Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου

Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου (Λουκά 18, 9-14)

9. Σε μερικούς που ήταν σίγουροι για την ευσέβειά τους και περιφρονούσαν τους άλλους, είπε την παρακάτω παραβολή: 

10. Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στον Ναό, για να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος Τελώνης. 

11. Ο Φαρισαίος στάθηκε επιδεικτικά στο μέσον του Ναού κι άρχισε να προσεύχεται ως εξής: «Θεέ μου, σ’ ευχαριστώ που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους, άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν τον τελώνη. 

12. Εγώ νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα, και δίνω στον ναό το ένα δέκατο από τα εισοδήματά μου».

13.  Αντίθετα ο Τελώνης στεκόταν πίσω, παράμερα, και δεν τολμούσε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Χτυπούσε το στήθος του και έλεγε: «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό».

14. Σας βεβαιώνω ότι έφυγε για το σπίτι του συμφιλιωμένος με τον Θεό ο τελώνης. Αυτού την προσευχή άκουσε ο Θεός. Γιατί όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί.

 Ερμηνευτικά

Οι παραβολές του Χριστού

α. Τι είναι και τι φανερώνουν; Οι παραβολές του είναι πολλών ειδών. Αυτές είναι διηγήσεις φτιαχτών ιστοριών από την καθημερινή ζωή, όμως ασυνήθιστες, παράξενες και μοναδικές. Τόσο αυτές όσο και όλες οι παραβολές φανερώνουν, με παραστατικό και εντυπωσιακό τρόπο η καθεμιά, κάτι ξεχωριστό για τη Βασιλεία του Θεού. Όποιοι τις ακούν ή τις μελετούν καταλαβαίνουν τι αυτές είναι και πόσο αξίζουν για την αληθινή ζωή των ανθρώπων. Έτσι γίνονται αφορμή να σκεφτούν, να προβληματιστούν και να πάρουν θέση. 

β. Γιατί ο Ιησούς δίδασκε με αυτές;

• Αυτός ήταν τότε ο καλύτερος τρόπος για να διδάξει τις νέες, πρωτάκουστες και ανατρεπτικές αλήθειες ζωής της Βασιλείας του Θεού. Άλλωστε με παραβολές δίδασκαν και οι Ισραηλίτες ραβίνοι τότε.
• Με τις παραβολές μπορούσαν να τον καταλάβουν όλοι. Ενώ αφηρημένα και θεωρητικά πράγματα ήταν - και είναι πάντοτε - μόνον για λίγους.
• Οι παραβολές με τις αλήθειες που φανέρωναν χαράζονταν βαθιά μέσα τους και τις θυμούνταν πάντοτε.

Ο Ιησούς ήταν πρωτότυπος και ασυναγώνιστος αφηγητής παραβολών. Οι επιστήμονες ερευνητές των Ευαγγελίων επισημαίνουν ότι τουλάχιστον το 1/3 της διδασκαλίας του είναι με παραβολές.

Οι τελώνες ήταν εισπράκτορες εισφορών σε συνοριακούς σταθμούς. Για την ευκολία τους οι Ρωμαίοι ή οι Ισραηλίτες ηγεμόνες νοίκιαζαν σε ενδιαφερόμενους τα τελωνεία τους. Αυτοί μάζευαν τους φόρους των συμπατριωτών τους για λογαριασμό των Ρωμαίων και των ηγεμόνων. Εκτός όμως από τα υποχρεωτικά εισέπρατταν επιπλέον ποσά για τον εαυτό τους, και φυσικά θησαύριζαν. Ο λαός τους θεωρούσε προδότες, εκμεταλλευτές και αρχιαμαρτωλούς. Γι’ αυτό και τους περιφρονούσε, τους σιχαινόταν και τους μισούσε βαθιά.

Οι Φαρισαίοι ήταν μια ομάδα ειδικών που εκπροσωπούσε τον Νόμο. Πιστοί και προσηλωμένοι, τηρούσαν αυστηρά τις παραδόσεις και τους τύπους. Οι αντιλήψεις τους ήταν πιο κοντά σε αυτές της Παλαιάς Διαθήκης, θεωρούσαν ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους και ασκούσαν ισχυρή επιρροή στη κοινωνία του Ισραήλ. Οι Γραμματείς ήταν αυτοί που μελετούσαν τον Μωσαϊκό νόμο και τις γραφές.... 

Η παραβολή αυτή διαβάζεται στους ναούς κατά την πρώτη Κυριακή ανοίγει ο κύκλος του Τριωδίου. Η Εκκλησία μας με την παραβολή αυτή μας προετοιμάζει για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, καθώς μας θυμίζει ότι το πρώτο βήμα για τη σωτηρία μας είναι η ταπείνωση.

Ήχος α'

Μή προσευξώμεθα φαρισαϊκώς, αδελφοί, ο γάρ υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ταπεινωθώμεν εναντίον τού Θεού, τελωνικώς διά νηστείας κράζοντες, Ιλάσθητι ημίν ο Θεός, τοίς αμαρτωλοίς.

Ήχος γ'.

Του Τελώνου και του Φαρισαίου το διάφορον, επιγνούσα, ψυχή μου· του μεν, μίσησον την υπερήφανον φωνήν, του δε, ζήλωσον την ευκατάνυκτον ευχήν, και βόησον· ο Θεὸς ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ, και ελέησόν με.