Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2015

Κ. Π. Καβάφης, Κεριά



Κεριά

K. Π. Καβάφης
Του μέλλοντος η μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας
σα μια σειρά κεράκια αναμένα —
χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.

Η περασμένες μέρες πίσω μένουν,
μια θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων·
τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,
κρύα κεριά, λυωμένα, και κυρτά.

Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή των,
και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.
Εμπρός κυττάζω τ’ αναμένα μου κεριά.

Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξω
τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,
τι γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν.


Διαβάστε περισσότερα...

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2015

Φώτης Κόντογλου - Γιάννης ὁ Εὐλογημένος!

Φώτης Κόντογλου, Βυζαντινό τοπίο

Φώτης Κόντογλου - Γιάννης ὁ Εὐλογημένος!

«Διηγήματα τῶν Χριστουγέννων», Ἐκδόσεις Ἁρμός

O Ἅγιος Βασίλης, σὰν περάσανε τὰ Χριστούγεννα, πῆρε τὸ ραβδί του καὶ γύρισε σ᾿ ὅλα τὰ χωριά, νὰ δεῖ ποιὸς θὰ τόνε γιορτάσει μὲ καθαρὴ καρδιά. Πέρασε ἀπὸ λογιῶν-λογιῶν πολιτεῖες κι ἀπὸ κεφαλοχώρια, μὰ σ᾿ ὅποια πόρτα κι ἂν χτύπησε δὲν τ᾿ ἀνοίξανε, ἐπειδὴ τὸν πήρανε γιὰ διακονιάρη. Κ᾿ ἔφευγε πικραμένος, γιατὶ ὁ ἴδιος δὲν εἶχε ἀνάγκη ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, μὰ ἔνοιωθε τὸ πόσο θὰ πονοῦσε ἡ καρδιὰ κανενὸς φτωχοῦ ἀπὸ τὴν ἀπονιὰ ποὺ τοῦ δείξανε κεῖνοι οἱ ἄνθρωποι.


Μιὰ μέρα ἔφευγε ἀπὸ ἕνα τέτοιο ἄσπλαχνο χωριό, καὶ πέρασε ἀπὸ τὸ νεκροταφεῖο, κ᾿ εἶδε τὰ κιβούρια πὼς ἤτανε ρημαγμένα, οἱ ταφόπετρες σπασμένες κι ἀναποδογυρισμένες, καὶ τὰ νιόσκαφτα μνήματα εἴτανε σκαλισμένα ἀπὸ τὰ τσακάλια. Σὰν ἅγιος ποὺ εἴτανε ἄκουσε πὼς μιλούσανε οἱ πεθαμένοι καὶ λέγανε: «Τὸν καιρὸ ποὺ εἴμαστε στὸν ἀπάνω κόσμο, δουλέψαμε, βασανιστήκαμε, κι ἀφήσαμε πίσω μας παιδιὰ κ᾿ ἐγγόνια νὰ μᾶς ἀνάβουνε κανένα κερί, νὰ μᾶς καίγουνε λίγο λιβάνι μὰ δὲν βλέπουμε τίποτα, μήτε παπᾶ στὸ κεφάλι μας νὰ μᾶς διαβάσει παραστάσιμο, μήτε κόλλυβα, παρὰ σὰν νὰ μὴν ἀφήσαμε πίσω μας κανέναν». Κι ὁ ἅγιος Βασίλης πάλι στενοχωρήθηκε κ᾿ εἶπε: «Τοῦτοι οἱ χωριάτες οὔτε σὲ ζωντανὸ δὲ δίνουνε βοήθεια, οὔτε σὲ πεθαμένον», καὶ βγῆκε ἀπὸ τὸ νεκροταφεῖο, καὶ περπατοῦσε ὁλομόναχος μέσα στὰ παγωμένα χιόνια.



Παραμονὴ τῆς πρωτοχρονιᾶς ἔφταξε σὲ κάτι χωριὰ ποὺ εἴτανε τὰ πιὸ φτωχὰ ἀνάμεσα στὰ φτωχοχώρια, στὰ μέρη τῆς Ἑλλάδας. Ὁ παγωμένος ἀγέρας βογκοῦσε ἀνάμεσα στὰ χαμόδεντρα καὶ στὰ βράχια, ψυχὴ ζωντανὴ δὲν φαινότανε, νύχτα πίσσα! 
Εἶδε μπροστά του μιὰ ραχούλα, κι ἀπὸ κάτω της εἴτανε μιὰ στρούγκα τρυπωμένη. Ὁ ἅγιος Βασίλης μπῆκε στὴ στάνη καὶ χτύπησε μὲ τὸ ραβδί του τὴν πόρτα τῆς καλύβας καὶ φώναξε: 

«Ἐλεῆστε με, τὸν φτωχό, γιὰ τὴν ψυχὴ τῶν ἀποθαμένων σας κι ὁ Χριστός μας διακόνεψε σὲ τοῦτον τὸν κόσμο!». 

Τὰ σκυλιὰ ξυπνήσανε καὶ χυθήκανε ἀπάνω του, μὰ σὰν πήγανε κοντά του καὶ τὸν μυριστήκανε, πιάσανε καὶ κουνούσανε τὶς οὐρές τους καὶ πλαγιάζανε στὰ ποδάρια του καὶ γρούζανε παρακαλεστικὰ καὶ χαρούμενα. Ἀπάνω σ᾿ αὐτά, ἄνοιξε ἡ πόρτα καὶ βγῆκε ἕνας τσοπάνης, ὡς εἰκοσιπέντε χρονῶν παλληκάρι, μὲ μαῦρα στριφτὰ γένεια, ὁ Γιάννης ὁ Μπαρμπάκος, ἄνθρωπος ἀθῶος κι ἀπελέκητος, προβατάνθρωπος, καὶ πρὶν νὰ καλοϊδεῖ ποιὸς χτύπησε, εἶπε: 

«Ἔλα, ἔλα μέσα. Καλὴ μέρα, καλὴ χρονιά!».

Μέσα στὸ καλύβι ἔφεγγε ἕνα λυχνάρι, κρεμασμένο ἀπὸ πάνω ἀπὸ μία κούνια, ποὺ εἴτανε δεμένη σὲ δυὸ παλούκια. Δίπλα στὸ τζάκι εἴτανε τὰ στρωσίδια τους καὶ κοιμότανε ἡ γυναίκα τοῦ Γιάννη. Αὐτός, σὰν ἐμπῆκε μέσα ὁ ἅγιος Βασίλης, κ᾿ εἶδε πὼς εἴτανε γέρος σεβάσμιος, πῆρε τὸ χέρι του καὶ τ᾿ ἀνεσπάσθηκε κ᾿ εἶπε: 

«Νά ῾χω τὴν εὐχή σου, γέροντα», 

καὶ τό ῾λεγε σὰν νὰ τὸν γνώριζε κι ἀπὸ πρωτύτερα, σὰ νά ῾τανε πατέρας του. Καὶ κεῖνος τοῦ εἶπε: «Βλογημένος νά ῾σαι, ἐσὺ κι ὅλο τὸ σπιτικό σου, καὶ τὰ πρόβατά σου ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ νά ῾ναι ἀπάνω σας!». 

Σηκώθηκε κ᾿ ἡ γυναίκα καὶ πῆγε καὶ προσκύνησε καὶ κείνη τὸν γέροντα καὶ φίλησε τὸ χέρι του καὶ τὴ βλόγησε. Κι ὁ ἅγιος Βασίλης εἴτανε σὰν καλόγερος ζητιάνος, μὲ μιὰ σκούφια παλιὰ στὸ κεφάλί του, καὶ τὰ ράσα του εἴτανε τριμμένα καὶ μπαλωμένα καὶ τὰ τσαρούχια του τρύπια, κ᾿ εἶχε κ᾿ ἕνα παλιοτάγαρο ἀδειανό. Ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος ἔβαλε ξύλα στὸ τζάκι. Καὶ παρευθύς, φεγγοβόλησε τὸ καλύβι καὶ φάνηκε σὰν παλάτι. Καὶ φανήκανε τὰ δοκάρια, σὰ νά ῾τανε μαλαμοκαπνισμένα, κ᾿ οἱ πητιὲς ποὺ εἴτανε κρεμασμένες φανήκανε σὰν καντήλια, κ᾿ οἱ καρδάρες καὶ τὰ τυροβόλια καὶ τ᾿ ἄλλα τὰ σύνεργα ποὺ τυροκομοῦσε ὁ Γιάννης, γινήκανε σὰν ἀσημένια, καὶ σὰν πλουμισμένα μὲ διαμαντόπετρες φανήκανε, καὶ τ᾿ ἄλλα, τὰ φτωχὰ τὰ πράγματα πού ῾χε μέσα στὸ καλύβι του ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος. Καὶ τὰ ξύλα ποὺ καιγόντανε στὸ τζάκι τρίζανε καὶ λαλούσανε σὰν τὰ πουλιὰ ποὺ λαλοῦνε στὸν παράδεισο, καὶ βγάζανε κάποια εὐωδιὰ πάντερπνη. Τὸν ἅγιο Βασίλη τὸν βάλανε κ᾿ ἔκατσε κοντὰ στὴ φωτιὰ κ᾿ ἡ γυναίκα τοῦ ῾θεσε μαξιλάρια νὰ ἀκουμπήσει. Κι ὁ γέροντας ξεπέρασε τὸ ταγάρι του ἀπὸ τὸ λαιμό του καὶ τό ῾βαλε κοντά του, κ᾿ ἔβγαλε καὶ τὸ παλιόρασό του κι ἀπόμεινε μὲ τὸ ζωστικό του.

Κι ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος πῆγε κι ἄρμεξε τὰ πρόβατα μαζὶ μὲ τὸν παραγυιό του, κ᾿ ἔβαλε μέσα στὴν κοφινέδα τὰ νιογέννητα τ᾿ ἀρνιά, κι ὕστερα χώρισε τὶς ἑτοιμόγεννες προβατίνες καὶ τὶς κράτησε στὸ μαντρί, κι ὁ παραγυιὸς τά ῾βγαλε τ᾿ ἄλλα στὴ βοσκή. Λιγοστὰ εἴτανε τὰ ζωντανά του, φτωχὸς εἴτανε ὁ Γιάννης, μὰ εἴτανε Βλογημένος. Κ᾿ εἶχε μία χαρὰ μεγάλη, σὲ κάθε ὥρα, μέρα καὶ νύχτα, γιατὶ εἴτανε καλὸς ἄνθρωπος κ᾿ εἶχε καὶ καλὴ γυναίκα, κι ὅποιος λάχαινε νὰ περάσει ἀπὸ τὴν καλύβα τους, σὰν νά ῾τανε ἀδελφός τους, τὸν περιποιόντανε. Γιὰ τοῦτο κι ὁ ἅγιος Βασίλης κόνεψε στὸ σπίτι τους, καὶ κάθησε μέσα, σὰ νά ῾τανε δικό του σπίτι, καὶ βλογηθήκανε τὰ θεμέλιά του. Κείνη τὴ νύχτα τὸν περιμένανε ὅλες οἱ πολιτεῖες καὶ τὰ χωριὰ τῆς Οἰκουμένης, οἱ ἀρχόντοι, οἱ δεσποτάδες κ᾿ οἱ ἐπίσημοι ἀνθρῶποι μὰ ἐκεῖνος δὲν πῆγε σὲ κανέναν, παρὰ πῆγε καὶ κόνεψε στὸ καλύβι τοῦ Γιάννη τοῦ Βλογημένου.

Τὸ λοιπόν, σὰν σκαρίσανε τὰ πρόβατα, μπῆκε μέσα ὁ Γιάννης καὶ λέγει στὸν ἅγιο: 

«Γέροντα, ἔχω χαρὰ μεγάλη. Θέλω νὰ μᾶς διαβάσεις τὰ γράμματα τ᾿ Ἅη-Βασίλη. Ἐγὼ εἶμαι ἄνθρωπος ἀγράμματος, μὰ ἀγαπῶ τὰ γράμματα τῆς θρησκείας μας. Ἔχω καὶ μία φυλλάδα ἀπὸ ἕναν γούμενο ἁγιονορίτη, κι ὅποτε τύχει νὰ περάσει κανένας γραμματιζούμενος, τὸν βάζω καὶ μοῦ διαβάζει ἀπὸ μέσα τὴν φυλλάδα, γιατὶ δὲν ἔχουμε κοντά μας ἐκκλησία».

Ἔπιασε καὶ θαμπόφεγγε κατὰ τὸ μέρος τῆς ἀνατολῆς. Ὁ ἅγιος Βασίλης σηκώθηκε καὶ στάθηκε κατὰ τὴν ἀνατολὴ κ᾿ ἔκανε τὸ σταυρό του, ὕστερα ἔσκυψε καὶ πῆρε μία φυλλάδα ἀπὸ τὸ ταγάρι του, κ᾿ εἶπε: 

«Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν πάντοτε,νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων».

Κι ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος πῆγε καὶ στάθηκε ἀπὸ πίσω του, κ᾿ ἡ γυναίκα βύζαξε τὸ μωρὸ καὶ πῆγε καὶ κείνη καὶ στάθηκε κοντά του, μὲ σταυρωμένα χέρια. 
Κι ὁ ἅγιος Βασίλης εἶπε τὸ «Θεὸς Κύριος» καὶ τ᾿ ἀπολυτίκιο τῆς Περιτομῆς «Μορφὴν ἀναλλοιώτως ἀνθρωπίνην προσέλαβες», δίχως νὰ πεῖ καὶ τὸ δικό του τὸ ἀπολυτίκιο ποὺ λέγει «Εἰς πάσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος σου». Ἡ φωνή του εἴτανε γλυκειὰ καὶ ταπεινή, κι ὁ Γιάννης κ᾿ ἡ γυναίκα του νοιώθανε μεγάλη κατάνυξη, κι ἂς μὴν καταλαβαίνανε τὰ γράμματα. Κ᾿ εἶπε ὁ ἅγιος Βασίλης ὅλον τὸν Ὄρθρο καὶ τὸν Κανόνα τῆς Ἑορτῆς: «Δεῦτε λαοὶ ἄσωμεν ἄσμα Χριστῷ τῷ Θεῷ», χωρὶς νὰ πεῖ τὸ δικό του τὸν Κανόνα, ποὺ λέγει «Σοῦ τὴν φωνὴν ἔδει παρεῖναι, Βασίλειε». Κ᾿ ὕστερα εἶπε ὅλη τὴ λειτουργία κ᾿ ἔκανε ἀπόλυση καὶ τοὺς βλόγησε.

Καὶ σὰν καθήσανε στὸ τραπέζι καὶ φάγανε κι ἀποφάγανε, ἔφερε ἡ γυναίκα τὴ βασιλόπητα καὶ τὴν ἔβαλε ἀπάνω στὸ σοφρᾶ.
Κι ὁ ἅγιος Βασίλης πῆρε τὸ μαχαίρι καὶ σταύρωσε τὴ βασιλόπητα, κ᾿ εἶπε: 

«Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» 

κ᾿ ἔκοψε τὸ πρῶτο τὸ κομμάτι κ᾿ εἶπε «τοῦ Χριστοῦ» 

κ᾿ ὕστερα εἶπε «τῆς Παναγίας»

κ᾿ ὕστερα εἶπε «τοῦ νοικοκύρη Γιάννη τοῦ Βλογημένου».

Τοῦ λέγει ὁ Γιάννης: «Γέροντα, ξέχασες τὸν ἅη- Βασίλη!». 

Τοῦ λέγει ὁ ἅγιος: «Ναί, καλά!» κ᾿ ὕστερα λέγει: «Τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ Βασιλείου»

Κ᾿ ὕστερα λέγει πάλι: «Τοῦ νοικοκύρη», «τῆς νοικοκυρᾶς», «τοῦ παιδιοῦ», «τοῦ παραγυιοῦ», «τῶν ζωντανῶν», «τῶν φτωχῶν». 

Τότε λέγει στὸν ἅγιο ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος: «Γέροντα, γιατί δὲν ἔκοψες γιὰ τὴν ἁγιωσύνη σου;» 

Τοῦ λέγει ὁ ἅγιος: «Ἔκοψα, Βλογημένε!» μά, ὁ Γιάννης δὲν κατάλαβε τίποτα, ὁ μακάριος. 

Κ᾿ ὕστερα, σηκώθηκε ὄρθιος ὁ ἅγιος Βασίλειος κ᾿ εἶπε τὴν εὐχή του 

«Κύριε ὁ Θεός μου, οἶδα ὅτι οὐκ εἰμὶ ἄξιος, οὐδὲ ἱκανός, ἵνα ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς τοῦ οἴκου τῆς ψυχῆς μου».

Κ᾿ εἶπε ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος: «Πές μου, γέροντα, ποῦ ξέρεις τὰ γράμματα, σὲ ποιὰ παλάτια ἄραγες πῆγε σὰν ἀπόψε ὁ ἅγιος Βασίλης; οἱ ἀρχόντοι κ᾿ οἱ βασιληάδες τί ἁμαρτίες νά ῾χουνε; Ἐμεῖς οἱ φτωχοὶ εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἐπειδὴς ἡ φτώχεια μᾶς κάνει νὰ κολαζόμαστε». 

Κι ὁ ἅγιος Βασίλης δάκρυσε κ᾿ εἶπε πάλι τὴν εὐχή, ἀλλοιώτικα: 

«Κύριε, ὁ Θεός μου, οἶδα ὅτι ὁ δοῦλος σου Ἰωάννης ὁ ἁπλοῦς ἐστὶν ἄξιος καὶ ἱκανὸς ἵνα ὑπὸ τὴν στέγην του εἰσέλθῃς. Ὅτι νήπιος ὑπάρχει καὶ τὰ μυστήριά Σου τοῖς νηπίοις ἀποκαλύπτεται»

Καὶ πάλι δὲν κατάλαβε τίποτα ὁ Γιάννης ὁ μακάριος, ὁ Γιάννης ὁ Βλογημένος...

Και για όποιον επιθυμεί δραματοποιημένη ανάγνωση με μουσική.




Ο Κυρ-Φώτης Κόντογλου
αυτοπροσωπογραφία
Ο Φώτης Κόντογλου (πραγματικό όνομα Φώτιος Αποστολέλης: Αϊβαλί Μικράς Ασίας, 8 Νοεμβρίου 1895 – Αθήνα, 13 Ιουλίου 1965) ήταν Έλληνας λογοτέχνης και ζωγράφος. Αναζήτησε την «ελληνικότητα», δηλαδή μία αυθεντική έκφραση, επιστρέφοντας στην ελληνική παράδοση, τόσο στο λογοτεχνικό όσο και στο ζωγραφικό του έργο. Είχε ακόμα σημαντικότατη συμβολή στον χώρο της βυζαντινής εικονογραφίας. Σήμερα θεωρείται ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της «Γενιάς του Τριάντα». Μαθητές του ήταν ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Εγγονόπουλος, κ.ά.
Διαβάστε περισσότερα...

Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2015

Χριστούγεννα 2015: Θυμήσου τους πρόσφυγες


Κοπτική εικόνα: Η φυγή της Αγίας Οικογένειας στην Αίγυπτο
"Και ο Ιωσήφ εσηκώθηκε αμέσως, παρέλαβε νύκτα το παιδίον και την μητέρα αυτού και έφυγεν εις την Αίγυπτον"
(Ματθαίος 2, 14)
-"και η μητέρα με το παιδί οδηγήθηκαν σε ξένα μέρη"
Ιωαν. Χρυσόστομος στο Ματθαίου 2, 14




Χριστούγεννα 2015: Μια ευχή από το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών

Το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών με αφορμή τη γιορτή των Χριστουγέννων μαζί με το μήνυμα του κυκλοφόρησε και ένα βίντεο, σε μουσική του Uhibbuka Rabbi Yasu, τα οποία είναι αφιερωμένα στη προσφυγιά. 

"Οταν δε αυτοί ανεχώρησαν, ιδού άγγελος Κυρίου εφάνηκε δι' ονείρου στον Ιωσήφ και του είπε· “σήκω αμέσως χωρίς αναβολήν και πάρε το παιδίον και την μητέρα του και φύγε εις την Αίγυπτον, και μένε εκεί, μέχρις ότου πάλιν εγώ σου είπω· διότι ο Ηρώδης θα αναζητήση το παιδίον, δια να το θανατώση"
Την καθοδήγηση των Μάγων από το αστέρι κατά τη γέννηση του Χριστού διαδέχεται πολύ σύντομα η διαταγή για την Φυγή στην Αίγυπτο. Η ιστορία των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων θα είναι ελλιπής αν δεν μπορούμε να θυμηθούμε τους πρόσφυγες ... πρόσφυγες απεστάλησαν με τον ευλογημένο ψίθυρο ενός αγγέλου, διαβεβαιώνοντάς τους για τη φροντίδα του Θεού .

Σε αυτό το Έτος του Κυρίου μας το 2015, ο αριθμός των προσφύγων και άλλων εκτοπισμένων ατόμων στον κόσμο μας είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών, ο αριθμός των ανθρώπων που βιαίως εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους είναι τουλάχιστον 59.500.000, έναντι 51.200.000 στα μέσα του 2014 και 37,5 εκατ μόλις πριν από μια δεκαετία. Αυτοί οι τρομακτικοί αριθμοί αντιπροσωπεύουν δεκάδες εκατομμύρια γυναίκες όπως η Μαρία, άνδρες, όπως ο Ιωσήφ και παιδιά, όπως το βρέφος Ιησούς."

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2015

Αρχές Φιλοσοφίας: τράπεζα θεμάτων για το 1ο Κεφάλαιο

Τζίορτιο Ντε  Κίρικο, Το αίνιγμα της άφιξης και το δειλινό, 1911-12


Στη συνέχεια παραθέτω ερωτήσεις παρμένες από την τράπεζα θεμάτων του Υπουργείου Παιδείας και αφορούν στο 1ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου: "Ξεκινώντας από την απορία". Είναι πολύ χρήσιμες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο ως ερωτήσεις επανάληψης, όσο και σαν θέματα για τις τελικές προαγωγικές εξετάσεις.

Α. Ασκήσεις κλειστού τύπου (Σωστό – Λάθος) 

1) Οι φιλόσοφοι μας καλούν να επιχειρήσουμε να αιτιολογήσουμε ακόμη και τις πιο βασικές μας πεποιθήσεις.

2) Σύμφωνα με τον Καντ είναι σωστότερο να λέμε ότι μαθαίνουμε «πώς να φιλοσοφούμε» και όχι να μαθαίνουμε ένα έτοιμο «σώμα» φιλοσοφικών αντιλήψεων και θεωριών.

3) Βασικός στόχος της φιλοσοφικής δραστηριότητας είναι η αιτιολόγηση βασικών πεποιθήσεων.

4) Η φιλοσοφία γυρνά και ξαναγυρνά σε ερωτήματα που έχουν απαντηθεί ικανοποιητικά στο παρελθόν.

5) Η φιλοσοφία γυρνά και ξαναγυρνά σε ερωτήματα που παραμένουν «ανοικτά».

6) Η φιλοσοφία γυρνά και ξαναγυρνά σε ερωτήματα που παραμένουν «ανοικτά», τα οποία επιχειρεί να προσεγγίσει με τρόπο διερευνητικό.

7) Για να είναι ένα λογικό επιχείρημα έγκυρο αρκεί μόνον οι προκείμενες να είναι αληθείς προτάσεις.

8) Το επιχείρημα «μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι, ο Μιλτιάδης είναι άνθρωπος, άρα ο Μιλτιάδης είναι φιλόσοφος» είναι παράδειγμα έγκυρου συλλογισμού.

9) Ο συλλογισμός «μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι, ο Μιλτιάδης είναι άνθρωπος, άρα ο Μιλτιάδης είναι φιλόσοφος» δεν είναι έγκυρος.

10) Για να είναι ένα λογικό επιχείρημα έγκυρο αρκεί μόνον οι προκείμενες να είναι αληθείς προτάσεις.

11) Στον συλλογισμό «μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι, ο Μιλτιάδης είναι άνθρωπος, άρα ο Μιλτιάδης είναι φιλόσοφος» το συμπέρασμα δεν συνάγεται αναγκαία από τις προκείμενες.

12) Στον συλλογισμό «μερικοί άνθρωποι είναι φιλόσοφοι, ο Μιλτιάδης είναι άνθρωπος, άρα ο Μιλτιάδης είναι φιλόσοφος» το συμπέρασμα συνάγεται αναγκαία από τις προκείμενες.

13) Ένα επιχείρημα είναι έγκυρο αν ισχύει ότι και οι προκείμενες είναι προτάσεις αληθείς και το συμπέρασμα συνάγεται αναγκαία από αυτές.

14) Ένα επιχείρημα πρέπει να ξεκινά από ορισμένες προτάσεις και να καταλήγει σε ένα συμπέρασμα εντελώς άσχετο από τις αρχικές προτάσεις.

15) Η μεγάλη εξέλιξη των επιστημών μέρες μας, έχει περιορίσει το πεδίο της φιλοσοφικής δραστηριότητας τόσο πολύ, ώστε η φιλοσοφία να μην υφίσταται πλέον.

16) Παρά τη μεγάλη εξέλιξη των επιστημών, η φιλοσοφία εξακολουθεί να υφίσταται στις μέρες μας ως μια διαφορετική εκδήλωση του πνεύματος.

17) Οι φιλόσοφοι μας καλούν να επιχειρήσουμε να αιτιολογήσουμε ακόμη και τις πιο βασικές μας πεποιθήσεις.

18) Τα φιλοσοφικά ερωτήματα συμπίπτουν ακριβώς με τα επιστημονικά ερωτήματα.

19) Από τον Χέγκελ δίνεται έμφαση στη φιλοσοφία της ιστορίας και τονίζεται η σημασία της ιστορικής εξέλιξης στη φιλοσοφική σκέψη.

20) Ο Χέγκελ πίστευε ότι ο ορθός λόγος επιτρέπει την κατανόηση της ανθρώπινης ιστορίας μέσα από τα μαθηματικά και τη γεωμετρία.

21) Από τον Καντ δίνεται έμφαση στη φιλοσοφία της ιστορίας και τονίζεται η σημασία της ιστορικής εξέλιξης στη φιλοσοφική σκέψη.

22) Αντικείμενο της γνωσιολογίας είναι η εξέταση της βαθύτερης υφής της πραγματικότητας.

23) Αντικείμενο της γνωσιολογίας είναι οι δυνατότητες, οι πηγές, τα είδη και οι μέθοδοι απόκτησης της γνώσης.

24) Αντικείμενο της μεταφυσικής είναι η εξέταση της βαθύτερης υφής της πραγματικότητας.

25) Αντικείμενο της μεταφυσικής είναι οι δυνατότητες, οι πηγές, τα είδη και οι μέθοδοι απόκτησης της γνώσης.

26) Ο θαυμασμός και η απορία οδήγησαν τον άνθρωπο στη φιλοσοφική σκέψη.

27) Η υιοθέτηση μιας φιλοσοφικής στάσης απέναντι στα πράγματα μας κάνει να απορούμε για εκείνα που προηγουμένως θεωρούσαμε αυτονόητα.

28) Η μελέτη του παρελθόντος και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών που επικρατούν σε διάφορες ιστορικές στιγμές δεν προσφέρει τίποτε ιδιαίτερο στη φιλοσοφική έρευνα.

29) Η φιλοσοφία διευρύνει τον διανοητικό μας ορίζοντα και μας φανερώνει θεωρητικές και πρακτικές δυνατότητες που δεν είχαμε σκεφτεί προηγουμένως.


Β. Ασκήσεις κλειστού τύπου (πολλαπλής επιλογής)

1.Σε ποια από τις παρακάτω προτάσεις η λέξη «φιλοσοφία» χρησιμοποιείται κυριολεκτικά;
α. φιλοσοφία της εταιρείας μας είναι η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητά της
β. το νέο πρόγραμμα σπουδών εισάγει μια διαφορετική φιλοσοφία
γ. η φιλοσοφία είναι σκέψη πάνω στην ίδια τη σκέψη και τις δυνατότητές της
δ. οι καιροί απαιτούν αλλαγή φιλοσοφίας

2.Η γνωσιολογία ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο:
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας

3.Η γνωσιολογία ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο:
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας
δ. τους κανόνες της ορθής σκέψης

4.Η μεταφυσική ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο:
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας

5.Η μεταφυσική ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο:
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας
δ. τους κανόνες της ορθής σκέψης

6. Στους κλάδους της φιλοσοφίας σήμερα δεν ανήκει:
α. η μεταφυσική
β. η αξιολογία
γ. η ψυχολογία

7. Η πρακτική φιλοσοφία ως κλάδος της φιλοσοφίας έχει ως αντικείμενο:
α. τη βαθύτερη υφή της πραγματικότητας
β. τη γνώση και τη δυνατότητα απόκτησής της
γ. τις αρχές που πρέπει να ρυθμίζουν τις πράξεις μας και μας καθοδηγούν στην οργάνωση της
ζωής μας
δ. τους κανόνες της ορθής σκέψης


Γ. Ορισμοί 
Να αποδώσετε το φιλοσοφικό περιεχόμενο των όρων:
 πρακτική φιλοσοφία
 Λογική
 επιχείρημα
 αξιολογία


Δ. Ερωτήσεις ανοικτού τύπου

 1. Υπάρχουν πράγματα που τα θεωρούμε αυτονόητα. Πώς η φιλοσοφία ανατρέπει αυτή τη βεβαιότητα;

2. «Η λέξη “φιλοσοφία” σημαίνει κάτι που στέκει “πάνω” ή “κάτω” από τις επιστήμες, αλλά όχι “δίπλα” σ’ αυτές», υποστηρίζει ο Βίτγκενσταϊν. Να εξηγήσετε με συντομία τι σημαίνει η πρόταση.

3. Να υποστηρίξετε με συντομία ότι η φιλοσοφική δραστηριότητα είναι χρήσιμη και απαραίτητη στη ζωή μας.

4. Να καταγράψετε τους βασικούς κλάδους της φιλοσοφίας και να αντιστοιχίσετε καθέναν με ένα κεντρικό φιλοσοφικό ερώτημα.

5. Ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Πολ Σαρτρ σε όλη του τη ζωή ασχολήθηκε δραστήρια με τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας του και της εποχής του. Αυτή η στάση του αιτιολογείται στο πλαίσιο της φιλοσοφικής του δραστηριότητας; Να τεκμηριώσετε με συντομία τη θέση σας.

6. Να αναφέρετε τους τέσσερις (4) βασικούς στόχους της φιλοσοφικής δραστηριότητας, επεξηγώντας με συντομία τον καθένα από αυτούς.

7. Ο Βίτγκενσταϊν, ορίζοντας τη φιλοσοφία, ισχυρίζεται ότι αρχίζει με μια «διανοητική δυσφορία». Να εξηγήσετε σύντομα τι σημαίνει η φράση.

8. «Φιλοσοφία θα πει να βρίσκεσαι καθ’ οδόν», υποστήριξε ο Γιάσπερς. Να εξηγήσετε με συντομία τι σημαίνει η φράση.

9. Ο στρατηγός Ντε Γκολ, πρόεδρος της Γαλλίας την εποχή των γεγονότων του Μάη του ’68,αρνήθηκε να διατάξει τη σύλληψη του φιλοσόφου Ζαν-Πολ Σαρτρ που συμμετείχε ενεργά στη φοιτητική εξέγερση. Επικροτείτε τη στάση του; Να τεκμηριώσετε με συντομία τη θέση σας.

10. Υπάρχουν πράγματα που τα θεωρούμε αυτονόητα. Πώς η φιλοσοφία ανατρέπει αυτή τη βεβαιότητα;

11. Τι σημαίνουν οι χαρακτηρισμοί «οριακά», «έσχατα» και «θεμελιώδη» τους οποίους αποδίδουμε στα φιλοσοφικά ερωτήματα;

12. «Σήμερα μόνο οι εγκληματίες τολμούν να βλάψουν άλλους ανθρώπους χωρίς να επικαλεστούν τη φιλοσοφία», αναφέρει ο Μούζιλ. Πώς συνδέεται αυτή η φράση με την καταχρηστική χρήση της λέξης «φιλοσοφία»;

13. Τι θα σας απαντούσε ο Χιουμ αν τον διαβεβαιώνατε ότι ο ήλιος αύριο θα ανατείλει οπωσδήποτε;

14. «Ρrimum vivere, deinde philosophari» (=πρώτα να ζει κανείς και μετά να φιλοσοφεί): είναι ένα πολύ γνωστό λατινικό ρητό. «Η φιλοσοφία μας διδάσκει να ζούμε», υποστηρίζει, από την άλλη ο Μονταίν. Να διατυπώσετε τεκμηριωμένα τη δική σας θέση για τη σχέση της φιλοσοφίας με τη ζωή.

15. Σας δίνεται ο συλλογισμός:
Το νερό σταματάει τη δίψα
Η θάλασσα είναι νερό
------------------------------------------
Η θάλασσα σταματάει τη δίψα
Να αξιολογήσετε τον συλλογισμό ως προς την εγκυρότητά του


Διαβάστε περισσότερα...

Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2015

Νέο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού του Τμήματος Θεολογίας Synthesis



Αναρτήθηκε το νέο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού του Τμήματος Θεολογίας Synthesis, που περιέχει τα πρακτικά του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου "Ο ΠΑΠΑΣ ΛΕΩΝ Α'" που διοργανώθηκε στις 20 και 21 Απριλίου 2015 από τον Τομέα Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Χριστιανικής Γραμματείας, Αρχαιολογίας και Τέχνης του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ., σε συνεργασία με το Faculty of Catholic Theology του University of Graz .

Μπορείτε να ενημερωθείτε σχετικά αολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο:

Synthesis Τόμος 4 - Τεύχος Ι
Διαβάστε περισσότερα...

Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015

Θρησκευτικά Λυκείου, οδηγίες αξιολόγησης σχ. έτος 2015-16


Το Υπουργείο Παιδείας με έγγραφό του στις 20-11-2015 με τον τίτλο: «Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης μαθημάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015-2016», ορίζει τον τρόπο αξιολόγησης των μαθητών στο μάθημα των Θρησκευτικών του Λυκείου.

Τρόπος εξέτασης των μαθημάτων 
1. Τα θέματα των γραπτών προαγωγικών και απολυτηρίων εξετάσεων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις. Οι ερωτήσεις είναι ανάλογες με εκείνες που υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και στις οδηγίες του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, διατρέχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση της εξεταστέας ύλης, ελέγχουν ευρύ φάσμα διδακτικών στόχων και είναι κλιμακούμενου βαθμού δυσκολίας. Οι μαθητές απαντούν υποχρεωτικά σε όλα τα θέματα. 
2. Σε περίπτωση κατά την οποία ένα θέμα αναλύεται σε υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται για αυτό κατανέμεται ισότιμα στις επιμέρους ερωτήσεις, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των θεμάτων καθορίζεται διαφορετικός βαθμός για κάθε μια από αυτές.

Θ. Θρησκευτικά
1. Η γραπτή προαγωγική εξέταση στα Θρησκευτικά στην Α΄ τάξη Ημερήσιου και Α΄ και Β΄ τάξεις Εσπερινού Γενικού Λυκείου περιλαμβάνει δύο ομάδες θεμάτων:

α) Η πρώτη ομάδα αποτελείται από δύο θέματα με ερωτήσεις διαφόρων τύπων, με τις οποίες ελέγχεται τόσο η κατοχή των αναγκαίων γνωστικών στοιχείων όσο και η κατανόησή τους. Κάθε ένα από τα δύο θέματα περιέχει ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας.
Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει πέντε (5) ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες (5×5=25).
Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει δύο (2) ερωτήσεις σύντομης απάντησης και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. Η πρώτη ερώτηση βαθμολογείται με δεκατρείς (13) μονάδες και η δεύτερη με δώδεκα (12) μονάδες.
β) Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει δύο θέματα με αντίστοιχες ερωτήσεις ευρύτερης ανάπτυξης, με τις οποίες ελέγχεται η ικανότητα συνθετικής και κριτικής ανάλυσης αλλά και διασύνδεσης γνώσεων, γεγονότων και διαδικασιών που απέκτησαν οι μαθητές.
Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες.
Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει επίσης μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες.

2. Για το μάθημα Θρησκευτικά στη Β΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου και στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου η εξέταση περιλαμβάνει δύο ομάδες θεμάτων:

α) Η πρώτη ομάδα αποτελείται από δύο θέματα με ερωτήσεις διαφόρων τύπων, με τις οποίες ελέγχεται τόσο η κατοχή των αναγκαίων γνωστικών στοιχείων όσο και η κατανόησή τους. Κάθε ένα από τα δύο θέματα περιέχει ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας.
Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει πέντε (5) ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες (5×5=25). 
Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει δύο (2) ερωτήσεις σύντομης απάντησης και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. Η πρώτη ερώτηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες και η δεύτερη με δεκαπέντε (15) μονάδες.
β) Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει δύο θέματα με αντίστοιχες ερωτήσεις ευρύτερης ανάπτυξης, με τις οποίες ελέγχεται η ικανότητα συνθετικής και κριτικής ανάλυσης αλλά και διασύνδεσης γνώσεων, γεγονότων και διαδικασιών που απέκτησαν οι μαθητές. 
Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. 
Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει επίσης μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. 

3. Τα Θρησκευτικά στη Γ΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου και στη Δ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου εξετάζονται με ερωτήσεις, οι οποίες ταξινομούνται σε δύο ομάδες:
α) Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται ερωτήσεις που ελέγχουν την κατοχή των γνώσεων που περιλαμβάνονται στην εξεταστέα ύλη και την κατανόησή τους.
β) Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται δύο ερωτήσεις που απαιτούν συνδυασμό γνώσεων και κριτική ικανότητα από μέρους των μαθητών.
Η βαθμολογία κατανέμεται κατά 50% σε καθεμία από τις ομάδες αυτές. Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις κάθε ομάδας, μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας σε καθεμία από αυτές, η οποία καθορίζεται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνεται στους μαθητές γραπτώς.»

Διαβάστε περισσότερα...

Φιλοσοφία, Οδηγίες αξιολόγησης 2015-16


Το Υπουργείο Παιδείας με έγγραφό του στις 20-11-2015 με τον τίτλο: «Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης μαθημάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015-2016», ορίζει τον τρόπο αξιολόγησης των μαθητών στο μάθημα της Φιλοσοφίας.

Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 53/03-11-2015 του Δ.Σ.) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης μαθημάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015-2016 :

Τρόπος εξέτασης των μαθημάτων 
1. Τα θέματα των γραπτών προαγωγικών και απολυτηρίων εξετάσεων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις. Οι ερωτήσεις είναι ανάλογες με εκείνες που υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και στις οδηγίες του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, διατρέχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση της εξεταστέας ύλης, ελέγχουν ευρύ φάσμα διδακτικών στόχων και είναι κλιμακούμενου βαθμού δυσκολίας. Οι μαθητές απαντούν υποχρεωτικά σε όλα τα θέματα. 
2. Σε περίπτωση κατά την οποία ένα θέμα αναλύεται σε υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται για αυτό κατανέμεται ισότιμα στις επιμέρους ερωτήσεις, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των θεμάτων καθορίζεται διαφορετικός βαθμός για κάθε μια από αυτές.

ΙΓ. Φιλοσοφία 
Για την εξέταση στο μάθημα Φιλοσοφία στη Β΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου και στη Β΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου δίνονται δύο ομάδες θεμάτων:

Στην Α΄ ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα (με ερωτήσεις διαφόρων τύπων), με τα οποία ελέγχεται ο βαθμός κατανόησης της διδαχθείσας ύλης (φιλοσοφικών εννοιών, θεωριών κ.λπ.).

Στη Β΄ ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα, τα οποία απαιτούν συνδυασμό γνώσεων, επιχειρηματολογία και τεκμηρίωση, και με τα οποία ελέγχεται η ικανότητα του μαθητή για αυτοδύναμη συνθετική και κριτική σκέψη, καθώς και η ικανότητά του για προεκτάσεις σε σύγχρονους προβληματισμούς. Στις ερωτήσεις αυτές ενδείκνυται να δίνονται σύντομα αποσπάσματα φιλοσοφικών ή άλλων κειμένων, εικόνες, πολυτροπικά κείμενα κ.λπ., με στόχο τη διασάφηση και προέκταση φιλοσοφικών θεμάτων που αφορούν στην εξεταστέα ύλη.
Τα παραπάνω θέματα μπορεί να αναλύονται σε δύο (2) ερωτήσεις το καθένα και ορίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται επικαλύψεις της ύλης.

Η βαθμολογία κατανέμεται κατά 50% σε κάθε ομάδα θεμάτων. Κριτήρια για την αξιολόγησή των θεμάτων της ομάδας Β΄ είναι η εννοιολογική ακρίβεια, η ορθότητα και η εγκυρότητα των επιχειρημάτων, η ευστοχία των παραδειγμάτων, η έκταση και η πρωτοτυπία του κριτικού προβληματισμού που αναπτύσσεται.

Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις των θεμάτων μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας τους και οι βαθμολογικές μονάδες καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους μαθητές.
Διαβάστε περισσότερα...