Ο Καθεδρικός Ναός του Στρασβούργου - Γοτθικός Ρυθμός

Στο Στρασβούργο, μια όμορφη πόλη της Βορειοανατολικής Γαλλίας και μια από τις έδρες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βρίσκεται ένας από τους ομορφότερους και εντυπωσιακότερους ναούς γοτθικού ρυθμού της Ευρώπης.

Ο Ναός του Στρασβούργου, αφιερωμένος στην Παναγία (Γαλλικά: Cathédrale Notre-Dame de Strasbourg, Γερμανικά:  Liebfrauenmünster zu Straßburg)  είναι ο Καθεδρικός Ναός για τους  Ρωμαιοκαθολικούς της περιοχής της Αλσατίας της Γαλλίας. Παρότι είναι ένα από τα εξοχότερα δείγματα Γοτθικού ρυθμού παρουσιάζει αρκετά στοιχεία Ρομανικού ρυθμού. 

Ο γοτθικός ρυθμός.  Με τον όρο γοτθική, δηλαδή βόρεια και βαρβαρική, χαρακτήρισαν υποτιμητικά οι καλλιτέχνες και οι λόγιοι της Αναγεννήσεως την τελευταία περίοδο του Μεσαίωνα. Ο όρος μετέβαλε έννοια και έφτασε να σημαίνει συμβατικά, γιατί δεν έχει καμία σχέση με τους Γότθους, μια συγκεκριμένη στιγμή στην ιστορική εξέλιξη των μορφών. Η γοτθική περίοδος, αρχίζει τον 12ο αιώνα και τελειώνει όταν τον 15ο ή τον 16ο αιώνα, διεισδύουν στις διάφορες χώρες οι κλασικίζουσες μορφές της Αναγεννήσεως. 
Ο αρχιτεκτονικός αυτός ρυθμός έχει ως κύρια χαρακτηριστικά το μεγάλο ύψος, τα τεθλασμένα και οξυκόρυφα τόξα, τη χρησιμοποίηση εξωτερικών τοξοτών αντηρίδων για τη στήριξη των τοίχων, τα μεγάλα παράθυρα που επιτρέπουν τον καλύτερο φωτισμό των ναών και διακοσμούνται με υαλογραφήματα, τα οποία παίρνουν τη θέση των τοιχογραφιών. Περίφημοι γοτθικοί ναοί είναι η Παναγία των Παρισίων (12ος αι.), οι καθεδρικοί ναοί της Σαρτρ (12ος -13ος αι.), της Ρενς, της Κολωνίας (13ος αι.) και πολλοί άλλοι, γιατί ο ρυθμός γνώρισε τεράστια εξάπλωση στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, βόρεια των Άλπεων, μέχρι το 19ο αιώνα.

Ο ναός σχεδιάστηκε από τον  Erwin von Steinbach, κατασκευαστή μεγάλων κτηρίων στα χρόνια από το 1277 έως το θάνατό του το 1318.

Με 142 μέτρα ύψος υπήρξε το υψηλότερο κτήριο του κόσμου από το 1647 μέχρι και το 1874, όταν τον ξεπέρασε σε ύψος ο Άγιος Νικόλαος του Αμβούργου.  Σήμερα είναι ο έκτος ψηλότερος ναός στον κόσμο και  το υψηλότερο εναπομένον κτήριο που κατασκευάστηκε εξολοκλήρου  την εποχή του Μεσαίωνα.

Ο Βίκτωρ Ουγκώ τον περιγράφει σαν: «γιγάντιο και ντελικάτο θαύμα», ενώ ο Γκαίτε σαν: «μεγαλειώδες πανύψηλο δέντρο του Θεού». Ο ναός είναι ορατός από πολύ μακριά σε όλη την πεδιάδα της Αλσατίας. Για τη κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε ψαμμίτης από τα βουνά Vosges της Γαλλίας που του δίνει χαρακτηριστικό ροζ  χρώμα. 

Η κατασκευή του Ναού

Η κατασκευή ξεκινά σε σχέδιο ρομανικού ρυθμού εμπνευσμένη από τους μεγάλους σε ύψος και μέγεθος καθεδρικούς ναούς της εποχής, όμως το 1225 μια ομάδα αρχιτεκτόνων από το Chartres δίνει νέα μορφή στην κατασκευή προτείνοντας μια γοτθικού τύπου αρχιτεκτονική. Έτσι γκρεμίζουν τα τμήματα του κεντρικού κλίτους που ήταν χτισμένα σε ρομανικό ρυθμό και το ανοικοδομούν και πάλι, το κεφάλαιο ωστόσο τελειώνει και για να βρεθούν τα απαραίτητα χρήματα καταφεύγουν στα συγχωροχάρτια το 1253.

Η Νότια πλευρά του ναού διακοσμημένη με μυθικές μορφές και δράκους πάνω στις 
αντηρίδες, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των γοτθικών ναών στα πλάγια προκειμένου να αντέχει
 το οικοδόμημα από τις πιέσεις που ασκούνται στους πλαϊνούς τοίχους από τους πέτρινους θόλους

Όπως  η πόλη του Στρασβούργου έτσι και ο καθεδρικός ναός συνδέει γερμανικές και γαλλικές πολιτιστικές επιρροές, ενώ στην ανατολική πλευρά οι  δομές όπως  π.χ. η χορωδία και η νότια πύλη, εξακολουθούν να έχουν έντονα ρομανικά  χαρακτηριστικά, με μεγαλύτερη έμφαση στους τοίχους από ότι στα παράθυρα.

Το εσωτερικό του ναού στο κεντρικό κλίτος με τα χαρακτηριστικά γοτθικά τόξα

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η δυτική πρόσοψη του ναού που σε καταβάλει με τις εκατοντάδες φιγούρες που τη διακοσμούν, ένα πραγματικό αριστούργημα γοτθικής εποχής. Ο εντυπωσιακός πύργος είναι από τους πρώτους που βασίστηκαν ουσιαστικά στη μαστοριά, με την τελική εμφάνιση να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην γραμμικότητα της πέτρας. Ενώ οι προηγούμενες προσόψεις είχαν κάποια μορφή σχεδιασμού πριν την κατασκευή τους η πρόσοψη αυτού του ναού είναι αδύνατο να κατασκευαστεί χωρίς να υπάρχει πριν αρχιτεκτονικό σχέδιο. Έτσι ο ναός αυτός γίνετε και από τα πρώτα κτήρια που χρησιμοποιείται αρχιτεκτονικό σχέδιο.

Η Δυτική πρόσοψη του ναού με την τεράστια ροζέτα στο κέντρο

Ο βόρειος πύργος, που ολοκληρώθηκε το 1439, ήταν το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο από το 1647 (όταν το κωδωνοστάσιο της εκκλησίας της Αγίας Μαρίας, Stralsund κάηκε) μέχρι το 1874 (όταν ο πύργος της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου Αμβούργου ολοκληρώθηκε). Ο αρχικά σχεδιαζόμενος νότιος πύργος δε χτίστηκε ποτέ και έτσι μέχρι σήμερα ο ναός παρουσιάζει μια χαρακτηριστικά ασύμμετρη μορφή  καθιστώντας τον με τον τρόπο αυτό ορόσημο για ολόκληρη την Αλσατία. 

Από τον πύργο του μπορεί κανείς να δει σε απόσταση 30 χιλιομέτρων, παρατηρώντας έτσι τις όχθες του Ρήνου από τα Vosges σε όλη του τη διαδρομή καθώς διασχίζει τον Μέλανα Δρυμό. 

Φιγούρες από την κεντρική είσοδο

Το 1505 ο αρχιτέκτονας  Jakob von Landshut  μαζί με τον γλύπτη Hans von Aachen τελείωσαν με την κατασκευή της εισόδου του Αγίου Λαυρεντίου στο βόρειο κλίτος  συνδυάζοντας σημαντικά ύστερο-γοτθικά και πρώιμα αναγεννησιακά στοιχεία . Όπως και με τις άλλες πύλες του καθεδρικού ναού, τα περισσότερα από τα αγάλματα σήμερα είναι αντίγραφα, τα πρωτότυπα έχουν μεταφερθεί στο Musée de l'Oeuvre Notre-Dame, το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον ναό.

Κεντρική είσοδος, λεπτομέρεια, ο πειρασμός πολιορκεί τις ανόητες παρθένες 

Η κεντρική Είσοδος του ναού από τη δυτική πλευρά διακοσμημένη με εκατοντάδες φιγούρες. 

Ύστερη Ιστορία του ναού

Στο τέλος του Μεσαίωνα το Στρασβούργο καταφέρνει να απελευθερωθεί από την επικυριαρχία του τοπικού επισκόπου και αποκτά καθεστώς ελεύθερης πόλης. Ο 15ος αιώνας με το κήρυγμα του Ιωάννη Καλβίνου και την προτεσταντική μεταρρύθμιση σημαδεύουν και τον καθεδρικό ναό που δέχεται εικονοκλαστική επίθεση καθώς για μια περίοδο λειτουργεί σαν ναός των προτεσταντών. Μετά την προσάρτηση της πόλης από τον Λουδοβίκο ΙΔ της Γαλλίας, στις 30 Σεπτεμβρίου 1681, ο ναός επιστρέφει στους Ρωμαιοκαθολικούς. 

Η Δυτική πλευρά του ναού από το εσωτερικό, ξεχωρίζουν τα όμορφα βιτρό και οι 
ανάλαφρες κολόνες

Τον Απρίλιο του 1794 όταν οι «αδιάλλακτοι»(παράταξη της Γαλλικής Επανάστασης) κυβερνούσαν την πόλη άρχισαν να σχεδιάζουν την κατεδάφιση του κωδωνοστασίου, με το σκεπτικό ότι έρχεται σε αντίθεση ένα τόσο υψηλό κτήριο με την αρχή της ισότητας μεταξύ των πολιτών. Ο πύργος ωστόσο κατάφερε να σωθεί χάρη στην αντίδραση των πολιτών του Στρασβούργου, οι οποίοι τον Μάιο του ίδιου χρόνου κατασκεύασαν και τοποθέτησαν πάνω στον ναό έναν τεράστιο τενεκεδένιο σκούφο ίδιο σαν αυτόν που φορούσαν και οι «αδιάλλακτοι». Αυτό το τεχνούργημα διατηρήθηκε και αργότερα  στις ιστορικά συλλογές της πόλης έως ότου καταστράφηκε σε μια τεράστια πυρκαγιά τον Αύγουστο του 1870.

Το εσωτερικό του ναού στο κεντρικό κλίτος με τα χαρακτηριστικά γοτθικά τόξα

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο καθεδρικός ναός του Στρασβούργου θεωρήθηκε ως σύμβολο και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος τον επισκέφθηκε στις 28 Ιουνίου 1940, επιθυμούσε να μετατρέψει την εκκλησία σε «Εθνικό Θυσιαστήριο του Γερμανικού Λαού» , ή σε μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Την 1η Μαρτίου του 1941, ο στρατηγός  Leclerc, αρχηγός των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων έδωσε τον όρκο «serment de Koufra», κατά τον οποίο υποσχέθηκε πως: «τα όπλα μας θα ξεκουραστούν τα μόνο όταν τα όμορφα χρώματα  μας θα κυματίσουν και πάλι στον καθεδρικό ναό του Στρασβούργου». Κατά τη διάρκεια του ίδιου του πολέμου, το βιτρό του ναού απομακρύνθηκε σε 74 περιπτώσεις  και αποθηκεύτηκε σε ένα αλατωρυχείο κοντά στο Heilbronn της Γερμανίας. 

Η κόγχη του ιερού βήματος με ψηφιδωτά και το βιτρό της Παρθένου να δεσπόζει στο κέντρο

Ο καθεδρικός ναός χτυπήθηκε κατά τη διάρκεια αεροπορικών βομβαρδισμών από βρετανικά και αμερικανικά αεροπλάνα  στις 11 Αυγούστου του 1944. Οι επιδρομές αυτές έπληξαν το κέντρο του Στρασβούργου, όπως επίσης μεγάλες καταστροφές προξένησαν στο «Palais Rohan» και την εκκλησία « Madeleine».  

H Madonna του Στρασβούργου,
πάνω από το κεφάλι της οποίας 
υπάρχουν τα 12 αστέρια 
σύμβολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 

 Το 1956, το Συμβούλιο της Ευρώπης δώρισε στον ναό το περίφημο βιτρό του Max Ingrand, «Η  Madonna του Στρασβούργου». Όπως είναι γνωστό η σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελείται από μια κυκλική δωδεκάδα αστέρια που είναι εμπνευσμένα από αυτό το έργο που βρίσκεται στον Καθεδρικό ναό του Στρασβούργου.

Οι τελευταίες καταστροφές του πολέμου επισκευάστηκαν στις αρχές του 1990. 

Τον Οκτώβριο του 1988,  η πόλη τίμησε τα 2000 χρόνια από την ίδρυσή της, με την ευκαιρία αυτή την επισκέφτηκε ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο ΙΙ και λειτούργησε στον καθεδρικό ναό. Η εκδήλωση ήταν επίσης μια ευκαιρία για να εορτασθεί η  Γαλλο-Γερμανική συμφιλίωση.

Εσωτερικό του ναού με τα εντυπωσιακά βιτρό παράθυρα και το εκκλησιαστικό 
όργανο σε σχήμα χελιδονοφωλιάς

Το αστρονομικό ρολόι

Το αστρονομικό ρολόι, ύψους 18μ.
το υψηλότερο στο είδος του

Ένα από τα ιδιαίτερα αντικείμενα που μπορεί να βρει κάποιος στον ναό αυτό είναι και το αστρονομικό ρολόι. Βρίσκεται στο νότιο κλίτος του ναού μπροστά και είναι 18 μέτρα ύψος καθιστώντας το το μεγαλύτερο στο είδος του στον κόσμο. Από το 1352 που κατασκευάστηκε το πρώτο ρολόι στον ναό έγιναν διάφορες μετατροπές. Το ρολόι που υπάρχει σήμερα είναι του 1838-1843 και κατασκευάστηκε από τον Jean-Baptiste Schwilgué.

Το αστρονομικό μέρος του ρολογιού είναι ασυνήθιστα ακριβής, σ αυτό μπορεί να δει κανείς τα δίσεκτα έτη, τις ισημερίες  και άλλα αστρονομικά δεδομένα. Έτσι από την αρχή υπήρξε μια περίπλοκη υπολογιστική μηχανή μάλλον παρά ένα απλό ρολόι. Το ρολόι ήταν επίσης σε θέση να υπολογίσει την ημερομηνία του χριστιανικού Πάσχα σε εποχές που δεν υπήρχαν τα κομπιούτερ.

Σήμερα, οι τουρίστες βλέπουν μόνο τις γλυπτές διακοσμήσεις αυτού του ρολογιού, αλλά πίσω  τους  υπάρχει ένας μηχανισμός που αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο όμορφα αλλά και αξιοπερίεργα του καθεδρικού ναού.

 Οι  χαρακτήρες των κινουμένων σχεδίων  αρχίζουν να κινούνται σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Ένας άγγελος χτυπά την καμπάνα ενώ ένας δεύτερος γυρίζει πάνω από μια κλεψύδρα. Διαφορετικοί χαρακτήρες, που αντιπροσωπεύουν τα διάφορα στάδια της ζωής (από ένα παιδί σε ένα γέρο) παρελαύνουν μπροστά από τον θάνατο.

Λεπτομέρεια από το αστρολογικό ρολόι. Κάτω ο θάνατος μπροστά από τον οποίο παρελαύνουν όλοι
Πάνω ο Χριστός μπροστά από τον οποίο παρελαύνουν οι 12 Απόστολοι

Στο τελευταίο επίπεδο είναι οι Απόστολοι που περνούν μπροστά από τον Χριστό. Το ρολόι δείχνει πολύ περισσότερα εκτός από την επίσημη ώρα, δείχνει επίσης την ηλιακή ώρα, την ημέρα της εβδομάδας (η κάθε μια εκπροσωπείται από έναν θεό της μυθολογίας), το μήνα, το έτος, το ζώδιο του ζωδιακού κύκλου, τη φάση της σελήνης και τη θέση των διαφόρων πλανητών.

Σύμφωνα με τον θρύλο ο δημιουργός του ρολογιού μετά την κατασκευή του τυφλώθηκε για να μην φτιάξει άλλο.

"Η κολόνα των Αγγέλων"

Στον ίδιο χώρο υπάρχει και η "κολόνα των αγγέλων" μια λεπτή πανέμορφα διακοσμημένη κολόνα που εικονίζει την τελική κρίση. Εκεί υπάρχει και το άγαλμα ενός άντρα που στηρίζει τις αγκώνες του σε ένα κιγκλίδωμα. Σύμφωνα με τον μύθο αυτός είναι ένας αντίπαλος αρχιτέκτονας με αυτόν που έχτισε την κολόνα με τους αγγέλους, που αποτελεί αρχιτεκτονικό επίτευγμα της εποχής, ο οποίος υποστήριξε ότι μια και μόνη κολόνα δε θα μπορούσε να στηρίξει τέτοιο θόλο και θα περιμένουμε να δούμε πότε θα καταρρεύσει.

Ποιά είναι αυτή η φιγούρα που είναι τόσο παλιά όσο και η κολόνα; Ο μύθος λέει ότι είναι
ο ανταγωνιστής του αρχιτέκτονα, που περιμένει τη στέγη να καταρρεύσει.

Ένα όμορφο βίντεο παρουσίαση με αρκετά ιστορικά στοιχεία στην αγγλική γλώσσα:

Πηγές:
http://en.wikipedia.org/
http://www.strasbourg.info/cathedral/