο Peter Robb σημειώνει πως ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, μαζί με τον Ιωάννη το Βαπτιστή και τον άγιο Ιερώνυμο, « ... συνθέτουν ένα τρίο αποξενωμένων ανδρών, ενός ώριμου, ενός παιδιού και ενός γέρου που έζησαν μια ζωή μελαγχολίας και απομακρυσμένη από την ανθρώπινη κοινωνία, το οποίο ο M. (δηλαδή ο Καραβάτζιο) ζωγραφίζει ξανά και ξανά», και το οποίο στην πραγματικότητα, αποτελεί μια απεικόνιση της ταραγμένης ζωής του Καραβάτζιο. Ο συγκεκριμένος πίνακας έχει μεταφερθεί απέναντι στη κρύπτη των Καπουτσίνων, όπου έχει δημιουργηθεί μουσείο και εκεί μπορείτε να τον θαυμάσετε.


Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη (1598–1599)


Νάρκισσος (1597–1599)


Ο Άγιος Φραγκίσκος προσευχόμενος (1606)

Palazzo Corsini - Galleria Nazionale d'Arte Antica

Το Παλάτσο Corsini είναι ένα διάσημο σε ύστερο-μπαρόκ αρχιτεκτονική παλάτι της Ρώμης, που χτίστηκε για την οικογένεια Corsini μεταξύ 1730-1740, με βάση τα σχέδια του Ferdinando Fuga. Βρίσκεται στην περιοχή Τrastevere της Ρώμης. Στα 1736, ο Φλωρεντινός Καρδινάλιος Neri Maria Corsini, γαμπρός του Πάπα Κλήμη του 12ου, απέκτησε τη βίλα και την αναμόρφωσε στη σημερινή της μορφή. Κατά τη διάρκεια της Ναπολεόντειας κατάκτησης της Ρώμης στο παλάτι φιλοξενήθηκε ο Ιωσήφ Βοναπάρτης. Σήμερα φιλοξενεί την Εθνική Ακαδημία Επιστημών και την Γκαλερί Corsini. Το παλάτι μαζί με αυτό των Μπαρμπερίνι αποτελούν τα δυο κτήρια στα οποία φιλοξενείται η Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας Τέχνης.

Αυτός είναι ένας από τους δυο πίνακες του Ιωάννη του Βαπτιστή που ζωγράφισε ο Καραβάτζιο γύρω στα 1604 (πιθανώς 1605). Όπως και σε άλλες περιπτώσει γύρω από τη φιγούρα του Ιωάννη εντοπίζονται αρκετά σύμβολα. Δεν υπάρχει καμία ζώνη, ούτε καν το «ένδυμα από τρίχα καμήλας", και ο σταυρός από καλάμι αφήνεται να εννοηθεί. Το φόντο και γενικά αυτά που περιβάλλουν τον άγιο είναι σκοτεινά ακόμη περισσότερο, και πάλι υπάρχει η αίσθηση μιας ιστορίας από την οποία ο θεατής έχει αποκλειστεί.

Ο Καραβάτζιο δεν ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που αντιμετώπισε το Βαπτιστή ως ένα αινιγματικό ανδρικό γυμνό -προηγήθηκαν οι Leonardo, Raphael, Andrea del Sarto και άλλοι- ωστόσο αυτός εισήγαγε έναν νέο τόνο ρεαλισμού και δράματος. Ο Ιωάννης του έχει τα τραχιά, ηλιοκαμένα χέρια και το λαιμό του εργάτη, από το χλωμό του κορμί αναδύεται μια αντίθεση που θυμίζει στον θεατή ότι πρόκειται για ένα πραγματικό αγόρι που έχει γδυθεί για να ποζάρει ως μοντέλο.


Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής (1598)


Doria Pamphilj Gallery

Η γκαλερί Doria Pamphilj αποτελεί μια μεγάλη συλλογή έργων τέχνης που στεγάζεται στο Palazzo Doria Pamphilj στο κέντρο της Ρώμης. Βρίσκεται μεταξύ της Via del Corso και Via della Gatta σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της πόλης. Η συλλογή όπως και το παλάτι, εξακολουθούν να είναι ιδιόκτητα από τη πριγκιπική ρωμαϊκή οικογένεια Doria Pamphilj.

Στη συλλογή της γκαλερί του Doria Pamphilj περιλαμβάνεται και ο πίνακας: "Η Ανάπαυση κατά τη φυγή στην Αίγυπτο", είναι ένας από τους πιο φιλόδοξους πίνακες του Καραβάτζο, όπως φαίνεται και από την επιλογή ενός θρησκευτικού θέματος, την ολόσωμη απόδοση των προσώπων και την εικονογραφική καινοτομία του αγγέλου με τα μεγάλα μαύρα φτερά χελιδονιού, ο οποίος παίζει μουσική με τη βοήθεια μιας παρτιτούρας που κρατάει στα χέρια του ο άγιος Ιωσήφ. Η σκηνή δε βασίζεται σε κάποιο βιβλικό περιστατικό αλλά σε μια σειρά από μύθους που αναπτύχθηκαν στα χρόνια του Μεσαίωνα στη Δύση γύρω από το περιστατικό της φυγής της Αγίας Οικογένειας στην Αίγυπτο και της παραμονής της εκεί.

Στην ίδια συλλογή περιλαμβάνεται και ο πίνακας "Μετανοούσα Μαγδαληνή". Πρόκειται για λάδι πάνω σε καμβά των ετών 1594-1595. Ο πίνακας παρουσιάζει τη Μαρία τη Μαγδαληνή καθώς σκύβει μετανοημένη από θλίψη για τα λάθη της αφήνοντας πίσω την έκλυτη ζωή της. Ο συγκεκριμένος πίνακας από τη στιγμή της ολοκλήρωσης του μέχρι και σήμερα προκαλεί συζητήσεις για τον αντισυμβατικό ρεαλισμό του, γεγονός που τον διαφοροποιεί από την παραδοσιακή εικονογραφία ως προς το πρόσωπο της Μαγδαληνής.

Ανάπαυση κατά τη φυγή στην Αίγυπτο (1597)


Μετανοούσα Μαγδαληνή (1594–1595)

Odescalchi Balbi Collection

Η συλλογή Odescalchi Balbi στεγάζεται στο ομώνυμο παλάτι που βρίσκεται στο κέντρο της Ρώμης δίπλα στη Piazza Venezia. Ο σημερινός σχεδιασμός του κτηρίου οφείλεται στον Bernini. Στα 1693, το παλάτι μισθώθηκε στον Καρδινάλιο Livio Odescalchi, ανιψιό του Πάπα Ιννοκέντιου ΧΙ, ο οποίος συγκέντρωσε μια εντυπωσιακή συλλογή από πίνακες και άλλα έργα τέχνης στη νέα του κατοικία. Το παλάτι εξακολουθεί να ανήκει στην οικογένεια των Odescalchi. Συνήθως μπορεί κανείς να δει μόνο ένα μικρό τμήμα της αυλής, μέσω της βόρειας θύρας, καθώς η οικογένεια αρνείται να ανοίξει το παλάτι στο κοινό σε τακτική βάση.

Ο πίνακας "Η μεταστροφή του Αγίου Παύλου" είναι ένας από τους δυο τουλάχιστον γνωστούς στις μέρες μας πίνακες με το ίδιο θέμα. Ο πρώτος βρίσκετε στο παρεκκλήσιο Cerasi της εκκλησίας Santa Maria del Popolo. Ο συγκεκριμένος πίνακας, μαζί με την Σταύρωση του Αγίου Πέτρου, ανατέθηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο (αργότερα Καρδινάλιο) Tiberio Cerasi, Γενικό Ταμία του Πάπα Κλήμη VIII, στον Καραβάτζιο το Σεπτέμβριο του 1600. Σύμφωνα με το βιογράφο Giovanni Baglione, οι δύο πίνακες απορρίφθηκαν από τον Cerasi και αντικαταστάθηκαν από δεύτερες εκδόσεις οι οποίες είναι και αυτές που κοσμούν το παρεκκλήσι σήμερα. 

Η Μεταστροφή του αγίου Παύλου (1601)


Ιδιωτική Συλλογή

Ο πίνακας του Καραβάτζιο "Μαρία η Μαγδαληνή σε έκσταση" (ή με διάφορες παραλλαγές ως προς το όνομα) υπάρχει σε τουλάχιστον δεκαοκτώ αντίτυπα, από τα οποία αυτή η έκδοση, η οποία βρίσκετε σε μια ιδιωτική συλλογή στη Ρώμη, πιθανολογείτε πως είναι το πρωτότυπο. Το έργο φιλοτεχνήθηκε σε λίγους μήνες το 1606. Στις 29 Μαΐου του 1606, κατά τη διάρκεια λογομαχίας με έναν νεαρό ονόματι Ρανούτσιο Τομασσόνι, ο Καραβάτζο τον σκότωσε – το πιθανότερο άθελά του – με μαχαίρι. Ο ίδιος τραυματίστηκε αλλά κατάφερε να διαφύγει, ενώ οι φίλοι του που ήταν παρόντες στο επεισόδιο φυλακίστηκαν. Για την πράξη του καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο και εξορία, γεγονός που έδινε το δικαίωμα σε κάθε μέλος της αστυνομίας του Βατικανού να τον εκτελέσει επιτόπου. Ο Καραβάτζο εγκατέλειψε μεταμφιεσμένος τη Ρώμη και αναζήτησε μάταια καταφύγιο στους πρώην προστάτες του. Πρώτος σταθμός του ήταν τα κτήματα της ισχυρής οικογένειας Colona στην οποία αφιερώνει τον πίνακα.

Σύμφωνα με έναν δημοφιλή μύθο της εποχής του Caravaggio, μετά το θάνατο του Χριστού η πιστή του μαθήτρια Μαρία η Μαγδαληνή μετακόμισε στη νότια Γαλλία, όπου έζησε ως ερημίτης σε μια σπηλιά στο Sainte-Baume κοντά στην πόλη του Aix-en-Provence. Εκεί μεταφέρονταν από αγγέλους επτά φορές την ημέρα ενώπιον του Θεού, "όπου άκουσε, με τα σωματικά αυτιά της, τις ευχάριστες αρμονίες των ουράνιων χορωδιών." Παλαιότεροι καλλιτέχνες είχαν απεικονίσει την Μαρία να ανεβαίνει στους ουρανούς μέσα από πολύχρωμα σύννεφα και να συνοδεύεται από αγγέλους, ο Καραβάτζιο μετέτρεψε αυτή την υπερφυσική κατάσταση σε ολοκληρωτικά εσωτερική εμπειρία, με τη Μαγδαληνή μόνης της μπροστά από ένα ιδιαίτερα σκούρο φόντο, καθώς μια ακτίνα έντονου φωτός πέφτει από το κεφάλι της που είναι γερμένο και στα μάτια της τρέχουν δάκρυα. Αυτή η νατουραλιστική ερμηνεία του μύθου επέτρεψε επίσης στο ζωγράφο να δημιουργήσει έναν ασαφή παραλληλισμό μεταξύ μυστικής και ερωτικής αγάπης, μέσα από την ημι-ανακλινόμενη στάση της Μαρίας και το απογυμνωμένο της ώμο.

Η Μαγδαληνή σε έκσταση (1606)


Διαβάστε περισσότερα...