Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 2017

Α' Λυκείου: 2.2. Λατρεία (2ο δίωρο)


Α΄ Λυκείου. Θ.Ε. 2 Θρησκευτικότητα
2.2 Λατρεία




Προτεινόμενη Μέθοδος - Ενδεικτικές Δραστηριότητες

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.
(Οδηγός Εκπαιδευτικού σσ 72-76)


Παρουσιάζοντας:


Σύγχρονα πρότυπα και στοιχεία λατρείας προς αυτά.

- «Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) – Ερμηνεία και αιτιολόγηση»: Δίνονται στους μαθητές/στις μαθήτριες διάφορες φωτογραφίες (π.χ. οπαδών ποδοσφαιρικής ομάδας ή θαυμαστές σε συναυλία σε παραλήρημα, πασαρέλα ηθοποιών στο κόκκινο χαλί πριν την απονομή βραβείων Oscar, μιας φιλόζωης, ενός ζευγαριού ερωτευμένων κ.λπ.) και τίθενται οι ερωτήσεις του μοτίβου (Τι συμβαίνει; Τι βλέπεις που σε κάνει να το λες αυτό;) με έμφαση στα κοινά στοιχεία των φωτογραφιών (κέντρο προσοχής, αφοσίωση, υπερβολική αγάπη κ.λπ.).

- Εναλλακτικά:
«Ιδεοθύελλα» με τη φράση: «Σύγχρονα πρότυπα των νέων». Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να ονομάσουν τα πρότυπα που έχουν οι νέοι σήμερα, τα οποία σημειώνονται στον πίνακα. Στη συνέχεια, αναφέρουν τους τρόπους με τους οποίους συνήθως εκφράζεται ο θαυμασμός τους προς αυτά.


Εφαρμόζοντας:


Η λατρεία ως αναπόσπαστο στοιχείο της θρησκείας.

- «Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) – Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι»: Δίνονται/προβάλλονται φωτογραφίες πιστών στη διάρκεια λατρευτικών τελετών και ακολουθούν οι ερωτήσεις του μοτίβου (με βάση το κύριο ερώτημα: Τι κοινό συνδέει όλους αυτούς τους ανθρώπους;).

- Εναλλακτικά:
Ομαδοσυνεργασία - «Ανάλυση Διαστάσεων - Σκέψου, Γράψε, Συζήτησε, Μοιράσου (TWPS)». Οι μαθητές/μαθήτριες αναλύουν τις διαστάσεις της έννοιας λατρεία μελετώντας κείμενα από λεξικό (π.χ. Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής), εγκυκλοπαίδεια (π.χ. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια) ή/και θεολογικά συγγράμματα (π.χ. Μεταλληνός, 1995, Κουγιουμτζόγλου, 1999).


 


Διερευνώντας:


Γνωριμία με τη λατρεία στις μονοθεϊστικές θρησκείες.

- «Πέντε π και ένα γ (5W1H)». Γίνεται παρουσίαση της λατρείας στον Ιουδαϊσμό ή/και στο Ισλάμ (μέσα από σχετικά βίντεο, ηλεκτρονικές παρουσιάσεις θεολόγων στο διαδίκτυο, ή κείμενα, π.χ. Σχολικό Βιβλίο Β΄ Λυκείου, ΔΕ 29, σ. 237-238 για τον Ιουδαϊσμό, Ζιάκας, 2003, για το Ισλάμ). Οι μαθητές/μαθήτριες απαντούν στις ερωτήσεις της δραστηριότητας (Ποιος λατρεύεται; Ποιος προΐσταται στη λατρεία; Πού, Πότε και Πώς γίνεται η λατρεία; Γιατί μετέχουν στη λατρεία οι πιστοί/πιστές των θρησκειών αυτών;).

- Εναλλακτικά:
«Χτίζοντας διαδικτυακές γέφυρες»: Επικοινωνία μέσω διαδικτυακής βιντεοκλήσης με σχολείο της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη ή το εβραϊκό σχολείο ή και σχολείο του εξωτερικού. Πώς λατρεύουν οι μαθητές/μαθήτριες στη δική τους θρησκευτική κοινότητα; Αμφίπλευρη ανταλλαγή. (Απαιτείται προσυνεννόηση και προετοιμασία).




Περισσότερα για τη λατρεία στον Ιουδαϊσμό: (πατήστε στη φώτο)






Περισσότερα για τη λατρεία στο Ισλάμ: (πατήστε στη φώτο)






Αναπλαισιώνοντας:



Οι λατρευτικοί κύκλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας και η «λειτουργία μετά τη Λειτουργία».

- Ομαδοσυνεργασία – «Λειτουργικά αινίγματα (παραλλαγή του «βιβλικά αινίγματα - κουΐζ»)»: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες. Κάθε ομάδα παίρνει 4 χαρτιά: Ένα που γράφει «Όρθρος», ένα που γράφει «Εσπερινός», ένα που γράφει «Απόδειπνο» κι ένα που γράφει «Θεία Λειτουργία». Στη συνέχεια δίνονται μικρά αποσπάσματα από 5 χαρακτηριστικές προσευχές –κείμενο και, αν χρειάζεται, μετάφραση– από κάθε ακολουθία, γραμμένες σε μικρά ορθογώνια χαρτάκια (π.χ. «Φως ιλαρόν», «Άγιε άγγελε», Δοξολογία, «Σοι παρακατατιθέμεθα» ή «Είδομεν το φως το αληθινόν» κ.λπ.). Οι μαθητές/μαθήτριες πρέπει να βρουν σε ποια ακολουθία αντιστοιχεί η κάθε προσευχή.

Ακολουθεί συζήτηση για τις βασικές προσευχές του ημερήσιου λατρευτικού κύκλου της Εκκλησίας με ερωταποκρίσεις και προσφορά της νέας γνώσης, όταν κρίνεται απαραίτητο. Τονίζεται το περιεχόμενο των προσευχών (π.χ. ευχαριστία προς τον Θεό για όσα δίνει στους ανθρώπους στο ξεκίνημα της μέρας, έκφραση εμπιστοσύνης και παράκλησης κ.λπ.). Τονίζεται, επιπλέον, η διαρκής αναφορά στο τέλος της ζωής, στο αίτημα για «καλή απολογία». Τέλος, διαπιστώνεται ότι στη λατρεία συνδέεται το παρελθόν, το παρόν (οι ανάγκες, η απόγνωση, η δοξολογία) και το μέλλον (Φουντούλης, 1993). Η Θεία Λειτουργία δεν τελειώνει στο «Δι’ ευχών…», αλλά συνεχίζεται μέσα στον κόσμο («λειτουργία μετά τη Λειτουργία», βλ. Σχολικό Βιβλίο της Α΄ Λυκείου, ΔΕ 15, σ. 87).

- Εναλλακτικά:
«Ομαδοσυνεργασία - Ασκήσεις συνάρτησης»: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε 3 ή 6 ομάδες που αντιστοιχούν με τον ημερήσιο, εβδομαδιαίο και ετήσιο λατρευτικό κύκλο και αποτυπώνουν σε διάγραμμα τα σημεία ορόσημα της καθημερινότητας και της ζωής τους και παράλληλα με άλλο χρώμα σημειώνουν τους μεγάλους σταθμούς της λατρείας. (Επικουρικά δίνονται αποσπάσματα από το Σχολικό Βιβλίο της Α΄ Λυκείου, ΔΕ 7 και 15, Τσάμης, 1985, Θεοδώρου, 1998). Οι μαθητές/μαθήτριες συζητούν πώς η λατρεία επιδρά στη ζωή και στην καθημερινότητά του πιστού/της πιστής.



2. Οι χριστιανικές γιορτές και το σχέδιο της θείας οικονομίας


Τα θαυμαστά γεγονότα για τη σωτηρία του ανθρώπου πανηγυρίζονται με τις γιορτές της Εκκλησίας. Σκορπισμένες μέσα στο έτος, μας θυμίζουν την επίγεια ζωή του Κυρίου, της Υπεραγίας Θεοτόκου και των αγίων. Ξαναγεννιέται μέσα μας ο Χριστός, σταυρώνεται, ανασταίνεται. Γι’ αυτό οι υμνογράφοι της Εκκλησίας στους ύμνους και οι Πατέρες στις ευχές χρησιμοποιούν τη λέξη «σήμερον» - «Σήμερον ὁ Χριστός γεννᾶται..». «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου...». Σήμερα, σαν να ήμαστε τότε παρόντες στο γεγονός, βλέπουμε την Ανάσταση. «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι...». 

Οι γιορτές είναι εβδομαδιαίες και ετήσιες. Από τις εβδομαδιαίες η σπουδαιότερη είναι η Κυριακή, η ημέρα του Κυρίου, της Ανάστασής του. Είναι η σταθερή ημέρα τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας. Είναι ακόμη η πρώτη ημέρα της εβδομάδας, ημέρα σωτηρίας και αναδημιουργίας. «Όπως η πρώτη δημιουργία άρχισε την ημέρα της Κυριακής, έτσι και η δεύτερη δημιουργία άρχισε πάλι από την Κυριακή» (Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 44, 5, ΕΠΕ 5,226).

Εκτός από την Κυριακή, και οι άλλες ημέρες της εβδομάδας είναι για την Εκκλησία μας γιορτινές. Έτσι μαζί με τους καθιερωμένους αγίους τιμούμε: τη Δευτέρα τους αγγέλους, την Τρίτη τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, την Τετάρτη το Σταυρό του Κυρίου, την Πέμπτη τους αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο, την Παρασκευή τα Πάθη του Κυρίου και το Σάββατο τους μάρτυρες. Το Σάββατο είναι ακόμη ημέρα μνήμης των νεκρών.


Από το σχολικό βιβλίο των Θρησκευτικών της Α΄ λυκείου, ΔΕ 7:

 


Αξιολογώντας:


Η λατρεία στην προοπτική του σήμερα και της καθημερινότητας.

- «Έντεχνος Συλλογισμός (Artful Thinking): Ακούγοντας/Διαβάζοντας 5Χ2 (παραλλαγή του 10x2)»: Διαβάζεται (είτε από τους μαθητές/τις μαθήτριες ατομικά είτε από τον εκπαιδευτικό σε ολομέλεια) η ευχή του Μ. Βασιλείου «Μνήσθητι, Κύριε, ...» (Σχολικό Βιβλίο Α΄ Λυκείου, ΔΕ 15, σ. 85). Οι μαθητές/μαθήτριες σημειώνουν πέντε ομάδες ανθρώπων που αναφέρονται στην ευχή και δικαιολογούν στην ολομέλεια γιατί τους έκαναν εντύπωση. Επαναλαμβάνεται η διαδικασία άλλη μια φορά και οι μαθητές/μαθήτριες σημειώνουν άλλες πέντε ομάδες ανθρώπων. Στο τέλος, προσθέτουν και άλλες ομάδες ανθρώπων που θεωρούν ότι λείπουν.

- Εναλλακτικά:
«Ρόλος στον τοίχο». Με βάση όσα προηγήθηκαν στα προηγούμενα στάδια και τις γνώσεις για τη λατρεία της Εκκλησίας και τη ζωή του πιστού ζητείται από τους μαθητές/τις μαθήτριες να εργαστούν με θέμα: Ο πιστός/Η πιστή εξέρχεται από τη Θεία Λειτουργία. Καλούνται να γράψουν α) μέσα στο περίγραμμα: Τι σκέφτεται, τι αισθάνεται μέσα στον ναό; β) έξω από το περίγραμμα: Τι επιθυμεί, τι οραματίζεται για την κοινωνία;

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου