Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2014

Αρχές Φιλοσοφίας, γραπτές εξετάσεις και Τράπεζα θεμάτων


Επειδή ο καιρός περνά και τα πράγματα σε σχέση με το μάθημα της Φιλοσοφίας και την Τράπεζα Θεμάτων δεν είναι και τόσο εύκολα, θα προσπαθήσω στην ανάρτηση αυτή να κάνω μια γενική περιγραφή δίνοντας και κάποια παραδείγματα της Τράπεζας Θεμάτων, όπως τουλάχιστον αυτή ισχύει αυτή τη στιγμή για το σχολικό έτος 2014-15.

Έτσι λοιπόν έχουμε και λέμε:

Η γραπτή εξέταση στο μάθημα της φιλοσοφίας περιλαμβάνει δυο ομάδες ερωτήσεων. 

Στην Α΄ ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα (με ερωτήσεις διαφόρων τύπων), με τα οποία ελέγχεται ο βαθμός κατανόησης της διδαχθείσας ύλης (φιλοσοφικών εννοιών, θεωριών κ.λπ.).

Στη Β΄ ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα, τα οποία απαιτούν συνδυασμό γνώσεων, επιχειρηματολογία και τεκμηρίωση, και με τα οποία ελέγχεται η ικανότητα του μαθητή για αυτοδύναμη συνθετική και κριτική σκέψη, καθώς και η ικανότητά του για προεκτάσεις σε σύγχρονους προβληματισμούς. Στις ερωτήσεις αυτές ενδείκνυται να δίνονται σύντομα αποσπάσματα φιλοσοφικών ή άλλων κειμένων, εικόνες, πολυτροπικά κείμενα κ.λπ., με στόχο τη διασάφηση και προέκταση φιλοσοφικών θεμάτων που αφορούν στην εξεταστέα ύλη.

Η βαθμολογία κατανέμεται κατά 50% σε κάθε ομάδα θεμάτων. Τα θέματα της ομάδας Α΄ επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων. Τα θέματα της ομάδας Β΄ ορίζονται από τους διδάσκοντες και κριτήρια για την αξιολόγησή τους είναι η εννοιολογική ακρίβεια, η ορθότητα και η εγκυρότητα των επιχειρημάτων, η ευστοχία των παραδειγμάτων, η έκταση και η πρωτοτυπία του κριτικού προβληματισμού που αναπτύσσεται.
Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις των θεμάτων μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας τους και οι βαθμολογικές μονάδες καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους μαθητές.

Όσον αφορά λοιπόν, την τράπεζα θεμάτων από την οποία θα επιλεγούν όλα τα θέματα της Α ομάδας αυτή περιλαμβάνει συνολικά αυτή τη στιγμή 300 θέματα (με νεότερη ενημέρωση αυτά γίναν 299, ακόμα βάζουν και βγάζουν θέματα στην τράπεζα) καλύπτοντας ένα τεράστιο μέγεθος ύλης που είναι δύσκολο και να διδαχθεί κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους αλλά και να απομνημονευτεί από τους μαθητές για τις εξετάσεις. Βέβαια υπάρχει και ένα καλό, ότι κάποια θέματα επαναλαμβάνονται συνεχώς.

Μέσα σε κάθε θέμα τώρα βρίσκουμε 2 ερωτήματα το Α1 και το Α2, τα οποία με τη σειρά τους αναλύονται σε δυο υπο-ερωτήματα. Έτσι ουσιαστικά έχουμε τέσσερα θέματα. Ας δούμε όμως αναλυτικά και με παραδείγματα πώς είναι κατανεμημένα τα θέματα.

Στην Α1 ομάδα έχουμε:

1) Ασκήσεις κλειστού τύπου (Σωστό - Λάθος)
Παράδειγμα:
Η υιοθέτηση μιας φιλοσοφικής στάσης απέναντι στα πράγματα μας κάνει να απορούμε για εκείνα που προηγουμένως θεωρούσαμε αυτονόητα. 
σελ. 14 (Σ)
Οι φιλόσοφοι μας καλούν να επιχειρήσουμε να αιτιολογήσουμε ακόμη και τις πιο βασικές μας πεποιθήσεις. 
σελ. 15 (Σ)

2) Ασκήσεις κλειστού τύπου (πολλαπλής επιλογής)
Παράδειγμα:
Η μεταφυσική ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο:
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας
δ. τους κανόνες της ορθής σκέψης  
σελ 19 σωστό α

Η αξιολογία ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο: 
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας 
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της 
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας 
σελ 19 σωστό γ

3) Ασκήσεις κλειστού τύπου (αντιστοίχησης)
Θεωρούνται οι δυσκολότερες αλλά είναι ελάχιστες

Παράδειγμα
Αξιοποιώντας τις γνώσεις σας, να αντιστοιχίσετε τα ονόματα των φιλοσόφων (στήλη Α) με τα δεδομένα της στήλης Β. 

Α΄

Β΄

1. Μπέρκλεϋ
2. Ντεκάρτ
3. Μιλ
4. Λοκ
5. Καντ

α. «Σκέπτομαι, άρα υπάρχω».
β. «Ο χώρος και ο χρόνος είναι εγγενείς μορφές εποπτείας· αποτελούν ανεξάρτητους από την εμπειρία τρόπους λειτουργίας της αντιληπτικής μας ικανότητας».
γ. «Το να υπάρχει κάτι συνίσταται στο να αντιλαμβάνεται ή να γίνεται αντιληπτό».
δ. «Η μεγαλύτερη κατά το δυνατόν ωφέλεια για τον μεγαλύτερο κατά το δυνατόν αριθμό ατόμων».
ε. «Ο νους δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας άγραφος χάρτης στον οποίο αποτυπώνεται το υλικό της εξωτερικής και της εσωτερικής αίσθησης».

4) Ορισμοί
σαν ερώτηση 1β θα βρείτε πάντα την ίδια ερώτηση που ζητά διάφορους ορισμούς

Παράδειγμα:
Να αποδώσετε το φιλοσοφικό περιεχόμενο των όρων: εμπειρισμός, δυϊσμός (θεωρία αλληλεπίδρασης), πλατωνική ουτοπία.

Στο δεύτερο θέμα Α2 υπάρχουν μόνο ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Ερωτήσεις δηλαδή που θέλουν ανάπτυξη ή και συνδυασμό. 

Παράδειγμα:
Να αναφέρετε τους τέσσερις (4) βασικούς στόχους της φιλοσοφικής δραστηριότητας, επεξηγώντας με συντομία τον καθένα από αυτούς.
σελ 13-16
Υπάρχουν πράγματα που τα θεωρούμε αυτονόητα. Πώς η φιλοσοφία ανατρέπει αυτή τη βεβαιότητα;
σελ. 15
Η φιλοσοφία, για την αρχαιοελληνική σκέψη, είναι, μεταξύ άλλων, και «τέχνη του βίου». Να εξηγήσετε με συντομία τι σημαίνει η φράση.
σελ. 16


Βέβαια στις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου δεν αποφεύγει η τράπεζα και ερωτήσεις που απαιτούν συνθετική και κριτική σκέψη, ερωτήσεις δηλαδή που ανήκουν  στην Β’ Ομάδα, τις οποίες επιλέγουν οι διδάσκοντες. Όπως για παράδειγμα:
«Ρrimum vivere, deinde philosophari» (=πρώτα να ζει κανείς και μετά να φιλοσοφεί): είναι ένα πολύ γνωστό λατινικό ρητό. «Η φιλοσοφία μας διδάσκει να ζούμε», υποστηρίζει, από την άλλη ο Μονταίν. Να διατυπώσετε τεκμηριωμένα τη δική σας θέση για τη σχέση της φιλοσοφίας με τη ζωή. (Απάντηση σελ. 16)
ή αυτή:
Ο στρατηγός Ντε Γκολ, πρόεδρος της Γαλλίας την εποχή των γεγονότων του Μάη του ’68, αρνήθηκε να διατάξει τη σύλληψη του φιλοσόφου Ζαν-Πολ Σαρτρ που συμμετείχε στη φοιτητική εξέγερση. Επικροτείτε τη στάση του; Να τεκμηριώσετε με συντομία τη θέση σας. (Απάντηση σελ. 25)

Ανακάλυψα επίσης ερώτηση εκτός ύλης όπως αυτή:
Τι θα σας απαντούσε ο Χιουμ αν τον διαβεβαιώνατε ότι ο ήλιος αύριο θα ανατείλει οπωσδήποτε;
Η απάντηση βρίσκεται στη σελ. 64 στην ενότητα 2 για τον Χιούμ την οποία ρητώς εξαιρεί από την ύλη η υπουργική απόφαση.

Επίσης μεγάλη προσοχή θέλει στις ερωτήσεις με παρόμοια διατύπωση, οι οποίες πιστεύεις ότι είναι ίδιες αλλά στην πραγματικότητα διαφέρουν και σκοπό έχουν να σε μπερδέψουν.
Παράδειγμα:
Ένα επιχείρημα πρέπει να ξεκινά από ορισμένες προτάσεις και να καταλήγει σε ένα συμπέρασμα εντελώς άσχετο από τις αρχικές προτάσεις. 
σελ 20 (Λ)
Ένα επιχείρημα είναι έγκυρο, αν ισχύει ότι και οι προκείμενες είναι προτάσεις αληθείς και το συμπέρασμα συνάγεται αναγκαία από αυτές. 
σελ 20 (Σ)
Οι δύο παραπάνω προτάσεις μοιάζουν αλλά είναι διαφορετικές και φυσικά η μία είναι λανθασμένη ενώ η άλλη σωστή.
Άλλο παράδειγμα πιο χαρακτηριστικό:
Στον συλλογισμό «μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι, ο Μιλτιάδης είναι άνθρωπος, άρα ο Μιλτιάδης είναι φιλόσοφος» το συμπέρασμα δεν συνάγεται αναγκαία από τις προκείμενες. 
σελ 20 (Σ)
Στον συλλογισμό «μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι, ο Μιλτιάδης είναι άνθρωπος, άρα ο Μιλτιάδης είναι φιλόσοφος» το συμπέρασμα συνάγεται αναγκαία από τις προκείμενες. 
σελ 20 (Λ)
Οι δύο προτάσεις είναι ολόιδιες απλά στη μια υπάρχει το "δεν" ενώ στη δεύτερη απουσιάζει. 
Στην περίπτωση λοιπόν που έχετε δει την τράπεζα θεμάτων και έχετε απομνημονεύσει μηχανικά κάποιες απαντήσεις τους είναι πολύ εύκολο σ' αυτή την περίπτωση να μπερδευτείτε.

Ολόκληρη την Τράπεζα Θεμάτων θα τη βρείτε εδώ: Τράπεζα Θεμάτων

Σε επόμενη φάση θα επανέλθω πιο αναλυτικά στα θέματα. 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου