Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2018

Γ΄ Λυκείου: 1.4 Οικολογία (4ο δίωρο)

Jan il Vecchio Bruegel, Ο Παράδεισος και η άνοδος των ζώων στη κιβωτό του Νώε, 1596


Γ΄ Λυκείου. Διλήμματα
1.4 Οικολογία


Προτεινόμενη Μέθοδος - Ενδεικτικές Δραστηριότητες

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.


Παρουσιάζοντας:


Δημιουργία και άνθρωπος

- «Έντεχνος Συλλογισμός (Artful Thinking): Δημιουργικές ερωτήσεις». Προβολή φωτογραφιών με περιβαλλοντικά θέματα, αγιογραφιών εμπνευσμένων από τη Γένεση ή αποσπάσματος ντοκιμαντέρ/ταινίας (π.χ. Man, Έριν Μπρόκοβιτς κ.ά.). Θεωρήσεις των μαθητών/μαθητριών για τη σχέση ανθρώπου και δημιουργίας, την περιβαλλοντική κρίση και τον παράγοντα οικονομία-κέρδος.

- Εναλλακτικά:
«Χάρτης εννοιών»: Οι μαθητές/μαθήτριες κατασκευάζουν εννοιολογικό χάρτη με θέμα «Άνθρωπος και δημιουργία».





Εφαρμόζοντας:


Οικολογικοί προβληματισμοί.

- «Υπέρ και κατά»: Με «σκέψου, γράψε, συζήτησε, μοιράσου (TWPS)» μελέτη κειμένου και σύνταξη επιχειρημάτων υπέρ ή κατά της θεωρίας του Οικοκεντρισμού ή της Βαθιάς Οικολογίας (π.χ. Γεωργόπουλος και Καραγεωργάκης, 2005).

- Εναλλακτικά:
«Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης»: Οι μαθητές/μαθήτριες, που έχουν προετοιμαστεί από το σπίτι και εργαστεί σε ομαδοσυνεργασία, παρουσιάζουν διάφορες πτυχές προβλημάτων που αφορούν το περιβάλλον (π.χ. Δικαιώματα ζώων, φαινόμενο θερμοκηπίου, ρύπανση θαλασσών κ.λπ.).


2. Ανθρωποκεντρισμός και Οικοκεντρισμός

Με τη γέννηση της οικολογικής σκέψης η ανθρωποκεντρική αντίληψη καταδικάστηκε ως η κύρια υπεύθυνη για τα οικολογικά δεινά. Μόνο που στη συνείδηση των περισσότερων, πρέπει να αναλάβουμε δράση εμείς προκειμένου να προστατεύσουμε τον πλανήτη που κατοικούμε εμείς, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να κατοικούμε σ’ αυτόν με αξιώσεις. Έτσι γεννιέται μία νέα ανθρωποκεντρική αντίληψη, στα πλαίσια όμως πια του οικολογικού κινήματος. Το νέο αυτό ανθρωποκεντρικό ρεύμα τείνει να οργανώνει την διαχείριση όλης της βιόσφαιρας γύρω από τα συμφέροντα του είδους homo sapiens sapiens. Οι φυσικοί πόροι προφανώς και πρέπει να τύχουν ορθολογικής διαχείρισης ώστε οι ανθρώπινες ανάγκες να είναι ικανοποιήσιμες ενώ η ρύπανση επιδιώκεται να μένει σε ανεκτά επίπεδα για να μην προκαλούνται (πολλά) ανθρώπινα θύματα. Ο μη ανθρώπινος κόσμος δεν παύει να έχει εργαλειακή αξία. Τον χρησιμοποιούμε για να οικοδομήσουμε τον πολιτισμό μας.

Στην αντίπερα όχθη του ανθρωποκεντρισμού βρίσκεται το φιλοσοφικό ρεύμα του οικοκεντρισμού. Ο πρωτεργάτης της οικοκεντρικής σκέψης, Aldo Lepold, υποστήριξε μια ηθική, που την ονόμασε ηθική
της γης (land ethic), η οποία δεν αφορά μόνο στους ανθρώπους, αλλά και σε άλλες οντότητες, όπως τα υπόλοιπα ζώα, το νερό και τα φυτά. Σύμφωνα με την οικοκεντρική σκέψη η φύση δεν έχει πια εργαλειακή αξία για τον άνθρωπο. Ο μη ανθρώπινος κόσμος δεν νοείται πλέον ως αποθήκη φυσικών
πόρων και πελώριος αποδέκτης των λυμάτων μας. Επίσης, δεν επιδιώκουμε απλά την υγεία και την μακροημέρευσή του, προκειμένου να επιβιώσουμε και να διαβιώσουμε σε ένα καλύτερο περιβάλλον,
αλλά αναλογιζόμαστε και φροντίζουμε για την ικανοποίηση των δικών του αυτόνομων σκοπών για επιβίωση, αναπαραγωγή και ίσως (περισσότερο για τα ανώτερα θηλαστικά) για μια ποιότητα ζωής ανάλογη με τις δυνατότητές του. Στην περίπτωση αυτή, ο υπόλοιπος κόσμος προικίζεται με την εγγενή αξία την οποία απολάμβανε μέχρι τώρα μόνο ο άνθρωπος, εγχείρημα το οποίο μας εισάγει κατ’ ευθείαν στο αβέβαιο έδαφος των συνθηκών αξιοδότησης αλλά και την αμφίδρομη ή μονόδρομη ηθική υπευθυνότητα.

Αλέξανδρος Γεωργόπουλος και Σταύρος Καραγεωργάκης,
Όταν η Περιβαλλοντική Ηθική συναντά την Πολιτική Οικολογία

Διερευνώντας:

Οικοθεολογία: Η χριστιανική θεολογία για το περιβάλλον.

- «Επιλογή και υπομνηματισμός αφορισμών»: Οι μαθητές/μαθήτριες διερευνούν ανά ζεύγη (TPS) αποφθέγματα Αγίων, θεολόγων και χριστιανών που αναφέρονται στο περιβάλλον.

- Εναλλακτικά:
«Επιβραδυνόμενη θεώρηση του κειμένου»: Επεξεργασία θεολογικού κειμένου (π.χ. του Μητρ. Περγάμου Ι. Ζηζιούλα, 2002) με φύλλο εργασίας και «Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS)».



«Ο άνθρωπος και το περιβάλλον: Ορθόδοξη θεολογική προσέγγιση»

Σεβ. Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης
Aκαδημαϊκός


Άνθρωπος λοιπόν και φυσικό περιβάλλον, επιστήμη και θεολογία. Πώς συνδέονται αυτά με την οικολογική κρίση που περνούμε; Στην ταπεινή εισήγησή μου επέμεινα στις εξής θέσεις: α) Η οικολογική κρίση δεν συνδέεται μόνο με την ηθική κρίση του κόσμου, ευδαιμονισμός, ατομικισμός, καταναλωτισμός κ.λπ., αλλά κυρίως και προπάντων με την αλλοίωση της ταυτότητας του ανθρώπου. Η κρίση είναι οντολογική και όχι απλώς ηθική.

β) Στην αλλοίωση αυτή μερίδιο ευθύνης έχουν τόσο η θεολογία όσο και η επιστήμη. Η πρώτη στο βαθμό που αποσωμάτωσε την αλήθεια του ανθρώπου και τον απέκοψε από τον υλικό κόσμο με μια «πνευματικότητα» που αποποιείται την ύλη και δεν τονίζει την ανάσταση των σωμάτων ως βασική προϋπόθεση της αλήθειας του ανθρώπου. Η δεύτερη, η επιστήμη, στον βαθμό που καλλιεργεί την νοημοσύνη ως λειτουργία ανεξάρτητη από το σώμα και με τον τρόπο αυτό καταδυναστεύει με την τεχνολογία τον φυσικό κόσμο, επεμβαίνοντας στον τρόπο του είναι του και αλλοιώνοντας επικίνδυνα την αλήθεια της ταυτότητάς του.

γ) Η καταδυνάστευση του φυσικού κόσμου από την ανθρώπινη νοημοσύνη, όχι από τον άνθρωπο, γιατί στρέφεται και κατά του ανθρώπου το φαινόμενο αυτό, ως ψυχοσωματικού όντος, δεν μπορεί να ανατραπεί παρά μόνο με μια κοινή προσπάθεια επιστήμης και θεολογίας να καταδείξουν τον ψυχοσωματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και να αναδείξουν το σώμα του ανθρώπου ως κρίκου μεταξύ αισθητών και νοητών ως μέσου κοινωνίας και επικοινωνίας.

δ) Η Ορθόδοξη Εκκλησία καλείται να προβάλλει με όσο πιο μεγάλη έμφαση μπορεί τα δύο μεγάλα οικολογικά της όπλα, την Θεία Ευχαριστία και τον Ασκητισμό. Με το πρώτο βιώνεται η αξία του υλικού κόσμου ως κόσμου του Θεού και με το δεύτερο αποκαθαίρεται το σώμα από ότι το εμποδίζει να είναι όργανο κοινωνίας με τους άλλους, με το φυσικό περιβάλλον και με τον ίδιο τον Θεό. Μια ευχαριστία που δεν είναι φυσική, σωματική σύναξη επί το αυτό, αλλά προσευχή εξ αποστάσεως τηλεοπτικής ή άλλης, είναι ανώφελη.

(Από τα πρακτικά του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου «Επιστήμες Τεχνολογίες αιχμής και Ορθοδοξία», 4-8 Οκτωβρίου 2002)

Πηγή: Αποστολική Διακονία






Οι άνθρωποι θα μείνουν πτωχοί γιατί δεν θα’ χουν αγάπη στα δέντρα.
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός





β. Να αγαπάτε τα δέντρα!

Στη δεκαετία του 1960, όταν ήμουν διάκονος στη Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στην Πάτμο, ο γέροντάς μας, ο πατήρ Αμφιλόχιος, συνήθιζε να μας λέει: «Γνωρίζετε πως ο Θεός μας έδωσε μία ακόμη εντολή, που δεν αναφέρεται στην Αγία Γραφή; Είναι η εντολή να αγαπάτε τα δέντρα». Πίστευε, πως όποιος δεν αγαπούσε τα δέντρα δεν αγαπούσε τον Χριστό. «Όταν φυτεύετε ένα δέντρο», μας έλεγε, «φυτεύετε ελπίδα, φυτεύετε ειρήνη, φυτεύετε αγάπη και θα λάβετε τη χάρη του Θεού». Ήταν ένας οικολόγος πολύ πριν η οικολογία έρθει στην επικαιρότητα. Ακούγοντας τις εξομολογήσεις των χωρικών, τους έβαζε ως επιτίμιο ή ποινή, να φυτέψουν ένα δέντρο. Και δεν ήταν μόνο αυτό: ο ίδιος περιφερόταν στο νησί για να δει πώς πηγαίνουν τα επιτίμια των χωρικών, να δει αν πότιζαν τακτικά το δέντρο που είχαν φυτέψει και αν το φρόντιζαν να μην το φάνε οι κατσίκες. Το παράδειγμα και η επίδρασή του μεταμόρφωσαν το νησί: εκεί που πριν ογδόντα χρόνια το νησί ήταν γεμάτο ξερές και γυμνές πλαγιές, σήμερα φύονται πεύκα και ευκάλυπτοι. «Να αγαπάτε τα δέντρα», επέμενε ο πατήρ Αμφιλόχιος. Δεν είχε δίκιο; Δεν μπορούμε να σώσουμε ό,τι δεν αγαπάμε.

Κάλλιστος Ware, μητρ. Διοκλείας,
Αρχή Ημέρας. Η ορθόδοξη προσέγγιση της Δημιουργίας

Αναπλαισιώνοντας:


Προβληματισμοί για τη δράση των εκπροσώπων του Χριστιανισμού και των θρησκειών ως προς το οικολογικό ζήτημα.

- «Μελέτη περίπτωσης»: Ο «Πράσινος Πατριάρχης»»: Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομαδοσυνεργασία μελετούν τους σκοπούς, τη θεματολογία των εν πλω συμποσίων και της Διακήρυξης της Βενετίας, προβληματίζονται για την αποτελεσματικότητά τους και το παγκόσμιο μήνυμά τους, τη σημασία της συμμετοχής πολλών θρησκευτικών ανδρών και γυναικών, εκπροσώπων των παγκοσμίων θρησκειών του κόσμου.

- Εναλλακτικά:
Οι μαθητές/μαθήτριες σχολιάζουν αποσπάσματα από την εγκύκλιο του Πάπα Φραγκίσκου «Δοξασμένος να ‘σαι - Για τη φροντίδα του κοινού μας οίκου (Laudato Si) καθώς και τη σχετική δήλωση του Αμερικανού πολιτικού.




Αξιολογώντας:


Η ευθύνη του πιστού για το περιβάλλον.

- «Επιτόπια μελέτη ζητήματος»: Ανάληψη πρωτοβουλιών για ευαισθητοποίηση και δράσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος με την ενεργή συμμετοχή μαθητών και μαθητριών, αλλά και ειδικών (π.χ. ανακύκλωση, αναδάσωση, εθελοντική δασοπροστασία, καθαρισμός παραλίας κλπ).

- Εναλλακτικά:
«Πίνακας πληροφόρησης»: Οι μαθητές/μαθήτριες ετοιμάζουν πίνακα με φωτογραφικό υλικό, κείμενα προβληματισμού και προσωπικές σκέψεις για το θέμα «πίστη και οικολογία» με σκοπό να συμμετάσχουν σε μια παρέμβαση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των συμμαθητών/συμμαθητριών τους και της κοινωνίας ευρύτερα.


Διαβάστε περισσότερα...

Β' Λυκείου: 2.1 Ιερότητα (1ο δίωρο)



Β΄ Λυκείου. Θ.Ε. 2 Θρησκεία
2.1 Ιερότητα


Προτεινόμενη Μέθοδος - Ενδεικτικές Δραστηριότητες

Επιλέγεται η βιωματική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.


Βιώνοντας:


Η ιερότητα για τον σύγχρονο άνθρωπο και την κοινωνία.

- «Ημερολόγιο αναστοχασμού»: Κάθε μαθητής/μαθήτρια καταγράφει τις σκέψεις του/της, για το τι σημαίνει για αυτόν/αυτήν η έννοια/λέξη «ιερό» στην καθημερινή του/της ζωή, π.χ. η μητέρα είναι «ιερό πρόσωπο», τα δικαιώματά μου είναι «ιερά», κ.λπ. Κρατάει αυτά που έγραψε, με σκοπό να αναστοχαστεί πάνω σε αυτά, μετά και τις τελικές δραστηριότητες του μαθήματος.

- Εναλλακτικά:
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking)»: Οι μαθητές/μαθήτριες παρατηρούν εικόνες επιλέγουν μία ή περισσότερες και απαντούν στο ερώτημα: «Τι είναι για μένα ιερό;», αιτιολογώντας την επιλογή τους.


Νοηματοδοτώντας:


Θρησκευτικές αντιλήψεις για το ιερό.

«Ομαδοσυνεργασία»: Οι μαθητές/μαθήτριες εργάζονται σε εικόνες με την έκφραση του ιερού στον θρησκευτικό χώρο, διαβάζουν σχετικά χωρία και κείμενα (Εξ. 3, 5, Dowlat, 2014, Bhardwaj, 2013) περιγράφουν την έννοια του ιερού στη ζωή των ανθρώπων των διαφόρων θρησκειών.

- Εναλλακτικά:
«Ομαδοσυνεργασία: Στοχασμός σε ερώτημα»: «Το ‘ιερό’ στο πλαίσιο του Χριστιανισμού είναι κυρίως τόπος, χρόνος ή τρόπος;». Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομάδες και με τη βοήθεια εικονιστικού υλικού επεξεργάζονται το παραπάνω ερώτημα και προτείνουν τη δική τους ερμηνεία.






Ο Θεός στον Μωυσή

[…] Ο Θεός όταν κάλεσε τον Μωυσή στο όρος Χωρήβ του είπε: "'Μωυσή, μην πλησιάσεις εδώ», είπε ο Κύριος. "Βγάλε τα σανδάλια σου από τα πόδια σου, γιατί ο τόπος όπου στέκεσαι είναι τόπος άγιος"[…] (Έξ. 3, 5)

Πανάγιος Τάφος - Ιεροσόλυμα

Το Χατζ (προσκύνημα), ένα γεγονός καθοριστικής σημασίας για τους Μουσουλμάνους

Ινδικό προσκύνημα στον Γάγγη




Αναλύοντας:


Διαστάσεις της ιερότητας στη ζωή των ανθρώπων.

- «Ομαδοσυνεργασία: χάρτης εννοιών»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν την έννοια της ιερότητας σε διάφορα κείμενα (Πλούταρχος, Σχολικό Βιβλίο Β΄ Λυκείου, ΔΕ 3, Μανωλόπουλος, 2007) και προσπαθούν να κατασκευάσουν έναν χάρτη εννοιών με τις διαστάσεις της ιερότητας (π.χ. απόλυτο, άγιο, βίωμα καθολικό κλπ).

- Εναλλακτικά:
«Ομαδοσυνεργασία – Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) – Δημιουργικές ερωτήσεις»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν τις διαστάσεις της ιερότητας σε διάφορα κείμενα ή εικόνες και μέσα από ερωτήσεις που διατυπώνουν προσπαθούν να ανιχνεύσουν τη σχέση του ιερού με το βίωμα, την αγιότητα κ.λπ.


Εφαρμόζοντας:


Αξιολόγηση της ιερότητας στην καθημερινή ζωή πιστών και μη πιστών.

- «Κείμενο με έμπνευση»: «Ιερό: τόπος, χρόνος, τρόπος» Οι μαθητές/μαθήτριες κλείνουν τον κύκλο των αρχικών τους προβληματισμών με τα νέα δεδομένα.

- Εναλλακτικά:
«Ομαδοσυνεργασία: Απεικονίσεις με φαντασία – Σκέψου, Γράψε, Συζήτησε, Μοιράσου (TWPS): Σε ομαδοσυνεργασία γίνεται σύνταξη σύντομης λίστας για το «ιερό» και το περιεχόμενό του με βάση το ερώτημα «τι είναι ιερό για μένα;». Οι μαθητές/μαθήτριες στοχάζονται, σημειώνουν τις σκέψεις τους, τις συγκρίνουν με εκείνες που είχαν στο στάδιο της βίωσης (α΄ στάδιο), και ακολουθεί συζήτηση στην ολομέλεια.
Διαβάστε περισσότερα...

Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2018

Ανδρέας Νανάκης: Τι σημαίνει Μακεδονία για την Ελληνική και Παγκόσμια Ιστορία



«Οι Μακεδόνες μπόλιασαν την Οικουμένη με τον Ελληνικό Πολιτισμό»: με αυτούς τους λόγους ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου κ. Ανδρέας, Καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ., στο πρώτο μέρος της αποκλειστικής συνεντεύξεώς του στην Πεμπτουσία προσεγγίζει ιστορικά και θεολογικά την σημασία της ιστορίας και του πολιτισμού των Μακεδόνων από το παρελθόν έως σήμερα.



Πηγή: Πεμπτουσία
Διαβάστε περισσότερα...

Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018

Α' Λυκείου: 2.3. Προσευχή (3ο δίωρο)



Α΄ Λυκείου. Θ.Ε. 2 Θρησκευτικότητα
2.3 Προσευχή


Προτεινόμενη Μέθοδος - Ενδεικτικές Δραστηριότητες

Επιλέγεται η βιωματική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.


Βιώνοντας:


Προσωπικές εμπειρίες επικοινωνίας με όσους αγαπάμε, επιθυμούμε, έχουμε ανάγκη.

- «Στο σκοινί της μπουγάδας (παραλλαγή)». Μοιράζονται πολύχρωμα αυτοκόλλητα χαρτάκια και καλούμε τους μαθητές/τις μαθήτριες να γράψουν 3 πράγματα που λένε σε έναν καλό φίλο/μια καλή φίλη που εμπιστεύονται. Στη συνέχεια, κολλιούνται στον πίνακα (ή μανταλώνονται στο σκοινί της μπουγάδας, που έχει τοποθετηθεί προηγουμένως στην αίθουσα) και διαβάζονται. Ακολουθεί συζήτηση για την επικοινωνία στη φιλία.

- Εναλλακτικά:
«Ιδεοθύελλα». Γράφεται στον πίνακα η φράση, «Όταν θέλω να μοιραστώ κάτι προσωπικό με έναν άνθρωπο που αγαπώ/επιθυμώ/έχω ανάγκη, φοβάμαι /διακινδυνεύω (ότι)…» και καλούνται οι μαθητές/μαθήτριες να τη συμπληρώσουν.


Νοηματοδοτώντας:


Η προσευχή ως σχέση και επικοινωνία με τον Θεό.

- «Αφήγηση ιστοριών». Επιλέγονται και διαβάζονται σύντομες ιστορίες ή κείμενα (Π.χ. Ι. Χρυσόστομος, Αντώνιος του Σουρόζ, 1996), με τη βοήθεια των οποίων οι μαθητές/μαθήτριες απαντούν στο ερώτημα «ποιος είναι ο ρόλος και η σημασία της προσευχής στην επικοινωνία και τη σχέση με το Θεό;».

- Εναλλακτικά:
Ομαδοσυνεργασία – «Μελέτη περίπτωσης». Με αφορμή ένα κομποσχοίνι και μια ιστορία από το γεροντικό (Αντώνιος Σουρόζ, 1996), οι μαθητές/μαθήτριες προσεγγίζουν την προσευχή ως μια διαρκή επικοινωνία με το Θεό και εννοιολογούν τον όρο «αδιάλειπτη» προσευχή. Παρέχεται πληροφοριακό υλικό (π.χ. λ. «κομποσκοίνι», κ.ά.).



1. Ιωάννης Χρυσόστομος: «Ο τόπος και ο τρόπος της προσευχής»


«Όταν ειπώ σε κάποιον: παρακάλεσε τον Θεό, ζήτησέ Του ό,τι θέλεις, ικέτευσέ Τον, απαντά: παρακάλεσα μία φορά, δύο φορές, τρεις, δέκα, είκοσι φορές κι ακόμη δεν έλαβα τίποτε. Να μη σταματήσεις την προσευχή, αδερφέ μου, ώσπου να λάβεις· δηλαδή η παράκληση στον Θεό για βοήθεια τελειώνει, όταν σου δοθεί εκείνο που ζητάς. Την προσευχή λοιπόν να τη σταματήσεις, όταν ικανοποιηθεί το αίτημά σου. ή καλύτερα ούτε τότε, αλλά να εξακολουθείς και πάλι να προσεύχεσαι. Και αν δε λάβεις, να ζητάς για να λάβεις. όταν όμως λάβεις, να ευχαριστήσεις επειδή έλαβες. Μπαίνουν πολλοί στο ναό, σχεδιάζουν και λένε αναρίθμητους στίχους προσευχής, και βγαίνουν χωρίς να ξέρουν τι είπαν· τα χείλη κινούνται, αλλ’ η ακοή της ψυχής δεν ακούει. Συ ο ίδιος δεν ακούς την προσευχή σου, και θέλεις να την εισακούσει ο Θεός; Γονάτισα, λες· η σκέψη σου όμως πετούσε έξω. το σώμα σου ήταν μέσα στην Εκκλησία, αλλά ο νους σου έξω - το στόμα έλεγε την προσευχή, αλλά η σκέψη λογάριαζε τόκους, συμβόλαια, συναλλαγές, χωράφια, κτήματα, συναναστροφές φίλων. [...] Και αν είσαι μέσα σε λουτρό, να προσεύχεσαι, και αν είσαι στο δρόμο, και αν είσαι στο κρεβάτι· όπου και αν είσαι, να προσεύχεσαι. Είσαι ναός του Θεού, να μη ζητάς τόπο· η εσωτερική διάθεση και η σκέψη χρειάζεται μόνο».

Περικοπή από τον λόγο του αγίου Ι. Χρυσοστόμου «Εἰς τήν ἐπίλυσιν τῆς Χαναναίας» (Ε.Π. 52, 58).
Στο Θεοδώρου, Ευ. (198214). Ανθολόγιο Πατερικών Κειμένων. Αθήνα: ΟΕΔΒ, σ. 134-137.





2. Κομποσχοίνι

Κομποσκοίνι ή Κομβοσχοίνι ονομάζεται ένα σχοινί από, συνήθως, μαύρο μάλλινο ή μεταξένιο νήμα πλεγμένο σε κόμπους. Πρόκειται για ένα βοήθημα προσευχής για μοναχούς, κληρικούς αλλά και λαϊκούς της Ορθόδοξης Χριστιανικής θρησκείας. [...] Παρόμοια βοηθήματα προσευχής για μοναχούς ή και λαϊκούς υπάρχουν και σε άλλες θρησκείες και παραδόσεις, γνωστά με άλλα ονόματα [...]. Στην προσευχή με κομποσκοίνι, που βοηθά πολύ στη συγκέντρωση του νου, ακολουθείται συγκεκριμένη τεχνική μέθοδος. Σε κάθε κόμπο που περνά ανάμεσα στα δάχτυλά του ο προσευχόμενος, λέει αλληλοδιαδόχως τις ευχές: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν», «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς», «Άγιοι του Θεού, πρεσβεύσατε υπέρ υμών». Είναι δυνατόν να λέγεται και μόνη η ευχή Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν.

λήμμα «κομποσχοίνι», Wikipedia







Αναλύοντας:


Τρόποι και είδη προσευχής (ευχαριστία, αίτηση, μετάνοια, δοξολογία / κοινή-ατομική, τυπική-αυθόρμητη, αδιάλειπτη προσευχή).

- «Πέντε π και ένα γ (5W1H)» – Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS). Με αφορμή την προσευχή του Ιησού, όπως μαρτυρείται στην Καινή Διαθήκη (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την προσευχή στον κήπο της Γεθσημανή ή την αρχιερατική προσευχή, Μτ 26, 36-46, Λκ 22,42-44, βλ. και Σχολικό Βιβλίο Β΄ Γυμνασίου, ΔΕ 19), που διαβάζεται στην ολομέλεια, προκαλείται συζήτηση ανά δύο με βάση τις ερωτήσεις του μοτίβου: Ποιος, Ποιο/Τι, Πότε, Πού, Πώς, Γιατί; (π.χ. Γιατί προσεύχονται οι άνθρωποι; Πώς και πότε; Ποια ανάγκη/ποιες ανάγκες προκαλεί την επικοινωνία με τον Θεό;). Προαιρετικά, αν υπάρχει χρόνος, κατασκευάζεται αφίσα, όπου οι μαθητές/μαθήτριες αποτυπώνουν τα συμπεράσματά τους.

- Εναλλακτικά:
Ομαδοσυνεργασία – «Χάρτης εννοιών». Δίνεται η λέξη «προσευχή» και οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να δημιουργήσουν σε ένα μεγάλο φύλλο χαρτί ένα χάρτη εννοιών για τους τρόπους και τα είδη της προσευχής, που γνωρίζουν ή που έχουν επισημάνει στα κείμενα που ήδη έχουν επεξεργαστεί. Στο τέλος, αναρτώνται στην αίθουσα και, αν υπάρχουν ελλείψεις, συμπληρώνονται. Γίνεται αναστοχασμός με το ερώτημα, ποιες υπαρξιακές ανάγκες οδηγούν τους ανθρώπους στην επικοινωνία με τον Θεό;




Ο Χριστός προσεύχεται




Εφαρμόζοντας:


Η προσευχή ως μεταμορφωτική δύναμη στην ορθόδοξη παράδοση.

- «Ανακριτική καρέκλα». Προβάλλεται το βίντεο «Τρεις εσείς, τρεις κι εμείς» (19΄) (βασισμένο στο έργο του Λ. Τολστόι, Οι τρεις ερημίτες) ή διαβάζεται απόσπασμα από το ίδιο λογοτεχνικό έργο. Ένας μαθητής αναλαμβάνει τον ρόλο του επισκόπου και δέχεται ερωτήσεις από τους συμμαθητές/τις συμμαθήτριές του σχετικά με τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. [Η ανάλυση του βίντεο θα μπορούσε να γίνει και με «Έντεχνο συλλογισμό (Artful thinking) – Συνδέοντας, Επεκτείνοντας, Προκαλώντας».]

- Εναλλακτικά:
Ομαδοσυνεργασία – «Συλλογικός ρόλος - Χτίσιμο της στάσης του ρόλου (παραλλαγή σε συνδυασμό)». Παρομοιάζεται η προσευχή με άθλημα. Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες. Κάθε ομάδα είναι και ένας «αθλητής» (= άνθρωπος που προσεύχεται). Οι μαθητές/μαθήτριες προσπαθούν να «χτίσουν» τον ρόλο. Βοηθητικά δίνονται ερωτήσεις, όπως, Πώς ξεκινάει και πώς διαρκώς βελτιώνεται με την προπόνηση ο αθλητής; Τι κερδίζει, καθώς ανεβάζει τις επιδόσεις του; Πού μπορεί να φτάσει; κ.λπ. Εναλλακτικά, λίγο πριν το τέλος της εργασίας δίνεται ή προβάλλεται κείμενο εμπέδωσης και αυτοαξιολόγησης (π.χ. Αρχ. Σωφρόνιος του Έσσεξ, 1993).




Διαβάστε περισσότερα...