Παρασκευή 30 Μαΐου 2014

Ταινία: Κομφούκιος (Confucius)


Το 2010 παρουσιάστηκε στους κινηματογράφους η κινεζικής παραγωγής ταινία "Κομφούκιος", που δραματοποιεί τη ζωή του μεγάλου Κινέζου διανοητή και ιδρυτή της Θρησκείας του Kομφουκιανισμού.

Η ταινία περιγράφει τις εμπειρίες του Κομφούκιου ανάμεσα στην ηλικία των 51 και των 73 ετών, τα οποία είναι τα τελευταία χρόνια της ζωής του μέχρι τον θάνατό του από ασθένεια. 
Πρωταγωνιστής είναι ο σταρ από το Hidden Tiger Crouching Dragon, Chow Youn Fat.

Αρχικά, ο Κομφούκιος υπηρέτησε ως υπάλληλος. Αργότερα, ταξίδεψε για ολόκληρα 14 χρόνια σε όλα τα κράτη της Κίνας, επιστρέφοντας τελικά στην πατρίδα του για να τελειοποιήσει και να τακτοποιήσει τα έγγραφά του. Υπέστη ατέλειωτες πικρίες και δυσκολίες και πέθανε απογοητευμένος. Ωστόσο, μέσω αυτής της εμπειρίας, η σημαντικότερή του θεωρία, η έννοια της αρμονίας και του «Ρεν», που σημαίνει γενναιοδωρία και φιλανθρωπία, διαμορφώθηκε πλήρως.

Ο Κομφούκιος, ο οποίος πέθανε πριν από 2.400 χρόνια, είναι ένα σύμβολο του κινεζικού πολιτισμού. 
Οι 75 βραβευθέντες με Νόμπελ εξέδωσαν το 1988 στο Παρίσι κοινή δήλωση, απευθύνοντας έκκληση σε όλους τους ανθρώπους να μελετήσουν την σοφία του Κομφούκιου, η οποία χαίρει ιστορίας 2000 χρόνων, για να επιζήσουν στον 21ο αιώνα.

Πηγή

Ακολουθεί το επίσημο trailer της ταινίας

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη 27 Μαΐου 2014

Ιερές Ιστορίες





Μια interactive εφαρμογή μέσα από την οποία μπορείτε να διαλέξετε και να παρακολουθήσετε κάποιες από τις σημαντικότερες ιερές ιστορίες που περιλαμβάνονται στα ιερά βιβλία του Ιουδαϊσμού, του  Χριστιανισμού, του Ισλάμ, του Ινδουισμού, του Βουδδισμού και του Σιχισμού.





Επιλέξτε το βιβλίο που σας ενδιαφέρει και παρακολουθείστε, στα Αγγλικά κάποιες από τις ιερές ιστορίες. Κάντε κλίκ πάνω στην εικόνα.




Διαβάστε περισσότερα...

Δευτέρα 26 Μαΐου 2014

Τράπεζα Θεμάτων: Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου




Άνοιξε σήμερα 26 Μαΐου 2014, για καθηγητές και μαθητές η Τράπεζα Θεμάτων του Υπουργείου Παιδείας. Στο μάθημα των Θρησκευτικών περιλαμβάνονται 302 θέματα. Τα θέματα γενικά είναι βατά, απλά χρειάζονται συνδυαστική σκέψη και σε κάποιες περιπτώσεις πονηριά, δεν είναι απαραίτητο να έχεις απομνημονεύσει κάποια τμήματα της ύλης και γι' αυτόν που έχει διαβάσει τις ερωτήσεις που δόθηκαν θα μπορέσει να γράψει έναν πολύ καλό βαθμό. 
Στο μάθημα των θρησκευτικών θα μπουν τέσσερα θέματα από τα οποία το πρώτο (1ο) και το τρίτο (3ο) θα είναι από την τράπεζα θεμάτων, ενώ τα άλλα δυο από το διδάσκοντα καθηγητή. Στη συνέχεια παραθέτω όχι ενδεικτικά αλλά τα κανονικά θέματα (δύο από αυτά) για να πάρουμε όλοι μια γεύση του πώς αυτά θα είναι. 

Θέμα 6270

ΘΕΜΑ Α1
α) Να ιεραρχήσετε τους παρακάτω βασικούς σταθμούς της εξέλιξης της χριστιανικής λατρείας σύμφωνα με τη χρονική τους σειρά:

1. Περίοδος δουλείας σε Άραβες, Λατίνους και Τούρκους.
2. Περίοδος από την ανεξαρτησία του Ελληνικού κράτους και μέχρι σήμερα.
3. Αποστολική εποχή.
4. Εποχή της ανάπτυξης, ακμής και άνθησης της λατρείας με το τέλος των
διωγμών.
5. Περίοδος της Εικονομαχίας.
(5 Μονάδες)

β) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

1. Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι…
α. η πίστη και η ελευθερία
β. η λογική και η αγάπη
γ. η λογική και η ελεύθερη βούληση

2. Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώμα και
του έδωσε…
α. «πνεύμα δυνάμεως»
β. «αύρα αθανασίας»
γ. «πνοή ζωής»

3. Σύμφωνα με τη διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης η ανθρώπινη φύση είναι…
α. θνητή και ατελής
β. χοϊκή και ουράνια
γ. πνευματική και άυλη

4. Ο άνθρωπος θα πετύχαινε την ομοίωσή του με τον Θεό…
α. με τη σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης
β. με τη σωστή άσκηση της δύναμής του
γ. με τη δοξολογία του Θεού

5. Σύμφωνα με την Εκκλησία, η δοξολογία του Θεού πραγματοποιείται…
α. σε κάθε στιγμή της ζωής του
β. με το Βάπτισμα και το Χρίσμα
γ. με την ειδική ιεροσύνη
(5 Μονάδες)

γ) Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί μια λέξη ή φράση.


«Η ανάμνηση των ………………… του Χριστού μάς βοηθά να συνειδητοποιήσουμε όχι μόνο την ευεργεσία της σωματικής ………….. αλλά και την ……………. της ψυχικής υγείας. Όταν ο Χριστός θεράπευε τον …………., του έδινε τη σωματική όραση και ταυτόχρονα τον οδηγούσε στη συνειδητοποίηση της ανάγκης για ……………..».
(πνευματική πρόοδο / θεραπείας / ανάγκη / τυφλό / θαυμάτων)
(5 Μονάδες)

δ) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη λέξη «σωστό» ή «λάθος»:

1. Η απομάκρυνση από τον Θεό ονομάζεται και πνευματικός θάνατος.
2. Αφού ο άνθρωπος δεν είναι αιώνιος τίποτε δεν είναι αιώνιο.
3. Οι άγιοι της Εκκλησίας βεβαιώνουν με τη ζωή τους τη νίκη του Χριστού
πάνω στον θάνατο.
4. Η πτώση φανερώνει την αδυναμία του Θεού να σώσει τον άνθρωπο.
5. Η αθανασία είναι δώρο του Θεού στον άνθρωπο και όχι γνώρισμα της
ανθρώπινης φύσης.
(5 Μονάδες)

ε) Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ (2 Μονάδες). Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή σας (3 Μονάδες).

1. Το έργο της Εκκλησίας είναι…
α. διδακτικό
β. φιλανθρωπικό
γ. λατρευτικό
δ. όλα τα παραπάνω
(5 Μονάδες)

ΘΕΜΑ Β1
«Πάσχα σημαίνει αιώνια ζωή, ζωή εν Χριστώ, κοινωνία μαζί Του· σημαίνει αλήθεια, ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω. “Χαίρετε!” (να είστε χαρούμενοι), αυτή ήταν η πρώτη-πρώτη λέξη που είπε ο αναστημένος Κύριος στις μυροφόρες. Κι όταν αντάμωσε με τους Αποστόλους, τα πρώτα Του λόγια ήταν: “ειρήνη υμίν”»
(Αλέξανδρος Σμέμαν).
Αφού εντοπίσετε στο παραπάνω κείμενο μερικά από τα σημαντικότερα στοιχεία του κηρύγματος του Χριστού να εξηγήσετε τον λόγο για τον οποίο η Εκκλησία τα συσχετίζει με την Ανάστασή Του.
(25 Μονάδες)

Θέμα 6344

ΘΕΜΑ Α1
α) Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί μια λέξη ή φράση.
«Τα επιχειρήματα των ……………………. αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του Χριστού δεν απεικονίζεται ούτε η θεία ούτε η ……………………. φύση. Αναπαριστάνεται ο ……………………. στον οποίο οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωμένες. Ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός γράφει “στα παλιά χρόνια ο Θεός ……………………. και ασχημάτιστος δεν εικονιζόταν διόλου. Τώρα που έγινε ορατός κατά σάρκα και επικοινώνησε με τους ανθρώπους εικονίζω το βλεπόμενο ……………………. του Θεού”».
(σαρκωμένος Λόγος / εικονομάχων / ασώματος / ανθρώπινη / πρόσωπο)
(5 Μονάδες)

β) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ.

1. Στην Εκκλησία μετάνοια θεωρείται η…
α. επιστροφή του νου, της καρδιάς, της θέλησης στον Θεό
β. δίκαιη τιμωρία για τα λάθη μας
γ. μετάδοση της Θείας Κοινωνίας

2. Στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού ήταν γνωστή η πρακτική…
α. της εξαγοράς των αμαρτιών
β. της δημόσιας μετάνοιας
γ. των λαϊκών δικαστηρίων

3. Οτιδήποτε αναφέρεται στην εξομολόγηση…
α . είναι απόρρητο
β. καταχωρίζεται σε ένα ειδικό βιβλίο
γ. ανακοινώνεται στην εκκλησία

4. Κατά την Εκκλησία, όταν ο πιστός εξομολογείται…
α. αποκτά τη δυνατότητα να βελτιωθεί από μόνος του
β. ο ιερέας δικαιώνει όλα του τα λάθη
γ. ο Θεός συγχωρεί και θεραπεύει όλες του τις αστοχίες

5. Το μυστήριο της Εξομολόγησης τελεί ο Επίσκοπος, καθώς επίσης…
α. η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας
β. κάθε πιστός χριστιανός που έχει γνώσεις ψυχολογίας
γ. έμπειρος ιερέας, ο οποίος λέγεται εξομολόγος ή πνευματικός
(5 Μονάδες)

γ) Να συνδυάσετε τα τελούμενα στο μυστήριο του Γάμου της πρώτης στήλης με τους συμβολισμούς τους στη δεύτερη στήλη, αντιστοιχίζοντας κάθε φορά ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).


          ΣΤΗΛΗ Α                                                           ΣΤΗΛΗ Β
     α. Δακτυλίδια                           1. Ένωση του άνδρα και της γυναίκας
     β. Στέφανα                                2. Χαρά και πανηγυρικό αίσθημα
     γ. Κοινό ποτήριο                       3. Κοινωνική αναγκαιότητα και απόδειξη γονιμότητας
     δ. Χορός του «Ησαΐα»              4. Σφραγίδα ένωσης και σταθερότητα της σχέσης,
     ε. Σάρκα μία                             5. Ανάμνηση αρχαίων τελετών προς τιμήν του Διονύσου
                                                       6. Κοινή συμμετοχή των συζύγων σε χαρά και σε λύπη
                                                       7. Επιβράβευση των συζύγων
(5 Μονάδες)

δ) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη λέξη «σωστό» ή «λάθος»:
1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς.
2. Τα αναγνώσματα είναι κείμενα της Καινής Διαθήκης.
3. Μετά τη Μικρή Είσοδο ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος.
4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.
5. Ο καθαγιασμός των Τιμίων Δώρων είναι μέρος του μυστηρίου της Βάπτισης.
(5 Μονάδες)

ε) Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ (2 Μονάδες). Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή σας (3 Μονάδες).

1. Η Θεία Ευχαριστία…
α. συστάθηκε από τον ίδιο τον Χριστό κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου
β. μετά την αποστολική εποχή χωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης και τελούνταν πάνω στους τάφους των μαρτύρων
γ. κατά την αποστολική εποχή γινόταν μετά το δείπνο της αγάπης
δ. όλα τα παραπάνω
(5 Μονάδες)

ΘΕΜΑ Β1
«Η ορθόδοξη λατρεία είναι μία κίνηση να διακρίνουμε τον αληθινό Θεό, ο οποίος διαρκώς φανερώνεται στην καθημερινότητα και πραγματικότητα της ζωής μας, να τοποθετηθούμε μέσα στους κόλπους της αγάπης Τον, να εκφράσουμε ανταποδοτικά την ευχαριστία και την αγάπη μας, να κοινωνήσουμε τελικά μαζί Του, να περιχωρήσουμε στη χάρη και ενέργειά Του, να ζήσουμε τη συγγένεια μαζί Του…» (Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος Χατζηνικολάου).

Να διαλέξετε ένα στοιχείο που σας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση και να το σχολιάσετε παραπέμποντας σε κάποιο από τα θέματα του φετινού μαθήματος των Θρησκευτικών.
(25 Μονάδες)

Αναλυτικά όλα τα θέματα της Τράπεζας Θεμάτων για όλα τα μαθήματα θα τα βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο: Τράπεζα Θεμάτων Α΄ Λυκείου

Διαβάστε περισσότερα...

Παρασκευή 23 Μαΐου 2014

Η Ανατολή συναντά τη Δύση - 50 χρόνια μετά


Σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί την Κυριακή 25 Μαίου 2014 θα συναντηθούν στα Ιεροσόλυμα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Φραγκίσκος, ύστερα από πρόταση του πρώτου. Η συνάντηση αυτή γίνετε σε ανάμνηση της πρώτης συνάντησης που είχαν πριν ακριβώς 50 χρόνια ο Πατριάρχης Αθηναγόρας και ο Πάπας Παύλος ο Στ΄. Η σημασία της συνάντησης αυτής υπήρξε εξαιρετική καθώς με αυτή ουσιαστικά αίρονται τα αναθέματα που είχαν επιβληθεί από το μεγάλο Σχίσμα (1054μ.Χ.), οπότε και κάθε σχέση μεταξύ Ανατολικής με τη Δυτική Εκκλησία διεκόπει οριστικά.
Με αφορμή την συνάντηση αυτή και ξεφυλλίζοντας το αρχείο μου, παραθέτω κάποια ιστορικά γεγονότα που αφορούν στην πρώτη συνάντηση των δυο εκκλησιαστικών ηγετών αλλά και στο τί προηγήθηκε της συνάντησης και προετοίμασε το έδαφος της.



Η προετοιμασία


Προς τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στράφηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο όταν Πατριάρχης ήταν ο Αθηναγόρας (από 1 Νοεμβρίου 1948 -έως 7 Ιουλίου 1972) μετά το θάνατο του Πάπα Πίου του ΙΒ΄ και εφ' εξής, ιδιαίτερα από την άνοδο στον Παπικό Θρόνο του Ιωάννη του ΚΓ΄. Με την ευκαιρία μάλιστα της εκλογής του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας, έστειλε μήνυμα στο νέο Πάπα, εκφράζοντας τη χαρά αλλά και την ελπίδα του για μια συνεργασία μαζί του, στην επιστολή αυτή μάλιστα χρησιμοποίησε πολύ επιτυχημένα το χωρίο του ευαγγελιστή Ιωάννη που αναφέρετε στον Ιωάννη το Βαπτιστή "Ἐγένετο ἄνθρωπος, ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης".
Χαιρετίζοντας με αυτό τον τρόπο την εκλογή του Ιωάννη του ΚΓ΄ και θεωρώντας τον ως " άνθρωπο Θεού" του διεμήνυσε ότι δεν θα είχε καμία δυσκολία να συναντηθεί μαζί του "εν μέση οδώ", όπως επανειλημμένα είπε, σε ουδέτερο έδαφος μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως. Στη φάση αυτή ο Ιωάννης δίσταζε να προβεί σε μια τόσο τολμηρή ενέργεια, η δε Παπική Κούρια ήταν ακόμη αρκετά ισχυρή για να επιτρέψει μια τέτοια παρακινδυνευμένη για τον Ρωμαϊο-καθολικισμό συνάντηση.
Τον Ιανουάριο του 1959, ο Πάπας Ιωάννης ο ΚΓ΄ εξήγγειλε αιφνιδίως τη σύγκληση της Β΄ Βατικανής Συνόδου (11 Οκτωβρίου 1962–8 Δεκεβρίου 1965), την οποία μάλιστα χαρακτήρισε σας Σύνοδο Ενότητας, εφόσον, όπως έλεγε, δεν επρόκειτο να εκδώσει αναθεματισμούς, όπως κάναν οι προηγούμενες Σύνοδοι της Λατινικής Δύσης.

Βατικανό, Β΄ Βατικάνειος Σύνοδος

Το ίδιο έτος ο Πατριάρχης Αθηναγόρας εξήγγειλε και αναλάμβανε την υπεύθυνη πρωτοβουλία να συγκαλέσει την Α΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη στη Ρόδο με σκοπό το καθορισμό του καταλόγου των θεμάτων της μέλλουσας Προσυνόδου ή Πανορθοδόξου Μεγάλης Συνόδου, αλλά και με την τολμηρή απόφαση να κληθούν σ αυτήν και όλες οι υπόλοιπες "Εκκλησίες" και Ομολογίες της Ανατολής και Δύσης, για να αποστείλουν Αντιπροσώπους-Παρατηρητές, με σκοπό να αρχίσουν εκεί επαφές και συνομιλίες αλληλογνωριμίας και προβληματισμού.
Το 1962 συνήλθε τελικά η Βατικανή Σύνοδος και κλήθηκαν σ αυτή Ορθόδοξοι Παρατηρητές, οποίοι σε πρώτη φάση δεν παρευρέθηκαν. Το 1963 όμως η Ρωσική Εκκλησία έστειλε πρώτη τους Παρατηρητές της γεγονός που οδήγησε όλες τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες να στείλουν και αυτές τους Παρατηρητές τους.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1962, ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ διαγνώστηκε ότι πάσχει από καρκίνο του στομάχου, γεγονός που οδήγησε στο θάνατό του στις 3 Ιουνίου του 1963. Τον διαδέχθηκε στο θρόνο ο Πάπας Παύλος το Στ΄.


Η ιστορική συνάντηση


Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1963 ο Πάπας στέλνει αδελφικό μήνυμα στο οποίο απαντά ο Πατριάρχης Αθηναγόρας προτείνοντας συνάντηση στους Αγίους Τόπους, τους οποίους επρόκειτο να επισκευθει ο Πάπας. Η πρόταση αυτή έγινε δεκτή.
Μωσαϊκό εμπνευσμένο από τη συνάντηση Αθηναγόρα με τον Παύλο Στ΄

Το 1964 (5-6 Ιανουαρίου) πραγματοποιήθηκε η ιστορική συνάντηση του Πατριάρχου Αθηναγόρα και του Πάπα Παύλου Στ΄ στα Ιεροσόλυμα. 
Η συνάντηση αυτή αποτέλεσε για όλο τον κόσμο γεγονός ιστορικής σημασίας. Η Ιερουσαλήμ, ο τόπος της επίγειας δράσης του Χριστού, έμελλε να αποτελέσει την απαρχή για μια πορεία επαναπροσέγγισης.


Η ιστορική πρώτη συνάντηση των Θρησκευτικών Αρχηγών πραγματοποιήθηκε στις 9:00 μμ της 5ης Ιανουαρίου στο μέγαρο της Παπικής Αντιπροσωπείας που βρίσκεται στο Όρος των Ελαιών. Τον Πατριάρχη μεταξύ άλλων συνόδευε και ο Αμερικής Ιάκωβος, του οποίου η συμβολή στο θέμα αυτό ήταν καθοριστική.

Στην προσφώνησή του ο Πατριάρχης μεταξύ άλλων ανέφερε: " Ἡ Χριστιανική ἀνθρωπότης ἀπό αἰώνων ζῆ τήν νύκτα τῆς διαιρέσεως. Οἱ ὀφθαλοί αὐτῆς ἐβαρύνθησαν ἀτενίζοντες πρός τό σκότος. Εἴη ἡ συνάντησις ἡμῶν αὕτη τό λυκαυγές φωτεινῆς καί ἁγίας ἡμέρας, ἐν ἧ, αἱ ἐπερχόμεναι Χριστιανικαί γενεαί, ἀπό τοῦ αὐτοῦ Ποτηρίου κοινωνοῦσαι τοῦ τιμίου σώματος καί αἵματος τοῦ Κυρίου ἐν ἀγάπη καί εἰρήνη καί ἑνότητι, αἰνέσουσι καί δοξάσουσι τόν ἕνα Χριστόν καί Σωτήρα Πάντων."
Η Αυτού Αγιώτης ο Πάπας ανταπάντησε με καταφανεί συγκίνηση στην γαλλική γλώσσα λόγους ευχαριστίας.

Στις 9.50 π.μ. της 6 Ιανουαρίου, εορτή των Θεοφανείων, ο Παύλος Στ΄ ανταπέδωσε την επίσκεψη του στο κατάλυμα του Πατριάρχη. Αντήλλαξαν και πάλι σαν παλαιοί γνώριμοι ένθερμα τον εν Χριστὠ ασπασμό και συνομίλησαν και πάλι μόνοι. Αναλογίστηκαν τις δυσκολίες για την άρση των παρεξηγήσεων και συμφώνησαν να βρεθεί η «συγκλίνουσα οδός» που θα αποκαταστήσει προοδευτικά την ενότητα Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων. Μετά ο Πάπας εξήρε την απαρχή μίας ευλογημένης συμπορείας και συνεχίστηκε η ανάγνωση της «αρχιερατικής προσευχής» που κατέληξε στην από κοινού απαγγελία ελληνικά και λατινικά του «Πάτερ ημών». Ο Πάπας ερωτά ευγενικά τον Πατριάρχη: «Αγιώτατε, θα θέλατε να ευλογήσουμε μαζί την Οικουμένη;» Ο Πατριάρχης απήντησε:
"Ευχαρίστως"! Και ευλόγησαν τους παριστάμενους και τον κόσμο για πρώτη φορά μετά από αιώνες.


Ο πατριάρχης Αθηγαγόρας τότε πρόσφερε στον Πάπα πολύτιμο αρχιερατικό εγκόλπιο, διάσημο της αναγνωριζόμενης διαχρονικά αρχιερωσύνης του επισκόπου της Ρώμης γιατί παρά τα 1000 χρόνια του χωρισμού ουδέποτε καταστάθηκε έκπτωτος συνοδικά ο Ρώμης ως αιρετικός για να εκλεγεί στη καθέδρα του ορθόδοξος επίσκοπος! Τότε Παύλος Στ΄ έβγαλε τη «στόλα» του και ο Πατριάρχης του φόρεσε το εγκόλπιο, ενώ οι παριστάμενοι. με έκδηλη συγκίνηση αναφωνούσαν με χειροκροτήματα: το «Άξιος»! «Άξιος»!
Αποσπάσματα από την πρώτη εκείνη συνάντηση στα παρακάτω βίντεο:



Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συνάντηση στα Ιεροσόλυμα θα βρείτε:
http://www.apostolicpilgrimage.org/
Διαβάστε περισσότερα...

Τετάρτη 21 Μαΐου 2014

Βιβλίο: Μαρία Ιορδανίδου - Λωξάντρα





      Ή Λωξάντρα δέν είναι απλώς βιογραφία, ούτε απλώς μυθιστόρημα. Στο συναρπαστικό αυτό κείμενο, που έγινε ανάρπαστο από την ώρα που πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας, οι πραγματικοί και οι φανταστικοί χαρακτηρες συγχωνεύονται για να αναπλάσουν την εικόνα της Πόλης πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Μαρία Ιορδανίδου έγραφε το βιβλίο το 1963, όταν ήταν ήδη εξήντα έξι χρόνων, επειδή -ελεγε- δεν ήθελε αυτά τα λίγα πράγματα που ήξερε να τα πάρει μαζί της. Η Λωξάντρα είναι η ιστορία της γιαγιάς της: μέσα από αυτήν, η Μαρία Ιορδανίδου ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή, ακόμα και «τώρα, που όλα αυτά πέρασαν καί τό χορτάρι της λησμονιάς αρχίζει κιόλας να φυτρώνει».

          Η Μαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1897 καί πέθανε στην Αθήνα το 1989. Η ζωή της είναι μια ξεχωριστή συγκλονιστική περιπέτεια που ξεδιπλώνεται με σπάνια γλαφυρότητα στα βιβλία της που ακολούθησαν τη Λωξάντρα: Διακοπές στον Καύκασο (1965), Σαν τα τρελλά πουλιά (1978),  Στου κύκλου τα γυρίσματα, (1979) και Η αύλή μας (1981). 



Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη 20 Μαΐου 2014

Ο κύκλος της ζωής:Ήθη, έθιμα και παραδόσεις της Θράκης



Κατά το σχολικό έτος 2013-14, στα πλαίσια του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας, με τους μαθητές της Α΄ Λυκείου του ΓΕΛΔΕ Σαπών ασχοληθήκαμε με τα ήθη και έθιμα του τόπου μας. Συγκεκριμένα ερευνήσαμε τον κύκλο της ζωής του χριστιανού και του μουσουλμάνου της περιοχής μας και καταγράψαμε τα έθιμα και τις παραδόσεις που τη συνοδεύουν.

Ολοκληρωμένη η εργασία, για όποιον θέλει να τη διαβάσει μπορεί να τη δει εδώ:

Δυο σύντομες παρουσιάσεις με τα ήθη και έθιμα της ζωής της μουσουλμανικής και της χριστιανικής κοινότητας.




Ήθη, Έθιμα: Ο κύκλος της ζωής -Χριστιανοί from Giannis Psifas

Από την τελική παρουσίαση της εργασίας στο Δεντράκι Σαπών.



Διαβάστε περισσότερα...

Παρασκευή 16 Μαΐου 2014

Σύγχρονη ισλαμική αρχιτεκτονική - To Sheikh Zayed Grand Mosque



















Ένα κτίριο μοναδικής ομορφιάς βρίσκεται στο Άμπου Ντάμπι (Abu Dhabi) την πρωτεύουσα των Αραβικών Εμιράτων. Πρόκειται για το Sheikh Zayed Grand Mosque (Arabic: جامع الشيخ زايد الكبير‎), που είναι το κεντρικό τζαμί του κράτους. Παρατηρώντας το παίρνουμε μια ιδέα της σύγχρονης ισλαμικής αρχιτεκτονικής, όπως τουλάχιστον αυτή αναπτύσσεται στην περιοχή της αραβικής χερσονήσου.


     Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του μεγαλόπρεπου τζαμιού ανήκει στον προηγούμενο ηγέτη του κρατιδίου των Αραβικών Εμιράτων Sheikh Zayed bin Sultan Al Nahyan, ο οποίος ήθελε να δημιουργήσει μια κατασκευή που να ενώνει τις πολιτιστικές αντιθέσεις του ισλαμικού κόσμου καθώς και τις παραδοσιακές αλλά και μοντέρνες αξίες της αρχιτεκτονικής. Το τζαμί κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1996-2007. Είναι το μεγαλύτερο τζαμί στα Αραβικά Εμιράτα και το 8ο στη σειρά μεγαλύτερο τζαμί του κόσμου. Το μέγεθος του τζαμιού είναι ισοδύναμο περίπου με πέντε στάδια ποδοσφαίρου.


Μέσα στο τζαμί στεγάζεται το Sheikh Zayed Grand Mosque Center (SZGMC), πρόκειται για ίδρυμα που εκτός από τα θέματα λειτουργίας του τζαμιού αναπτύσσει και προγράμματα περιήγησης αλλά και άλλες εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Στο τζαμί στεγάζεται επίσης και μεγάλη βιβλιοθήκη, η οποία εκτός από τα κλασσικά ισλαμικά βιβλία προσφέρει στο κοινό της και μια ευρύτερη γκάμα βιβλίων που αφορούν στις επιστήμες, τον πολιτισμό, την καλλιγραφία και τις τέχνες. Επίσης περιλαμβάνει συλλογές από νομίσματα αλλά και σπάνιες εκδόσεις που χρονολογούνται 200 χρόνια πριν. Η συλλογή περιλαμβάνει υλικό από ένα ευρύ φάσμα γλωσσών, όπως: Αραβικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Γερμανικά και της Κορεατικά.



Η Αρχιτεκτονική

Το Sheikh Zayed Grand Mosque με το σχεδιασμό του ενώνει τον κόσμο, χρησιμοποιώντας τεχνίτες και υλικά από πολλές χώρες, όπως η Ιταλία, η Γερμανία, το Μαρόκο, το Πακιστάν, την Ινδία , την Τουρκία, τη Μαλαισία , το Ιράν, η Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο, Νέα Ζηλανδία και την Ελλάδα. Περισσότεροι από 3000 εργάτες και 38 φημισμένες κατασκευαστικές εταιρείες πήραν μέρος στην κατασκευή του τζαμιού. Ως προς τα υλικά επιλέχθηκαν φυσικά υλικά που αντέχουν στο χρόνο και δε φθείρονται εύκολα, όπως  μάρμαρο, χρυσός, ημιπολύτιμοι λίθοι, κρύσταλλα και κεραμικά.



Ο σχεδιασμός του αποτελεί έναν συνδυασμό αρχιτεκτονικής Περσικών, Μογγολικών και Μαυριτανικών τζαμιών και ιδίως του Τζαμιού Badshahi στη Λαχόρη του Πακιστάν και του Τζαμιού Hassan II στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκο. Η διάταξη τρούλο και η κάτοψη του τζαμιού είναι εμπνευσμένα από το Τζαμί Badshahi και η αρχιτεκτονική είναι εμπνευσμένη από περσικά, μογγολικά και μαυριτανικά μοτίβα. Οι καμάρες του είναι καθαρά μαυριτανικής νοοτροπίας και οι μιναρέδες οι κλασσικοί που συναντάμε στην αραβική χερσόνησο.





Διαστάσεις και στατιστικά στοιχεία










Το τζαμί είναι αρκετά μεγάλο για να φιλοξενήσει πάνω από 40.000 προσκυνητές. Η κύρια αίθουσα προσευχής μπορεί να φιλοξενήσει πάνω από 7.000 πιστούς. Υπάρχουν δύο μικρότερες αίθουσες προσευχής, 1.500 ατόμων χωρητικότητας η κάθε μια, μια από τις οποίες αποτελεί τη γυναικεία αίθουσα προσευχής. 
Υπάρχουν τέσσερις μιναρέδες στις τέσσερις γωνίες της αυλής που υψώνονται περίπου στα 107 μέτρα (351 ft) σε ύψος. 
Η αυλή, σε σχέδιο λουλουδιού έχει μέγεθος περίπου 17.000 m2, και θεωρείται ότι είναι διακοσμημένη με το μεγαλύτερο μαρμάρινο μωσαϊκό του κόσμου. 
Το χαλί στην κύρια αίθουσα προσευχής θεωρείται ότι είναι το μεγαλύτερο χαλί του κόσμου. Είναι κατασκευασμένο από ιρανική εταιρεία χαλιών και σχεδιασμένο από τον Ιρανό καλλιτέχνη Αλί Khaliqi. Το χαλί αυτό έχει συνολική έκταση 5.627 m2. Το βάρος του είναι 35 τόνοι και το υλικό κατασκευής είναι κυρίως μαλλί (που προέρχονται από τη Νέα Ζηλανδία και το Ιράν). Υπάρχουν 2268000000 κόμποι στο χαλί και χρειάστηκαν περίπου δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί.


Περισσότερες πληροφορίες για το όμορφο αυτό αρχιτεκτονικό δημιούργημα στον επίσημο ιστότοπό του Sheikh Zayed Grand Mosque

















Διαβάστε περισσότερα...

Σάββατο 10 Μαΐου 2014

Θρησκευτικά Α΄ Λυκείου, Τράπεζα Θεμάτων, Ενδεικτικά θέματα




Η Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας στο μάθημα των
«Θρησκευτικών» περιλαμβάνει θέματα ή ερωτήσεις, που προέρχονται από την εξετα-
στέα ύλη.
Η γραπτή προαγωγική εξέταση στα «Θρησκευτικά» περιλαμβάνει δύο ομάδες θεμάτων.
Τα θέματα ορίζονται κατά 50% με κλήρωση από την Τράπεζα Θεμάτων και κατά 50%
από τον διδάσκοντα. Συγκεκριμένα, το πρώτο θέμα από την Α’ Ομάδα και το πρώτο θέ-
μα από τη Β’ Ομάδα ορίζονται από την Τράπεζα Θεμάτων. Το δεύτερο θέμα από την Α’
Ομάδα και το δεύτερο θέμα από τη Β΄ ομάδα ορίζονται από τον εκπαιδευτικό της τά-
ξης

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 

Ακολουθούν δειγματικές ερωτήσεις όλων των τύπων με βάση την προτεινόμενη κατα-
νομή. Τα θέματα και οι ερωτήσεις που παρατίθενται είναι ενδεικτικές κατά είδος, δηλα-
δή, δεν αποτελούν ολοκληρωμένο διαγώνισμα και δεν έχουν στόχο να καλύψουν ολό-
κληρη την εξεταστέα ύλη.

ΟΜΑΔΑ Α 
ΘΕΜΑ Α1 
α) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη
σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις (α, β, γ):

1. Τα Χριστούγεννα η Εκκλησία γιορτάζει … 
α. τη Θεία Ευχαριστία
β. τη Θεία Ενανθρώπηση
γ. τη Θεία Ανάληψη

2. Τα Εισόδια είναι γιορτή… 
α. των Βαΐων
β. του Ναού του Σολομώντα
γ. της Θεοτόκου

3. Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι αφιερωμένος… 
α. στον Χριστό
β. στη Θεοτόκο
γ. στην Κωνσταντινούπολη

4. Η γιορτή της Μεταμόρφωσης…
α. ταυτίζεται με την Πεντηκοστή
β. είναι Θεομητορική γιορτή
γ. αναφέρεται στη φανέρωση του άκτιστου θείου φωτός

5. Για την Εκκλησία, η Ανάσταση του Χριστού είναι… 
α. απαρχή αιώνιας ζωής
β. ένα ακόμη θαύμα
γ. μια πολύ διδακτική διήγηση

β) Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω γεγονότα σύμφωνα με τη χρονική σειρά που η Εκκλησία τα προβάλλει κατά τη Μ. Εβδομάδα: 
1. Μυστικός Δείπνος
2. Περιστατικό με την άκαρπη συκιά
3. Σταύρωση
4. Επάλειψη του Χριστού με μύρο από μια αμαρτωλή γυναίκα
5. Παραβολή των δέκα παρθένων

γ) Να συνδυάσετε τα ονόματα των μυστηρίων της Εκκλησίας της πρώτης στήλης με τη σημασία τους στη δεύτερη στήλη, αντιστοιχίζοντας κάθε φορά ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). 

           ΣΤΗΛΗ Α                                                                 ΣΤΗΛΗ Β
    α. Βάπτισμα                                        1. Μετάληψη από το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

    β. Χρίσμα                                           2. Χειροτονία των κληρικών της Εκκλησίας

   γ. Ιεροσύνη                                          3. Εγκαίνια νέου ναού

   δ. Ευχέλαιο                                          4. Καθαγιασμός του Αγίου Μύρου

   ε. Θεία Ευχαριστία                              5. Είσοδος του πιστού στην Εκκλησία

                                                               6. Επάλειψη με καθαγιασμένο έλαιο

                                                              7. Σφραγίζει τον νέο χριστιανό με τα χαρίσματα του
                                                                  Αγίου Πνεύματος

δ) Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις από τον παρακάτω κατάλογο. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί μια λέξη ή φράση. 
«Στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, οι χριστιανοί προσεύχονται για ολόκληρη
την …………… . Για την ……………. τους, αλλά και όλο τον κόσμο. Επιπλέον, για τη
……………, τον ευεργετικό άνεμο, και την …………… της γης. Για την …………… και
τη …………… όλων. Για τους ταξιδιώτες, τους αρρώστους, τους αιχμαλώτους. Για
προστασία από κάθε …………… και κίνδυνο. Ακόμη, για …………… των αμαρτιών.
Έτσι, οι πιστοί γίνονται η …………… του κόσμου ενώ με τη …………… ενώνονται
μεταξύ τους σε ένα σώμα».
1. άφεση
2. ψυχή
3. Θ. Κοινωνία
4. κτίση
5. θλίψη
6. ευφορία
7. ειρήνη
8. φύση
9. σωτηρία
10. πόλη

ε) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη λέξη «σωστό» ή «λάθος»: 
1. Η Εικονομαχία ξεκίνησε στα χρόνια των Κομνηνών αυτοκρατόρων.
2. Με το ζήτημα των εικόνων ασχολήθηκε η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος.
3. Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης.
4. Υπέρμαχοι των εικόνων ήταν ο Ιωάννης Δαμασκηνός και ο Θεόδωρος Στουδίτης.
5. Η Εκκλησία αποδίδει στις εικόνες λατρεία και προσκύνηση.

ΘΕΜΑ Α2 
α) Να εξηγήσετε με συντομία γιατί η Παναγία ονομάζεται από την Εκκλησία Θεοτόκος. 

β) Να αναφέρετε τα βασικά επιχειρήματα της Εκκλησίας για την υπεράσπιση των εικό-
νων. 

ΟΜΑΔΑ Β 
ΘΕΜΑ Β1 
Τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου ο Χριστός είπε στους μαθητές του: «Αν, λοιπόν, είστε 
φίλοι μου να με μιμείστε». Να αναπτύξετε το νόημα αυτής της φράσης α) για τους 
μαθητές του Χριστού, και β) για τους σημερινούς χριστιανούς. Να τεκμηριώσετε την 
απάντησή σας με βάση το πρότυπο ζωής που πρόσφερε ο Χριστός στον κόσμο. 


ΘΕΜΑ Β2 
Οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο με ενεργό παρου-
σία σε κάθε εποχή. Να διερευνήσετε τα αίτια του φαινομένου και τη στάση της Εκκλησίας απέναντι σε αυτό. Επίσης, να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισης και θεραπείας του 
προβλήματος.

Διαβάστε περισσότερα...

Σάββατο 3 Μαΐου 2014

Αρχές Φιλοσοφίας - Ερωτήσεις Επανάληψης



Ακολουθούν ερωτήσεις που είναι βασισμένες στο σχολικό βιβλίο και σε όσα διδαχθήκαμε τη φετινή χρονιά. Είναι χωρισμένες κατά κεφάλαιο και ενότητα αντίστοιχα.


Κεφάλαιο 1ο

Ξεκινώντας από την απορία
Ενότητα 1
1. Τί είναι η φιλοσοφία; Ποιό είναι το εργαλείο της;

Ενότητα 2
1. Ποιό είναι το έργο της φιλοσοφικής δραστηριότητας;
2. Ποιοί είναι οι στόχοι της φιλοσοφικής δραστηριότητας; Που έγκειται η χρησιμότητά τους;
3. Μελετώντας το κείμενο 2 (σελ. 17) να αναφερθείτε στη διαφοροποίηση που εκφράζει ανάμεσα στον φιλόσοφο και τον επιστήμονα.

Ενότητα 3
1. Ποιοί είναι οι κλάδοι της φιλοσοφίας και τί πραγματεύεται ο καθένας από αυτούς;
2. Ποιά είναι η αναγκαιότητα των επιχειρημάτων;
3. Ποιά είναι η βασική δομή ενός επιχειρήματος;
4. Ποιες είναι οι βασικές προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ένα επιχείρημα έγκυρο;


Ενότητα 4
1. Για ποιους λόγους αμφισβητείται συνήθως η αξία της φιλοσοφίας;
2. Με ποιόν τρόπο περιγράφει ο Πλάτωνας τη μοίρα του φιλοσόφου; (Θεωρία του σπηλαίου)
3. Ποιές από τις δυνατότητες της φιλοσοφικής σκέψεις που παρουσιάζονται θεωρείται σημαντικότερες;
4. Να αναφερθείτε σε παραδείγματα που αποδεικνύουν τη χρησιμότητα της φιλοσοφίας.


Κεφάλαιο 2ο 

Κατανοώντας τα πράγματα
Ενότητα 1
1. Ποιος είναι ο σκοπός της γλώσσας;
2. Ποιές έννοιες έχει ο όρος «γλώσσα»;
3. Ποιά είναι η σχέση σκέψης και γλώσσας;

Ενότητα 2
1. Τί είναι λέξη;
2. Ποιά είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις λέξεις και τις έννοιες; Τί είναι έννοιες;

Ενότητα 4
1. Τί είναι λογική, δώστε έναν ορισμό.
2. Ποιοί ήταν οι σοφιστές; Ποιές τεχνικές χρησιμοποιούσαν;
3. Τί είναι το «όργανον»;

Ενότητα 5
1. Να αποσαφηνίσετε τους όρους: Πλάτος και βάθος μιας έννοιας, δώστε παράδειγμα.
2. Τί είναι η «ειδοποιός διαφορά»;
3. Αν συγκρίνουμε δύο έννοιες κατά το πλάτος τους ποιές σχέσεις μπορούν να έχουν μεταξύ τους;  Παραδείγματα
4. Όσον αφορά το βάθος ποιές σχέσεις είναι δυνατόν να έχουν οι έννοιες;
5. Οι απλές δηλωτικές προτάσεις σε ποιές μορφές διακρίνονται; Παραδείγματα
6. Τί ονομάζουμε συλλογισμούς; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά τους;
7. Εξηγείστε τους όρους: «ελάσσων όρος», «μείζον όρος», «μέσος όρος».




Κεφάλαιο 3ο 

Αναζητώντας τη γνώση
Ενότητα 1
1. Τί ονομάζουμε σκεπτικισμό;
2. Από ποιούς πρωτο-εκφράστηκε ο σκεπτικισμός ως συστηματική φιλοσοφική στάση κατά την αρχαιότητα;
3. Να παρουσιάσετε τη συλλογιστική πορεία του Καρτέσιου (Ρενέ Ντεκάρτ) που τον οδήγησε στο επιχείρημα «σκέφτομαι, άρα υπάρχω» και να εξηγήσετε ποια είναι η λειτουργία του «μοχθηρού δαίμονα».

Ενότητα 3
1. Ποιά είναι κατά τους ορθολογιστές η πηγή της γνώσης μας για τον κόσμο και ποια είναι, ειδικότερα, για τον Πλάτωνα;
2. Τί πρεσβεύει το φιλοσοφικό ρεύμα του εμπειρισμού; Κύριοι εκπρόσωποι.
3. «Ο νους δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας «άγραφος χάρτης» (tabula rasa)»: α) ποιός φιλόσοφος υποστήριξε την άποψη αυτή; β) σε φιλοσοφικό ρεύμα ανήκε; γ) αναπτύξτε με δικά σας λόγια την άποψη του.
4. Ποιές θέσεις συνθέτει η θεωρία του Καντ;




Κεφάλαιο 4ο 

Διερευνώντας την επιστήμη
Ενότητα 1
1. Τί μας παρέχει η επιστήμη;
2. Ποιό είναι το περιεχόμενο της φιλοσοφίας της επιστήμης;
3. Πώς αυτονομήθηκαν οι επιστήμες από τη φιλοσοφία;


Ενότητα 4
1. Ποιά η διαφορά ανάμεσα στα φυσικά και τεχνητά αντικείμενα;
2. Ποιά η διαφορά επιστήμης και τεχνολογίας;
3. Είναι η τεχνολογία ηθικά «ουδέτερη»;


Κεφάλαιο 5ο 

Ανακαλύπτοντας τον νου
Ενότητα 1
1. Γιατί η μεταφυσική δεν ταυτίζεται με καμιά από τις επιστήμες;
2. Γιατί η μεταφυσική είναι η πρώτη επιστήμη;
3. Με ποιο τρόπο ορίζεται η επιστήμη; Ποιο είναι το γνώρισμα της μεταφυσικής;

Ενότητα 2
1. Τί αναφέρει ο Ντεκάρτ στη θεωρία του, που περιγράφεται ως δυϊσμός ή θεωρία της αλληλεπίδρασης;
Ενότητα 3
1. Τί ονομάζεται μονισμός;
2. Ποιά είδη μονισμού υπάρχουν;
3. Τί πρεσβεύει ο υλισμός;
4. Ποιές είναι οι διάφορες παραλλαγές υλισμού;

Διαβάστε περισσότερα...

Αρχές Φιλοσοφίας, Σημειώσεις, απαντήσεις σε ερωτήσεις



Οι  ακόλουθες σημειώσεις ανήκουν στην Ελένη Οικονομοπούλου, τις οποίες προσάρμοσα στην ύλη αυτών που διδαχθήκαμε. Νομίζω ότι είναι αρκετά βοηθητικές. Αν τις κοιτάξετε είναι σαν να κάνετε μια σύντομη επανάληψη.

κεφαλαιο 1 ενότητα 

Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των φιλοσοφικων προβλημάτων;  Γιατι χαρακτηρίζονται οριακά θεμελιώδη και έσχατα;

     Τα φιλοσοφικά ερωτήματα και τα προβλήματα που αυτά θέτουν φαίνεται να ασκούν πάνω μας μια παράξενη γοητεία, να μας προξενούν δέος και αμηχανία ή μπορεί και να μας εκνευρίζουν όταν οδηγούμαστε σε αδιέξοδο. Η γενικότητα, αλλά και ο παράδοξος χαρακτήρας τους μας κάνουν να νιώθουμε ότι θα υποστούμε ένα είδος “νοητικής κράμπας”, εάν ασχοληθούμε μαζί τους.  Η ενασχόληση με αυτά τα ερωτήματα μας βοηθά να διερευνήσουμε τα όρια της ανθρώπινης σκέψης, δηλαδή να καταλάβουμε μέχρι πού μπορούν να φτάσουν τα λογικά και τα εννοιολογικά μας εργαλεία. Γι’ αυτό και μπορούμε να αποκαλέσουμε τα ερωτήματα αυτού του είδους οριακά, θεμελιώδη ή έσχατα.

κεφαλαιο 1 ενότητα 2

      Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της φιλοσοφικής δραστηριότητας;

     1. Διασάφηση γενικών εννοιών

     2. Aιτιολόγηση βασικών πεποιθήσεων

    3. Διαμόρφωση μιας συνολικής θεώρησης του κόσμου και της θέσης του ανθρώπου μέσα σ’αυτόν

    4. Καθοδήγηση της πράξης και οργάνωση του τρόπου ζωής μας

κεφαλαιο 1 ενότητα 3

     Ποιοι οι κλάδοι της φιλοσοφίας και τι εξετάζει ο καθένας;

μεταφυσική ή οντολογία.=  αντικείμενό της είναι η βαθύτερη υφή της πραγματικότητας, προσπαθεί δηλαδή να καταλήξει σε μια γενική θεώρηση του τι υπάρχει

γνωσιολογία. = αντικείμενό της είναι η γνώση -οι δυνατότητες, οι πηγές, τα είδη, οι μέθοδοι απόκτησής της

 πρακτική φιλοσοφία = αντικείμενό της είναι οι αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας και να μας καθοδηγούν στην οργάνωση της ζωής μας

περιλαμβάνει την ηθική, την πολιτική φιλοσοφία, αλλά και την αισθητική. 

Επειδή στην πρακτική φιλοσοφία μιλάμε συνήθως για αξίες που μας κατευθύνουν και που θέλουμε να πραγματώσουμε, πολλοί ονομάζουν αυτόν τον βασικό κλάδο φιλοσοφικής αναζήτησης και αξιολογία.

Λογική = αντικείμενό της είναι το πώς πρέπει να σκεφτόμαστε, για να σκεφτόμαστε σωστά, H λογική θα μπορούσε να θεωρηθεί ξεχωριστός κλάδος της φιλοσοφίας, για τους περισσότερους όμως φιλοσόφους αποτελεί κυρίως το όργανο της ορθής νόησης, που είναι απαραίτητο όχι μόνο για κάθε μορφή φιλοσοφικής δραστηριότητας, αλλά και για όλες τις επιστήμες.

   Τι είναι το επιχείρημα; Πότε ένα επιχείρημα είναι έγκυρο και πότε όχι;

επιχείρημα είναι: μία ή περισσότερες λογικές προτάσεις (προκείμενες)  που  καταλήγουν σε μία τελευταία, η οποία προκύπτει ως λογικό συμπέρασμα από τις προηγούμενες 

      επιδιώκει: την απόδειξη ή αναίρεση μιας θέσης

• η διαδικασία οργάνωσης των προκείμενων, ώστε να καταλήγουν στο συμπέρασμα λέγεται συλλογισμός

 Για να είναι ένα επιχείρημα έγκυρο, πρέπει οι προκείμενες να είναι αληθείς,  και το αληθές συμπέρασμα  να προκύπτει αναγκαία από αυτές.

Παράδειγμα

όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί,

 ο Σωκράτης είναι άνθρωπος,

άρα ο Σωκράτης είναι θνητός

ένα επιχείρημα δεν είναι έγκυρο, όταν, οι προκείμενες είναι αληθείς, αλλά το συμπέρασμα είναι ψευδές,

Παράδειγμα

μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι,

ο Θεμιστοκλής είναι άνθρωπος,

άρα ο Θεμιστοκλής είναι φιλόσοφος.

ένα επιχείρημα δεν είναι έγκυρο, όταν, παρ’ όλο που οι προκείμενες είναι αληθείς και το συμπέρασμα συμβαίνει να είναι αληθές, ωστόσο το συμπέρασμα δε συνάγεται αναγκαία από τις προκείμενες.

Παράδειγμα

μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι,

ο Σωκράτης είναι άνθρωπος,

άρα ο Σωκράτης είναι φιλόσοφος

κεφαλαιο 1 ενότητα 4

      Για ποιούς λόγους αμφισβητείται η αξία της φιλοσοφίας; Να αναφέρετε πραδείγματα φιλοσόφων που διώχτηκαν.

Ø      τα φιλοσοφικά ερωτήματα μας φαίνονται στην αρχή παράξενα και μας προκαλούν μια ιδιάζουσα αμηχανία ή και διανοητική δυσφορία.

Ø      ο απλός άνθρωπος  κουράζεται ή  ενοχλείται, όταν τον καλούμε να σκεφτεί σε βάθος για ζητήματα αφηρημένα, που δε φαίνεται να έχουν άμεση σχέση με τη ζωή του.

Ø      η φιλοσοφική αναζήτηση μοιάζει άσκοπη, εφόσον κατά κανόνα δεν καταλήγει σε απτό αποτέλεσμα και τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. 

Ø      η φιλοσοφική σκέψη  φαίνεται απρόσιτη

Ø      η φιλοσοφία θεωρείται χάσιμο χρόνου και  οι σχολαστικές συζητήσεις περί φιλοσοφικών προβλημάτων θεωρείται ότι είναι άχρηστες και καθυστερούν ή και εμποδίζουν την πράξη.

 χαρακτηριστικά παραδείγματα δίωξης ή και καταδίκης φιλοσόφων

v     του Αναξαγόρα (για αθεΐα),

v     του Σωκράτη (για εισαγωγή στην κοινωνία “καινών δαιμονίων” και για “διαφθορά των νέων”),

v     του Πλάτωνα (αιχμαλωσία στη Σικελία, όπου είχε προσπαθήσει να διδάξει φιλοσοφία στον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο Β΄),

v     του Τζορντάνο Μπρούνο (καύση στην πυρά λόγω αιρετικής διδασκαλίας),

v     του Σπινόζα (αφορισμός από την εβραϊκή κοινότητα του Άμστερνταμ),

v     του Καντ (απαγόρευση του βιβλίου του για τη θρησκεία από την πρωσική λογοκρισία),

v     του Μπέρτραντ Ράσελ (φυλάκιση λόγω της εναντίωσής του στη συμμετοχή της Βρετανίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο)

   Πως περιγράφει ο Πλάτωνας τη μοίρα του φιλοσόφου;

     Ο Πλάτων -έχοντας ίσως στον νου του την καταδίκη του δασκάλου του και τη δική του πικρή εμπειρία στη Σικελία- περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τη μοίρα του φιλοσόφου που προσπαθεί να στρέψει και τους συνανθρώπους του, οι οποίοι, ζουν μέσα στην άγνοια, στη μελέτη της φιλοσοφίας. Τον παρομοιάζει με δεσμώτη στο βάθος ενός σπηλαίου, ο οποίος κατορθώνει να απελευθερωθεί από τα δεσμά του, να βγει από το σπήλαιο και να δει το φως του ήλιου. Όταν επιστρέφει στο σπήλαιο, για να διδάξει την αλήθεια σε όσους βρίσκονται ακόμα δεμένοι και έχουν μπροστά τους μόνο είδωλα της πραγματικότητας, εκείνοι δε θα τον πιστέψουν, θα προτιμήσουν να μείνουν στην πλάνη τους και θα τον προπηλακίσουν, ίσως μάλιστα απειλήσουν να τον σκοτώσουν (όπως συνέβη και με τον Σωκράτη).

 κεφαλαιο 2 ενότητα 1

   Τι δηλώνουμε με τη λέξη γλώσσα; 

Χρησιμοποιούμε τη λέξη “γλώσσα” όχι μόνο για να δηλώσουμε τις φυσικές γλώσσες επικοινωνίας των ανθρώπων (Ελληνικά, Αγγλικά κτλ.), αλλά και για τους κώδικες επικοινωνίας των ζώων (π.χ. η γλώσσα των δελφινιών) ή ακόμη για τα τεχνητά συστήματα σημείων, όπως είναι “η γλώσσα του υπολογιστή” κτλ. Επίσης, όταν μιλάμε για τη “γλώσσα” ενός συγγραφέα, μπορεί να εννοούμε τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής ή ομιλίας του ή, όταν αναφερόμαστε στη “γλώσσα των γηπέδων”, μπορεί να εννοούμε τις ιδιαίτερες εκφράσεις που χρησιμοποιούν ορισμένες κοινωνικές ομάδες στην ομιλία τους

  Τι είναι οι φυσικές γλώσσες;

Είναι κώδικες επικοινωνίας που χρησιμοποιούν λέξεις μέσω των οποίων μπορούμε να μεταδίδουμε και να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες - χωρίς όμως αυτές να είναι και οι μόνες λειτουργίες των φυσικών γλωσσών. 

Τι είναι ο λόγος;

Ο λόγος  δεν είναι ένα απλό άθροισμα λέξεων, αλλά αποτελείται από λέξεις δομημένες βάσει κανόνων, ώστε από τον συνδυασμό τους να προκύπτει κάποιο νόημα. 

κεφαλαιο 2 ενότητα 2

 Τι είναι η λέξη;

Η λέξη είναι το μικρότερο τμήμα της γλώσσας που έχει νόημα.

 Υπάρχει σχέση λέξεων και εννοιών; Τι είναι οι έννοιες;

 Οι λέξεις σχετίζονται με τις έννοιες (ή είναι ονόματα για τις έννοιες), ενώ οι έννοιες αναφέρονται σε σύνολα πραγμάτων.

Εκτός από τις έννοιες που δηλώνουν ένα σύνολο ίδιων πραγμάτων (π.χ. “βιβλίο”), έχουμε και έννοιες που δηλώνουν χαρακτηριστικά πραγμάτων.

 Να ορίσετε τις ιδέες σύμφωνα με τον Πλάτωνα

Οι ιδέες είναι πράγματα υπαρκτά, ανεξάρτητα από τον αισθητό κόσμο, αιώνια και αμετάβλητα, που μπορούμε να τα προσεγγίσουμε και να τα γνωρίσουμε μόνο με τον νου και όχι με τις αισθήσεις. 

 Σε ποια επίπεδα χωρίζει ο Πλάτων την πραγματικότητα;

Θεωρεί ότι υπάρχουν δύο κόσμοι, ο αισθητός κόσμος της εμπειρίας μας και ο κόσμος των ιδεών, που είναι νοητός και υπεραισθητός.  (δυϊσμός)

κεφαλαιο 3 ενότητα 1

 Τι υποστηρίζει ο Σκεπτικισμός;

Υποστηρίζει ότι δε διαθέτουμε ασφαλή κριτήρια για να αποφασίσουμε αν και πότε γνωρίζουμε κάτι στ’ αλήθεια, δεν μπορούμε, με άλλα λόγια, να κρίνουμε ποιες εντυπώσεις και ποιες κρίσεις μας θα έπρεπε τελικά να εμπιστευόμαστε.

Ποιες οι βασικές μορφές του αρχαίου Σκεπτικισμού και τι υποστηρίζει η κάθε μια;

Στην αρχαιότητα σκεπτικιστικές αμφιβολίες για τη γνώση είχαν αντιμετωπιστεί ήδη από την εποχή των προσωκρατικών, των σοφιστών και του ίδιου του Σωκράτη. Ωστόσο ο σκεπτικισμός, ως συστηματική φιλοσοφική στάση, εκφράστηκε κυρίως από τους “πυρρώνειους” σκεπτικούς -δηλαδή από τους οπαδούς του Πύρρωνα από την Ηλεία (3ος αιώνας και είχε πρακτικό χαρακτήρα. Απέβλεπε στην επίτευξη της αταραξίας, της ψυχικής γαλήνης που θα μπορούσε να νιώσει κανείς, εφόσον δεχτεί ότι η γνώση την οποία αναζητούν οι επιστημονικές και φιλοσοφικές θεωρίες είναι ανέφικτη. Ο σκεπτικός επιχειρεί να δείξει ότι για κάθε θέμα υπάρχουν δύο αντίθετες αλλά ισοδύναμες (ισοσθενείς) απόψεις και ότι, σε τελευταία ανάλυση, δεν μπορούμε να αποφασίσουμε ποια να προτιμήσουμε. Γι’ αυτόν τον λόγο οφείλουμε να “επέχουμε” απέναντι σε κάθε θεωρητική πεποίθηση που υποτίθεται ότι μας μιλάει για τη φύση της πραγματικότητας πέρα από τα φαινόμενα που παρουσιάζονται στις αισθήσεις μας· οφείλουμε δηλαδή να μην παίρνουμε θέση, να τηρούμε στάση ουδετερότητας απέναντι σε τέτοιες πεποιθήσεις. Τα επιχειρήματα τα οποία χρησιμοποιούν οι αρχαίοι σκεπτικοί και τα οποία αποκαλούν “τρόπους”,συνοψίζουν μια σειρά από τέτοιες ισοδύναμες απόψεις, ανάμεσα στις οποίες φαίνεται να μην μπορούμε να επιλέξουμε.

Ορισμένοι από τους αρχαίους σκεπτικούς, όπως ο Καρνεάδης, τους οποίους αποκαλούμε ακαδημαϊκούς, γιατί δίδαξαν στην Ακαδημία που είχε ιδρύσει ο Πλάτων, υποστήριξαν τη μετριοπαθέστερη άποψη ότι μπορούμε να δεχτούμε μόνο πως οι πεποιθήσεις μας έχουν κάποιον βαθμό πιθανότητας να είναι αληθείς και δε μας παρέχουν καμιά βεβαιότητα.

 Που αποβλέπει ο Πυρρωνισμός και γιατί ονομάστηκε έτσι;

Αποβλέπει στην επίτευξη της αταραξίας, της ψυχικής γαλήνης που θα μπορούσε να νιώσει κανείς, εφόσον δεχτεί ότι η γνώση την οποία αναζητούν οι επιστημονικές και φιλοσοφικές θεωρίες είναι ανέφικτη.

Ονομάστηκε έτσι γιατί ως συστηματική φιλοσοφική στάση, εκφράστηκε κυρίως από τους “πυρρώνειους” σκεπτικούς -δηλαδή από τους οπαδούς του Πύρρωνα από την Ηλεία (3ος αιώνας π.Χ.)

Βασικοί εκπρόσωποι: Αινησίδημος, Αγρίππας,(1ος αιώνας μ.Χ.),  Σέξτος Εμπειρικός (1ος-2ος αιώνας μ.Χ.), 

 Τι είναι η ισοσθένεια λόγων;

Ο σκεπτικός επιχειρεί να δείξει ότι για κάθε θέμα υπάρχουν δύο αντίθετες αλλά ισοδύναμες (ισοσθενείς) απόψεις και ότι, σε τελευταία ανάλυση, δεν μπορούμε να αποφασίσουμε ποια να προτιμήσουμε. 

 Τι είναι η στάση "εποχής"

 Η άποψη των σκεπτικών ότι οφείλουμε να μην παίρνουμε θέση αλλά να τηρούμε στάση ουδετερότητας απέναντι σε θεωρητικές πεποιθήσεις  που υποτίθεται ότι μας μιλούν για τη φύση της πραγματικότητας πέρα από τα φαινόμενα που παρουσιάζονται στις αισθήσεις μας·

 Τι υποστηρίζουν οι Ακαδημαϊκοί και ο Καρνεάδης;

Ορισμένοι από τους αρχαίους σκεπτικούς, όπως ο Καρνεάδης, τους οποίους αποκαλούμε ακαδημαϊκούς, γιατί δίδαξαν στην Ακαδημία που είχε ιδρύσει ο Πλάτων, υποστήριξαν τη μετριοπαθέστερη άποψη ότι μπορούμε να δεχτούμε μόνο πως οι πεποιθήσεις μας έχουν κάποιον βαθμό πιθανότητας να είναι αληθείς και δε μας παρέχουν καμιά βεβαιότητα.

κεφαλαιο 3 ενότητα 3

Ποιες οι βασικές θεωρίες για την πηγή της γνώσης;Τι υποστηρίζει η κάθε μια και ποιοι οι βασικότεροι εκπρόσωποί τους;

1. Ορθολογισμός (ρασιοναλισμός)

Σύμφωνα με τους ορθολογιστές φιλοσόφους, η γνώση μας για τον κόσμο προέρχεται κυρίως από τον ίδιο τον ορθό λόγο και τα βασικά της στοιχεία μπορούν να αναζητηθούν στον νου μας. Η γνώση αυτή μπορεί να αποκληθεί a priori ή προ-εμπειρική, αφού φαίνεται να είναι δυνατή πριν ή ανεξάρτητα από οποιαδήποτε εμπειρία. 

Στην αρχαιότητα σημαντικός εκπρόσωπος της ορθολογιστικής προσέγγισης μπορεί να θεωρηθεί ο Πλάτων. Για τον Πλάτωνα η ανθρώπινη γνώση βασίζεται κατ’ αρχάς στην ανάμνηση των ιδεών που έχει αντικρίσει η αθάνατη ψυχή προτού ενσαρκωθεί στο σώμα. Με την κατάλληλη νοητική άσκηση και μέσα από τη μελέτη των μαθηματικών, η ψυχή μπορεί να γνωρίσει τη βαθύτερη πνευματική πραγματικότητα των ιδεών, οι οποίες υπάρχουν αιώνια, ενώ ο υλικός κόσμος αποτελεί ατελή αντανάκλασή τους. 

Πρώτος μεγάλος ορθολογιστής των νεότερων χρόνων είναι  ο Ντεκάρτ. Άλλοι ορθολογιστές, που προσπάθησαν να βελτιώσουν τη θεώρηση του Ντεκάρτ είναι ο Ολλανδός Μπαρούχ Σπινόζα (17ος αιώνας) και ο Γερμανός Γκότφριντ Λάιμπνιτς (17ος-18ος αιώνας). Ο σημαντικότερος ίσως ορθολογιστής των νεότερων χρόνων είναι ο Χέγκελ.

2. Εμπειρισμός

Κατά τους εμπειριστές η γνώση μας για τον κόσμο προέρχεται κυρίως ή και αποκλειστικά από τις αισθήσεις. Η αφετηρία της συνίσταται στην καταχώριση, την αποτύπωση στον νου, μέσα από την αισθητηριακή αντίληψη, των “στοιχειωδών δεδομένων” του κόσμου που μας περιβάλλει.

Εμπειριστικές απόψεις έχουν υποστηρίξει διάφοροι αρχαίοι φιλόσοφοι, όπως ο Αριστοτέλης και ο Επίκουρος. 

Η συστηματική ανάπτυξη του εμπειρισμού παρατηρείται κατά τους νεότερους χρόνους. Οι νεότεροι (κυρίως Βρετανοί) εμπειριστές είναι ο Φράνσις Μπέϊκον (16ο-17ο αιώνας) ο Τζον Λοκ (17ος αιώνας), ο Ιρλανδός επίσκοπος Τζορτζ Μπέρκλεϋ (17ος-18ος αιώνας), Ο Χιουμ (18ος αιώνας)

κεφαλαιο 4 ενότητα 4

Ποια η διάκριση ανάμεσα στο τεχνητό και το φυσικό;

Κάθε τεχνητό αντικείμενο αποτελεί ανθρώπινη κατασκευή, ενώ το φυσικό υπάρχει, ανεξάρτητα από εμάς, στη φύση. Έτσι, το κατασκεύασμα είναι μια δημιουργία, αποτέλεσμα της υλοποίησης ενός σχεδίου. Επομένως πίσω από καθετί το τεχνητό υπάρχει μια βούληση και ένας σκοπός. Το τεχνητό αντικείμενο είναι πάντα ένα μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού ή για την κάλυψη κάποιας ανθρώπινης ανάγκης.

Ποιο είναι το κριτήριο στην τεχνολογία και ποιο στις φυσικές επιστήμες;

Στην τεχνολογία ξεκινάμε από έναν σκοπό (π.χ. την εκπλήρωση κάποιας ανάγκης) και στη συνέχεια αναζητούμε τα μέσα για την εκπλήρωσή του. Το τεχνητό αντικείμενο είναι κατ’ αρχάς μια ιδέα, ένα σχεδίασμα, μια περιγραφή του επιθυμητού πράγματος, η οποία βρίσκεται μόνο στο ανθρώπινο μυαλό. Αργότερα, με την κατασκευή, η ιδέα αυτή παίρνει σάρκα και οστά, γίνεται μια πραγματικότητα. Στην τεχνολογία λοιπόν η γνώση του αντικειμένου προηγείται της ύπαρξής του. Η πορεία ενός τεχνητού αντικειμένου είναι: περιγραφή, σχεδιασμός, υλοποίηση. Στην τεχνολογία δεν μπορούμε να μιλάμε για αλήθεια. Ένα τεχνητό αντικείμενο είναι καλά ή άσχημα φτιαγμένο ή, αλλιώς, εξυπηρετεί ή δεν εξυπηρετεί σωστά (ως μέσο) τον σκοπό για τον οποίο φτιάχτηκε. Το κριτήριο επομένως στην τεχνολογία δεν είναι η αλήθεια, αλλά η αποτελεσματικότητα (το κατά πόσο το τεχνητό μέσο εξυπηρετεί πράγματι με τον καλύτερο κατά το δυνατόν τρόπο τον σκοπό) και η εγκυρότητα (το κατά πόσο η περιγραφή ή το σχεδίασμα ταιριάζει με το αντικείμενο που κατασκευάσαμε).

Στις φυσικές επιστήμες, αντίθετα, η πραγματικότητα του κόσμου των φυσικών αντικειμένων προηγείται, ενώ η περιγραφή και η γνώση μας γι’ αυτήν έπονται. Το κριτήριο εδώ είναι η αλήθεια. Αν η περιγραφή μας ταιριάζει με την πραγματικότητα, τότε η περιγραφή θεωρείται αληθής. Στην επιστήμη λοιπόν ξεκινάμε από την πραγματικότητα και συνεχίζουμε στην περιγραφή και τη γνώση της πραγματικότητας. Έτσι, στη φυσική επιστήμη η εύρεση της αλήθειας επιτυγχάνεται μέσω μιας διαδικασίας ανακάλυψης, ενώ στην τεχνολογία η δημιουργία νέων αντικειμένων γίνεται μέσω εφευρέσεων. 

Είναι η τεχνολογία ηθικά ουδέτερη;

Πίσω από καθετί το τεχνητό υπάρχει μια βούληση και ένας σκοπός. Το τεχνητό αντικείμενο είναι πάντα ένα μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού ή για την κάλυψη κάποιας ανθρώπινης ανάγκης.

Αφού, λοιπόν,  η τεχνολογία καθορίζεται, από ανθρώπινους σκοπούς, τότε δε θα πρέπει να μιλάμε γι’ αυτή σαν κάτι ουδέτερο ή ανεξάρτητο από αξίες, ηθικά κριτήρια ή συμφέροντα.  Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η χρηματοδότηση της τεχνολογικής έρευνας γίνεται από οργανωμένα οικονομικά, πολιτικά και άλλα συμφέροντα, που προκαθορίζουν τον προσανατολισμό της έρευνας. Για να αποτιμήσουμε λοιπόν σωστά την τεχνολογία και για να την οδηγήσουμε προς επιθυμητές κατευθύνσεις, είναι ανάγκη να την εντάξουμε σε ένα πολύ ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, προσπαθώντας να προβλέψουμε όλα τα πιθανά αποτελέσματά της. Από αυτή την άποψη είναι σημαντική η ευθύνη όχι μόνο των τεχνολόγων και αυτών που χρηματοδοτούν την τεχνολογική έρευνα, αλλά και όλων των ανθρώπων, και ιδιαίτερα των επιστημόνων των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, που είναι αποδεδειγμένα οι πιο κατάλληλοι για μια αποτίμηση της τεχνολογίας.

κεφαλαιο 5 ενότητα 2

Ποιες οι βασικές θεωρίες για την ανθρώπινη υπόσταση ;

Δυϊσμός - θεωρία αλληλεπίδρασης: Μεγάλοι φιλόσοφοι, από την αρχαιότητα μέχρι και τους νεότερους χρόνους, όπως ο Πλάτων και ο Ντεκάρτ, επεξεργάστηκαν τα κυριότερα επιχειρήματα για την ύπαρξη της ανθρώπινης ψυχής και για την ανεξαρτησία της από το σώμα. Ο Ντεκάρτ μάλιστα, απέδωσε ιδιαίτερη σημασία στη βεβαιότητα που (πίστευε ότι) του παρείχε το επιχείρημα “σκέπτομαι, άρα υπάρχω”  Σύμφωνα με τη θεωρία του, που περιγράφεται ως δυϊσμός και ως θεωρία αλληλεπίδρασης, κάθε άνθρωπος απαρτίζεται από δύο οντότητες, από το πνεύμα, του οποίου η ουσία είναι η σκέψη (όλες οι νοητικές λειτουργίες), και από το υλικό σώμα, του οποίου η ουσία είναι η έκταση. Το πνεύμα αλληλεπιδρά με το σώμα μέσω της επίφυσης (κωναρίου), ενός αδένα στο κέντρο του εγκεφάλου. Μέσω αυτού του αδένα διαβιβάζονται προς το πνεύμα τα ερεθίσματα που δέχεται το σώμα μας από το εξωτερικό περιβάλλον και, αντιστρόφως, μέσω αυτού του αδένα διαβιβάζονται προς το σώμα οι εντολές που δίνουν ο νους και η βούλησή μας, για να κινηθούν τα μέλη μας. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί πώς δύο τελείως διαφορετικές ουσίες, η μία υλική και η άλλη πνευματική, μπορούν να επιδράσουν η μία στην άλλη - η αναφορά στην επίφυση, που έτσι κι αλλιώς δεν έχει καμιά επιστημονική βάση, δε λύνει το πρόβλημα. 

Μονισμός: Οι θεωρίες που υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν δύο διαφορετικά είδη οντοτήτων και ουσιών, αλλά ένα.

Είδη μονισμού:

Ιδεαλισμός: Θεωρεί ότι η ίδια η έννοια της ύλης είναι δύσκολα κατανοητή χωρίς την αναφορά σε κάποιο πνεύμα  άρα οτιδήποτε υπάρχει είναι στην ουσία πνευματικό.

Yλισμός: Θεωρεί ότι οτιδήποτε υπάρχει είναι υλικό

Είδη υλισμού:

φυσικαλισμός ή θεωρία ταυτότητας, υποστηρίζει ότι κάθε νοητικό συμβάν ταυτίζεται απόλυτα με ένα φυσικό συμβάν, το οποίο οι φυσικές επιστήμες - και ειδικότερα η νευροφυσιολογία- μπορούν να εντοπίσουν στον εγκέφαλό μας. Για παράδειγμα, όταν σκέφτομαι πως “η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας”, όταν νιώθω πόνο, αγάπη ή θυμό, ή όταν φοβάμαι, γιατί πιστεύω ότι κάτι με απειλεί, δε συμβαίνει τίποτα περισσότερο από τον ερεθισμό κάποιων “νευρώνων” του εγκεφάλου μου. Ορισμένοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι οι ίδιες οι έννοιες που χρησιμοποιούμε όσον αφορά το πνεύμα θα εξαλειφθούν σιγά σιγά ως υποκειμενικές και χωρίς κανένα πραγματικό περιεχόμενο. Αντί να λέμε, λόγου χάριν, σκέφτομαι κάτι ή πονάω σε κάποιο σημείο, θα μπορούμε να χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως: “οι νευρώνες μου α, β ή γ βρίσκονται στην κατάσταση π, ρ ή σ”.

συμπεριφορισμός (ή μπιχεβιορισμός). Υποστηρίζει πως, όταν ισχυριζόμαστε ότι έχουμε ψυχή, νου ή πνεύμα ή  ότι πιστεύουμε κάτι ή θέλουμε κάτι, δεν εννοούμε τίποτα άλλο από το ότι τείνουμε να πράξουμε κατά έναν συγκεκριμένο τρόπο.  Η θεωρία αυτή ανάγει το πνευματικό στοιχείο στην εξωτερική συμπεριφορά ή, καλύτερα, στην τάση μας προς μια συμπεριφορική αντίδραση. 

θεωρία διπλής όψης (ή δύο όψεων). Η θεωρία αυτή δέχεται τελικά μόνο ένα είδος φυσικών οντοτήτων, των οποίων όμως η ουσία έχει δύο διαφορετικά, αναπόσπαστα συνδεδεμένα είδη ιδιοτήτων, τις πνευματικές και τις υλικές. Κανένα από αυτά τα δύο είδη ιδιοτήτων δεν έχει οντολογική προτεραιότητα, αλλά αποτελούν τις δύο όψεις ενός ενιαίου πράγματος, του οποίου η μία όψη αντιστοιχεί απόλυτα στην άλλη και δεν μπορεί να υπάρξει από μόνη της. Εκείνο πάντως που έχει σημασία εδώ είναι ότι η νοητική διάσταση του ανθρώπου δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη σωματική.

λειτουργισμός. Προτείνει ένα μοντέλο της συνείδησης που την παρομοιάζει με το λογισμικό (software) ενός υπολογιστή, ενώ το σώμα παρομοιάζεται με το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο υπολογιστής (hardware). Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, εκείνο που ονομάζουμε ψυχή, πνεύμα ή νου δεν είναι τίποτα περισσότερο από το σύνολο των λειτουργιών επεξεργασίας “εισερχόμενων δεδομένων” (εισροών: input) -δηλαδή των αισθητηριακών ερεθισμάτων- και “παραγωγής αντιδράσεων” (εκροών: output) του οργανισμού - δηλαδή των συμπεριφορικών εκδηλώσεων και πράξεων. Ακριβέστερα μάλιστα,  αναφερόμαστε στο σύνολο των ικανοτήτων για την επιτέλεση τέτοιων λειτουργιών γι’ αυτόν τον λόγο και η συγκεκριμένη θεωρία για την υφή του πνευματικού στοιχείου ονομάζεται λειτουργισμός. Σύμφωνα με τον λειτουργισμό, συνείδηση μπορούν να “παραγάγουν- ” όχι μόνο τα ανθρώπινα κύτταρα και η οργανική ύλη, αλλά και τα ηλεκτρονικά κυκλώματα ενός ρομπότ 
Διαβάστε περισσότερα...