Ιστορία Β΄ Λυκείου: Ερωτήσεις επανάληψης

 

Κεφάλαιο 1. Από το θάνατο του Ιουστινιανού ως την αποκατάσταση των εικόνων και τη συνθήκη του Βερντέν (565-843)

2. Η βασιλεία του Ηρακλείου (610-641). Αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

2β. Εσωτερική αναδιοργάνωση

2γ. Εξελληνισμός του κράτους

Ερωτήσεις:

1. Ποιος λαός απειλούσε τα ανατολικά σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους, όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση ο Ηράκλειος;
2. Τι ήταν ο θεσμός των «θεμάτων». Πότε και πού δημιουργήθηκαν τα πρώτα θέματα; Ποια ανάγκη οδήγησε στη δημιουργία τους;
3. Τι ήταν τα «στρατιωτόπια» ή «στρατοτόπια»;
4. Ποιες συνέπειες είχε για το ανατολικό βυζαντινό κράτος η δημιουργία των θεμάτων;
5. Ποιες αλλαγές στη δομή της κρατικής μηχανής έγιναν επί Ηρακλείου;
6.  Από ποια στοιχεία προκύπτει ότι επί Ηρακλείου το ανατολικό ρωμαϊκό κράτος εξελληνίστηκε;

3. Η εμφάνιση του Ισλάμ

Ερωτήσεις:

1. Σε πόσα μέρη χωριζόταν η προϊσλαμική Αραβία; Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας σε καθένα από αυτά;
2. Ποια ήταν η σχέση της προϊσλαμικής Αραβίας με το Βυζάντιο;
3. Τι γνωρίζετε για τον Μωάμεθ;
4. Ποια είναι η σημασία του έτους 622 μ.Χ. για τους μουσουλμάνους;
5. Ποια είναι η πολιτική σημασία της εξάπλωσης της νέας θρησκείας από το Μωάμεθ στους Άραβες;
6. Ποιο είναι το ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων;
7. Τι γνωρίζετε για το θεσμό του «ιερού πολέμου»;
8. Τι σημαίνει «θεοκρατικό κράτος; Ποιος ανέλαβε τη διακυβέρνηση  της μουσουλμανικής κοινότητας στην Αραβία μετά το θάνατο του Μωάμεθ; Ποιες ήταν οι αρμοδιότητές του;
   
   
   

5. Η Εικονομαχία

Ερωτήσεις:

1. Τι ονομάζεται Εικονομαχία;
2. Ποια ήταν η ιδεολογική βάση της Εικονομαχίας;
3. Ποια ήταν η αφορμή της Εικονομαχίας;
4. Ποιες ιδιαίτερες περιστάσεις στο βυζαντινό κράτος του 7ου αι. ώθησαν τους δύο πρώτους Ισαύρους αυτοκράτορες να πάρουν μέτρα κατά των εικονολατρών;
5. Ποιους πληθυσμούς της αυτοκρατορίας ήθελαν ουσιαστικά να προσεταιριστούν οι εικονομάχοι αυτοκράτορες; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Σε πόσες φάσεις διακρίνεται η Εικονομαχία; Ποια είναι τα σημαντικότερα γεγονότα της α΄ φάσης;
6. Πότε και από ποιον εκδόθηκε το α΄ επίσημο εικονομαχικό διάταγμα; Τι προέβλεπε; Τι αντιδράσεις προκάλεσε; Ποιες ήταν οι συνέπειες των αντιδράσεων αυτών για το βυζαντινό κράτος;
7. Ποια περίοδος χαρακτηρίζεται ως «κορύφωση» της Εικονομαχίας;  Να δικαιολογήσετε το χαρακτηρισμό αυτό.
8. Με ποιο τρόπο νομιμοποιήθηκε θεολογικά η εικονομαχία στη διάρκεια της κορύφωσής της;
9. Ποιοι και με ποιο τρόπο θέτουν τέλος στη α΄ φάση της Εικονομαχίας;
10. Ποιοι αυτοκράτορες αναζωπυρώνουν την Εικονομαχία; Ποιοι και με ποιο τρόπο θέτουν οριστικό τέλος στη μάχη κατά των Εικόνων;

6. Κοινωνία και οικονομία

Ερωτήσεις:

1. Τι ήταν η στρατιωτικοποίηση; Πώς εκφράστηκε αυτή;
2. Τι γνωρίζετε για τα «θέματα» τον 8ο και 9ο αιώνα στο Βυζάντιο;
3. Τι ήταν οι εποικισμοί; Ποιους πληθυσμούς αφορούσαν; Ποιες σκοπιμότητες εξυπηρετούσαν;

7. Σλάβοι και Βούλγαροι

Ερωτήσεις:

1. Τι ήταν οι σκλαβηνίες; Πώς εξελίχθηκαν σταδιακά; 

8. Το Φραγκικό Κράτος υπό τις δυναστείες των Μεροβιγγείων και των Καρολιδών

Ερωτήσεις:

1. Ποιος και πότε αντικατέστησε στην εξουσία τους Μεροβίγγειους; Ποιας δυναστείας είναι ο ιδρυτής;
2. Πώς, και για ποιους λόγους, διαμορφώνονται οι σχέσεις του πάπα με τους Φράγκους από το β΄ μισό του 8ου αι;
3. Ποιες οι συνέπειες της στέψης του Πιπίνου από τον πάπα Στέφανο Β΄ το 754 μ. Χ. ;
4. Ποιος ήταν ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της δυναστείας των Καρολιδών; Ποιες ήταν οι σημαντικότερες πολιτικές και διοικητικές αλλαγές που έκανε στο φραγκικό κράτος;
5.  Πώς , και για ποιους λόγους, διαμορφώνονται οι σχέσεις μεταξύ φραγκικού κράτους και βυζαντινής αυτοκρατορίας μετά το 8οο μ. Χ.;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ (843-1054)

1. Προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού Κράτους (843-867)

Ερωτήσεις:

1. Ποιοι ανέλαβαν να εκχριστιανίσουν τους Σλάβους ; Γιατί επελέγησαν οι συγκεκριμένοι;  Ποια ήταν η δράση τους;
2.  Ποιες πολιτισμικές συνέπειες είχε ο εκχριστιανισμός των Σλάβων στη διαμόρφωση της πολιτισμικής τους ταυτότητας;
3. Τι γνωρίζετε για τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων; Ποια η διαφορά του από τον εκχριστιανισμό των Μοραβών;
4. Ποια ήταν η αντίδραση της Δύσης (και για ποιους λόγους υπήρξε αντίδραση);
5. Πώς διαμορφώθηκαν οι σχέσεις Ανατολικής – ∆υτικής εκκλησίας επί Φωτίου;

3. Κοινωνία

Ερωτήσεις:

1. Ποιοι αποτελούν την ανώτερη αριστοκρατία του Βυζαντίου από τον 8ο ως το 10ο αι.; Ποιοι δεσπόζουν σε αυτήν την τάξη;
2. Ποιοι είναι οι κυριότεροι εκπρόσωποι της μεσαίας τάξης στο Βυζάντιο από τον 8ο ως το 10ο αι.; ποιος είναι ο ρόλος τους στην πολιτική ζωή του κράτους;
3.  Ποια τάξη κυριαρχεί στη βυζαντινή ύπαιθρο από τον 8ο ως το 10ο αι.;
4. Πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις μεταξύ των Δυνατών και των μικροϊδιοκτητών στα τέλη του 8ου αι;

4. Διοίκηση και νομοθεσία

Ερωτήσεις:

1. Τι γνωρίζετε για το νομοθετικό έργο των Μακεδόνων;

5. Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου

Ερωτήσεις:

1. Ποια ήταν τα μέσα με τα οποία οι Βυζαντινοί ασκούσαν τη διπλωματία;
2. Ποιος χάραζε την εξωτερική πολιτική στο Βυζάντιο;  Ποιος  ήταν ο υπεύθυνος αξιωματούχος;
3. Πότε γίνεται το Σχίσμα των Εκκλησιών Ρώμης – Κωνσταντινούπολης; Ποιες οι αφορμές και τα αίτια που το προκάλεσαν; 
4. Ποιες οι συνέπειες του Σχίσματος για τη βυζαντινή αυτοκρατορία; 
5. Ποια ιταλική ναυτική δύναμη κυριαρχεί τον 10ο αι.; 
6. Ποιες οι σχέσεις των ιταλικών πόλεων με το Βυζάντιο; Ποιες είναι οι συνέπειες; 

7. Οικονομία και κοινωνία στη Δυτική Ευρώπη. Το σύστημα της Φεουδαρχίας

Ερωτήσεις:

1. Ποιες ήταν οι αιτίες που συνέβαλαν στην επικράτηση του συστήματος της φεουδαρχίας στη Δύση τον 8ο αιώνα;
2. Τι γνωρίζετε για την τελετή της περιβολής;
3. Να περιγράψετε τη διαστρωμάτωση της κοινωνικής πυραμίδας της φεουδαρχίας στη Δυτική Ευρώπη.
4. Ποιες μεταρρυθμίσεις του Καρόλου Μεγάλου (Καρλομάγνου) διαμόρφωσαν το σύστημα της φεουδαρχίας;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΩΣ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ (1054-1204)

5. Οικονομικές μεταβολές στη Δυτική Ευρώπη

Ερωτήσεις:

1. Ποιες αλλαγές στην οικονομία της ∆υτικής Ευρώπης παρατηρούνται μετά τα μέσα του 11ου αι.; 
2. Να εξηγήσετε τον όρο «γεωργική επανάσταση». 
3. Που οφείλεται ο έντονος ρυθμός ανάπτυξης στις πόλεις της ∆. Ευρώπης;
4. Ποιες είναι οι κύριες πηγές ενέργειας στη Δυτική Ευρώπη μετά τα μέσα του 11ου αι.;
5. Εμπόριο: Πού οφείλεται η ανάπτυξη του εμπορίου στη ∆υτική Ευρώπη μετά τα μέσα του 11ου αι.; Με ποιες περιοχές συναλλάσσονται οι έμποροι της ∆υτικής Ευρώπης από τα μέσα του 11ου αι.; Ποιοι πρωταγωνιστούν στην εμπορική κίνηση; 
6. Ποια μεταφορικά μέσα χρησιμοποιούνται για τη διακίνηση των προϊόντων;
7. Τι ήταν οι «εμποροπανήγυρεις»; Ποια η σημασία τους για την εξέλιξη του οικονομικού συστήματος;
8. Ποια καινοτομία στα πλαίσια της εμπορευματικής οικονομίας παρατηρείται στο μεσογειακό κόσμο μετά τα μέσα του 11ου αι.;

7. Οι Σταυροφορίες

Ερωτήσεις:

1. Πώς γεννήθηκε η ιδέα των σταυροφοριών;
2. Ποιος είχε την πρωτοβουλία για τις σταυροφορίες; Ποια ήταν η πραγματική αιτία γι αυτές;  
3. Ποιο σκοπό είχε η Δ΄ Σταυροφορία; Γιατί άλλαξε πορεία;
4. Πότε γίνεται η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους; Τι αποτελέσματα είχε; 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΑ ΕΠΟΧΗ (1204-1453). Ο ΥΣΤΕΡΟΣ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

2. Τα Ελληνικά κράτη: Τραπεζούς, Ήπειρος, Νίκαια

Ερωτήσεις:

1. Τι γνωρίζεται για την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας;  
2. Ποια η σημασία της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας για τους Έλληνες;  
3. Ποιο το σπουδαιότερο κατόρθωμα του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου;

6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους

Ερωτήσεις:

1. Ποιος είναι ο ιδρυτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;  
2. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη της στρατιωτικής ισχύος των Οθωμανών; 
3. Γιατί οι Οθωμανοί επεκτάθηκαν γρήγορα στη Χερσόνησο του Αίμου;
4. Ποια είναι η σημαντικότερη μάχη για την κατάληψη της βαλκανικής;

7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης

Ερωτήσεις:

1. Μπορείτε να εξηγήσετε τις αντιδυτικές διαθέσεις μεγάλης μερίδας του λαού και των αξιωματούχων κατά τις παραμονές της Άλωσης;
2. Ποια είναι η τελευταία προσπάθεια των βυζαντινών προκειμένου να εξασφαλίσουν βοήθεια από τη Δύση; 
3. Σε ποιες ενέργειες προβαίνει ο Μωάμεθ για να εξασφαλίσει την άλωση της Πόλης;
4. Πότε γίνεται η Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς; Ποιος είναι ο αρχηγός των αμυνομένων;
5. Ποια ήταν η κυριότερη προσφορά του Βυζαντίου στον ευρωπαϊκό πολιτισμό;

8. Η δυτική Ευρώπη στη διάρκεια του ύστερου Μεσαίωνα

Ερωτήσεις:

1. Ποιες οι συνθήκες εκδήλωσης και τα αποτελέσματα της επισιτιστικής και οικονομικής κρίσης στη Δυτική Ευρώπη από το 1270 περίπου ως το 1330 (ύστερος Μεσαίωνας)
2. Περιγράψτε την εκδήλωση και τις συνέπειες του «Μαύρου Θανάτου» στην Ευρώπη τον 14ο αιώνα. 
3. Ποιες οικονομικές μεταβολές, φυσικές καταστροφές και επιδημίες συντέλεσαν στην κρίση της φεουδαρχίας τον 13ο και 14ο αιώνα;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648)

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

Ερωτήσεις:

1. Να δώσετε ένα σύντομο ορισμό της Αναγέννησης.
2. Για ποιους λόγους η Αναγέννηση ξεκίνησε από τις ακμαίες πόλεις της Ιταλίας και πώς συνέβαλαν τα πανεπιστήμια στην ανάπτυξή του;
3. Μέσα σε ποιες συνθήκες οι ανθρωπιστές στράφηκαν στην αναβίωση των κλασικών σπουδών και ποια είναι η διαφορά τους με τους Βυζαντινούς στο θέμα αυτό;
4. Να αναφέρετε τα κύρια χαρακτηριστικά του καθολικού ανθρώπου σύμφωνα με τους φορείς του ανθρωπισμού. 
5. Ποιες συνέπειες είχε η παρουσία Ελλήνων λογίων στη Δύση τον 15ο και 16ο αι;
6. Ποια νέα αντίληψη εκφράζεται για την αγωγή και την επιστήμη κατά την περίοδο της Αναγέννησης;
7. Να εξηγήσετε πώς η τυπογραφία συνέβαλε στη διάδοση της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού. 

3. Οι ανακαλύψεις

Ερωτήσεις:

1. Να παρουσιάσετε τις εξερευνητικές αποστολές των πορτογάλων θαλασσοπόρων στα τέλη του 15ου αιώνα  που στόχευαν στην ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου προς τις Ινδίες.
2. Με ποιον τρόπο επιτεύχθηκε η ανακάλυψη της Αμερικής;
3. Για ποιον λόγο ταξίδεψε ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος τον 16ο αιώνα και με ποιον τρόπο αποδείχθηκε ότι η γη είναι σφαιρική; 
4. Να προσδιορίσετε τις συνέπειες που είχαν οι Ανακαλύψεις στον τομέα της νομισματικής κυκλοφορίας και της βιοτεχνίας.
5. Να παρουσιάσετε τις οικονομικές μεταβολές που επέφεραν οι Ανακαλύψεις στον τομέα των πολύτιμων μετάλλων και στη γεωργία.
6. Πώς επηρέασαν οι γεωγραφικές ανακαλύψεις τη μετατόπιση του κέντρου της παγκόσμιας οικονομίας και ποιες οικονομικές μεταβολές συνέβαλαν στο να τεθούν οι βάσεις του κεφαλαιοκρατικού συστήματος στην Ευρώπη; 
7. Πώς επέδρασαν στον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής κοινωνίας οι οικονομικές μεταβολές που επέφεραν οι Ανακαλύψεις;
8. Ποιες ήταν οι συνέπειες των ανακαλύψεων στην κοινωνία και στην επιστήμη;

4. Θρησκευτική μεταρρύθμιση (1517-1555) 

Ερωτήσεις:

1. Για ποιους λόγους το ηθικό κύρος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είχε υποχωρήσει μεταξύ των πιστών κατά τα τέλη του Μεσαίωνα;
2. Να παρουσιάσετε τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασαν οι φορείς του ανθρωπισμού στις αδυναμίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. 
3. Για ποιους λόγους η αντίδραση στις αδυναμίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εκδηλώθηκε εντονότερα στις γερμανικές χώρες;
4. Να εκθέσετε τον τρόπο με τον οποίο διαμαρτυρήθηκε ο Μαρτίνος Λούθηρος για τις καταχρήσεις της καθολικής εκκλησίας, καθώς και την αντίδραση του πάπα και του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Γερμανίας) σε αυτή τη διαμαρτυρία. 
5. Πώς επηρέασε το κήρυγμα του Λούθηρου την Ευρώπη σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο;
6. Πώς εκδηλώθηκε η σύγκρουση των διαμαρτυρόμενων με τον αυτοκράτορα της Γερμανίας και με ποιες συνέπειες;
7. Ποιο ήταν το περιεχόμενο και η σημασία της Ειρήνης της Αυγούστας;
8. Ποιος ήταν ο ρόλος της Ιεράς Εξέτασης στην Αντιμεταρρύθμιση και σε τι αποσκοπούσε;
9. Γιατί η Καθολική Εκκλησία έλαβε μέτρα εναντίον των μεταρρυθμιστών και ποιος ήταν ο ρόλος των μοναχικών ταγμάτων και ο χαρακτήρας της λογοκρισίας κατά τη διάρκεια της Αντιμεταρρύθμισης;
10. Ποιες συνέπειες επέφερε η Μεταρρύθμιση στον πολιτικό τομέα, στη διαμόρφωση εθνικών κρατών;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1648) ΕΩΣ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ (1815)

1. Ο Διαφωτισμός

Ερωτήσεις:

1. Ποια επιχειρηματολογία αναπτύσσει ο Βολταίρος για την υποστήριξη της ανεξιθρησκίας;
2. Πώς ορίζεται το «κράτος» σύμφωνα με τον Τζον Λοκ και ποιο το χρέος κάθε πολιτικού άρχοντα; 
3. Να παρουσιάσετε τις πολιτικές ιδέες του Γάλλου Διαφωτιστή Μοντεσκιέ (1698- 1755).
4. Πώς εκφράστηκε η πολιτική θεωρία του Ρουσσώ και πού στόχευε;
5. Να παρουσιάσετε τη συμβολή των λεξικών στην έκφραση των νέων ιδεών που προωθήθηκαν με τον Διαφωτισμό.
6. Να παρουσιάσετε τις αλλαγές και τις εξελίξεις που δρομολόγησαν οι νέες ιδέες του Διαφωτισμού στην Ευρώπη και την Αμερική. 
7. Ποιο ήταν το συγγραφικό και εκδοτικό έργο του Ρήγα Βελεστινλή ή Φεραίου (1757-1798) στην περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού;
8. Ποιο ήταν το όραμα του Ρήγα Βελεστινλή ή Φεραίου για τα Βαλκάνια και ποια η έκβαση των επαναστατικών του σχεδίων;
9. Ποιες ιδέες εκφράζει ο Κοραής στο έργο του Αδελφική Διδασκαλία και ποιες ήταν οι θέσεις του για την παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων;

2. Οικονομικές εξελίξεις: Οι απαρχές της βιομηχανικής επανάστασης, οι οικονομικές θεωρίες

Ερωτήσεις:

1. Ποια ήταν η νέα οικονομική αντίληψη που αντιτάχθηκε στο μερκαντιλισμό, ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της και ποιοι ήταν οι κυριότεροι εκπρόσωποί της;
2. Ποιες ήταν οι βασικές αντιλήψεις των φυσιοκρατών και ποια οικονομική αντίληψη προοιωνίζονται;
3. Ποιος ήταν ο θεμελιωτής του οικονομικού φιλελευθερισμού και ποιο νόμο διατύπωσε για τη λειτουργία της οικονομίας; 
4. Πώς εκφράστηκε η ελευθερία στις οικονομικές δραστηριότητες το 18ο αιώνα και πού οδήγησε;

3. Η Αμερικανική επανάσταση

Ερωτήσεις:

1. Σε τι στηρίχθηκε η ιδεολογία της Αμερικανικής Επανάστασης και πότε αναγνωρίστηκε από την Αγγλία η ανεξαρτησία των 13 αποικιών;
2. Τι όριζε το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών (1787) για τον τρόπο διακυβέρνησης του νεοσύστατου κράτους και την άσκηση της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας;

Διαβάστε περισσότερα...

Ιστορία Β΄ Λυκείου: Ερωτήσεις Επανάληψης 4ου κεφ.

 

4.6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ποιος είναι ο ιδρυτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;  
   
   (απ: σελ 83. α. από "Οι νομάδες Τούρκοι.... έως πρωτεύουσα του" τέλος του α΄)
   
   
2. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη της στρατιωτικής ισχύος των Οθωμανών; (Γαζήδες, Γενίτσαροι)
   
   
3. (απ: σελ 83. β. από " Η σχετική.... σελ. 84. και στρατιωτών")

4.7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ποια  τα αποτελέσματα της μάχης της Άγκυρας (1402) στο κράτος των Οθωμανών και στο Βυζάντιο.
   
   (απ: σελ 85, α΄ " ο σουλτάνος των Τούρκων... έως... μισού αιώνα.")
   
   
2. Ποιες στρατιωτικές και διπλωματικές ενέργειες που επιβεβαιώνουν την επιθετική πολιτική του Μουράτ Β’;
   
   (απ: σελ 85, α΄ "Ο κίνδυνος άρχισε... έως... φόρου υποτελή (1426)" )
   
   
3. Ποια είναι η τελευταία προσπάθεια των βυζαντινών προκειμένου να εξασφαλίσουν βοήθεια από τη Δύση; 
   
   (απ:σελ 86, α΄ "Το 1425... έως... συμφωνίες αυτές")
   
   
4. Σε ποιες ενέργειες προβαίνει ο Μωάμεθ για να εξασφαλίσει την άλωση της Πόλης;
   
   (απ: σελ. 86, β΄ " Η εξέλιξη των γεγονότων... έως ... σιτηρά από εκεί")
   
   
5. Πότε γίνεται η Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς; Ποιος είναι ο αρχηγός των αμυνομένων;
   
   (απ: σελ 87, β΄ " Μετά τις προκαταρκτικές... έως 1449-1453 και από Με τη γενική... έως ... δεν υπήρχε πια.)
   
   
6. Σε ποια κατάσταση βρίσκονταν οι δυνάμεις των δύο αντιπάλων (Βυζαντινών και Οθωμανών) ως προς το πλήθος των πολεμιστών και τον πολεμικό εξοπλισμό τους; 
   
   (απ: σελ. 87, β΄ "Όμως η υπεροπλία... έως ... έκριναν τα πάντα)
   
   
7. Ποια η αποτελεσματικότητα της βοήθειας που προσέφεραν οι Δυτικοί στους Βυζαντινούς; 
   
   (απ: σελ. 87, β΄ "Στην κρίσιμη... έως... Ιουστινιάνης.)
   
   
8. Σε ποιες γεωγραφικές περιοχές και με ποιους τρόπους συνεχίστηκε η επιρροή της πνευματικής παράδοσης του Βυζαντίου μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς;
   
   (απ: σελ. 87, γ΄ "Η πνευματική παράδοση... έως... βυζαντινό τελετουργικό.)

4.8. Η δυτική Ευρώπη στη διάρκεια του ύστερου Μεσαίωνα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ποιες οι συνθήκες εκδήλωσης και τα αποτελέσματα της επισιτιστικής και οικονομικής κρίσης στη Δυτική Ευρώπη από το 1270 περίπου ως το 1330 (ύστερος Μεσαίωνας)
   
   (απ: σελ. 88, γ΄ "Η περίοδος από... έως ... μειώθηκαν σημαντικά")
   
   
2. Περιγράψτε την εκδήλωση και τις συνέπειες του «Μαύρου Θανάτου» στην Ευρώπη τον 14ο αιώνα. 
   
   (απ: σελ. 88, γ΄ "Το μεγαλύτερο πλήγμα... έως ... ευρωπαϊκού πληθυσμού.")
   
   
3. Ποιες οικονομικές μεταβολές, φυσικές καταστροφές και επιδημίες συντέλεσαν στην κρίση της φεουδαρχίας τον 13ο και 14ο αιώνα;
   
   (απ: σελ. 88 γ΄ "Η περίοδος από ... έως και σελ.89 ... και την Αγγλία.)

Διαβάστε περισσότερα...

Ο Caravaggio εικονογραφεί την πανδημία

Βαδίζοντας κάποιος στο κέντρο της Νάπολης συναντά τον ναό Pio Monte della Misericordia. Η εκκλησία-μουσείο, δημιούργημα επτά φιλάνθρωπων ευγενών του 17ου αιώνα, είναι διάσημη για το έργο οι «Επτά πράξεις του ελέους» του Καραβάτζο που κοσμούν την αγία τράπεζα.

Ο πίνακας, που στα ιταλικά θα τον συναντήσουμε με την ονομασία Sette opere di Misericordia, είναι μια ελαιογραφία που κατασκεύασε ο διάσημος Ιταλός ζωγράφος γύρω στο1607. Ο πίνακας αναφέρεται σε μια παραδοσιακή πίστη της Ρωμαϊκαθολικής Εκκλησίας που αφορά στις επτά σωματικές πράξεις ελέους, οι οποίες αποτελούν ένα σύνολο από πράξεις φιλανθρωπίας που εξυπηρετούν τις υλικές ανάγκες των συνανθρώπων μας. Οι πράξεις αυτές είναι: ο ενταφιασμός των νεκρών, η επίσκεψη στους φυλακισμένους, η παροχή τροφής στους πεινασμένους, νερού στους διψασμένους, η στέγαση των αστέγων, η ένδυση των γυμνών και η στήριξη των αρρώστων.

Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να δημιουργηθούν επτά ανεξάρτητοι πίνακες, ένας για κάθε πράξη. Ωστόσο ο Καραβάτσιο έκανε μια ενιαία σύνθεση, που περιλαμβάνει και τις επτά πράξεις, η οποία κοσμεί την αγία τράπεζα του ναού, μέχρι και σήμερα. 

Με μια πιο προσεκτική ματιά στον πίνακα οι επτά πράξεις ελέους παρουσιάζονται ως ακολούθως:

Η ταφή των νεκρών

Στο πίσω μέρος δεξιά, ένας ιερέας κρατάει έναν πυρσό ενώ δυο άντρες μεταφέρουν έναν νεκρό, του οποίου μόνο οι πατούσες διακρίνονται έξω από το σάβανό του .

Η επίσκεψη στους φυλακισμένους, παροχή τροφής στους πεινασμένους

Στα δεξιά, μια γυναίκα επισκέπτεται έναν φυλακισμένο και τον ταϊζει δίνοντας του γάλα από το στήθος της. Η πράξη αποτελεί υπαινιγμό στην κλασική ιστορία της Ρωμαϊκής Φιλανθρωπίας  (Roman Charity).

Η στέγαση των αστέγων

Ένας προσκυνητής (ο τρίτος από τα αριστερά, έχει ένα κοχύλι στο καπέλο του) ζητά από έναν πανδοχέα (ο τέρμα αριστερά) καταφύγιο.

Η ένδυση των γυμνών

Ο Άγιος Μαρτίνος της Τουρ, (τέταρτος από τα αριστερά) σχίζει τον μανδύα του στα δυο και δίνει το μισό στο γυμνό ζητιάνο που κείται στο έδαφος, ανακαλόντας με τον τρόπο αυτό τη διάσημη πράξη του αγίου. 

Η επίσκεψη στους αρρώστους

Ο άγιος Μαρτίνος χαιρετά και παρηγορεί τον ζητιάνο που είναι επίσης ανάπηρος.

Η παροχή νερού στους διψασμένους

Ένας σωματώδης άντρας, ο Σαμψών, (δεύτερος από αριστερά) πίνει νερό από το σαγόνι ενός γαϊδουριού (αναφορά στη ζωή του Σαμψών).

Ένα από τα πιο τρομερά αποτελέσματα της πρώτης πανδημίας στην Ευρώπη (1347), που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία ως "Μαύρος Θάνατος", ήταν ότι οι νεκροί δεν μπορούσαν να θαφτούν με αξιοπρέπεια. Αυτή ήταν μια βασική «πράξη ελέους» μιας χριστιανικής κοινότητας, όπως δείχνει ο Καραβάτζιο σ ‘αυτό το σκοτεινό όραμα ανθρώπων που κάνουν καλές πράξεις στα κακόφημα στενά της Νάπολης.   

Διαβάστε περισσότερα...

Θόρντον Ουάιλντερ, "Το γεφύρι του Σαν Λουίς Ρε"

 

Από πολλά χρόνια, για έναν ανεξήγητο λόγο ασκούσε επάνω μου μια επιρροή ένα ποίημα του Θόρντον Ουάιλντερ, που περιέχεται στο διήγημά του του "Το γεφύρι του Σαν Λουίς Ρε" και το οποίο παραθέτω στη συνέχεια.

Θόρντον Ουάιλντερ

O Θόρντον Ουάιλντερ (Thornton Niven Wilder, 17 Απριλίου 1897 - 7 Δεκεμβρίου 1975) ήταν Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος. Έγινε ευρύτατα γνωστός με το δεύτερό του μυθιστόρημα Το γεφύρι του Σαν Λουίς Ρε (1926) που του απέφερε και το βραβείο Πούλιτζερ. 

Το βιβλίο διηγείται την ιστορία πέντε ανθρώπων που σχετίζονται με κάποιο τρόπο μεταξύ τους και πεθαίνουν σε ένα τραγικό ατύχημα όταν κόβεται το σχοινί και καταρρέει μια γέφυρα των Ίνκας στο Περού. Ένας καλόγερος που είναι μάρτυρας αυτού του γεγονότος προσπαθεί να εξετάσει τη ζωή του καθενός από τα θύματα ξεχωριστά και να ανακαλύψει μια εξήγηση για το τί τους οδήγησε στο θάνατο και εάν υπήρχαν κάποιο λόγοι στο να πεθάνει. 

Στο διήγημά του αυτό θέτει το εξής φιλοσοφικό ερώτημα: "υπάρχει κάτι που κατευθύνει τις ζωές μας ή κάποιο νόημα πέρα από την ατομική μας θέληση;"

Περιγράφοντας ο ίδιος ο συγγραφέας την πηγή της έμπνευσή του αναφέρει πως: "η κεντρική ιδέα του διηγήματος, η εξήγηση της καταστροφής της γέφυρας δηλαδή και του θανάτου τόσων ανθρώπων, προέρχεται από μια φιλική κουβέντα με τον πατέρα του, έναν αυστηρό Καλβινιστή. Οι αυστηροί Πουριτανοί αντιλαμβάνονται το Θεό σαν ένα ασήμαντο δάσκαλο που σχολαστικά ρίχνει το βάρος της δίκαιης ενοχής και τιμωρίας στους ανθρώπους που την αξίζουν και παραβλέπουν τη Χάρη του Θεού που είναι πιο σφαιρική και ισχυρή. Η αγάπη του Θεού θα πρέπει να υπερβεί δίκαιη τιμωρία του. Αλλά στο διήγημά μου άφησα το ερώτημα αυτό αναπάντητο."

Το διήγημα καταλήγει με το εξής ποίημα:

Σύντομα ωστόσο θα πεθάνουμε και κάθε ανάμνηση

εκείνων των πέντε θα χαθεί από τη γη,

και μας τους ίδιους θα μας αγαπούν

για ένα διάστημα και θα μας λησμονήσουν.

Η αγάπη ωστόσο αρκεί·

όλες εκείνες οι παρορμήσεις της αγάπης επιστρέφουν

στην αγάπη που τις γέννησε.

Μήτε η μνήμη δεν είναι για την αγάπη αναγκαία.

Υπάρχει χώρα των ζωντανών και χώρα των νεκρών

και γιοφύρι τους είναι η αγάπη, η μοναδική επιβίωση,

το μοναδικό νόημα.

«Το γεφύρι του Σαν Λουίς Ρε»
Το διήγημα έγινε δύο φορές ταινία το 1944 και το 2004 με τη συμμετοχή του Ρόμπερτ Ντε Νίρο στο ρόλο του αρχιεπισκόπου της Λίμα.

Το απόσπασμα με το ποίημα στο κλείσιμο της ταινίας:

 

 Το επίσημο τρέιλερ της ταινίας

Διαβάστε περισσότερα...

Τάσος Λειβαδίτης, H Γέννηση

Fritz von Uhde, Η Άγια Νύχτα. 1888-89. Πινακοθήκη Νέων Ζωγράφων στη Δρέσδη.

Τάσος Λειβαδίτης

H Γέννηση

Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. 

Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. 

Μου 'δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. 

«Είδες - μου λέει - γεννήθηκε η ευσπλαχνία». 

Εσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα 'χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ' αυτό.

Τάσος Λειβαδίτης, «H Γέννηση» (1983), στην ενότητα ποιημάτων του «Ο αδελφός Ιησούς».

Διαβάστε περισσότερα...

Ακολουθώντας το αστέρι (διδακτική πρόταση μέσω διαδικτύου)

 

Αυτά τα χριστούγεννα τα τόσο ιδιαίτερα... ας ακολουθήσουμε το αστέρι...

Εργασία: Αφού κάνω την ανάλογη αναζήτηση, ετοιμάζω δυο φύλλα ppt στα οποία παρουσιάζω ένα πίνακα ζωγραφικής, που εικονίζει κάποιο αστέρι ή αστέρια.

Σεδίδα αναζήτησης: National Gallery London https://www.nationalgallery.org.uk/

Οδηγίες:

Αφού μπω στη σελίδα της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου, πάνω δεξιά επιλέγω:  αναζήτηση/ διαλέγω paintings/ γράφω από κάτω τη λέξη star/ και πατώ search/ Θα μας βγάλει διάφορους πίνακες.

Επιλέγω έναν, που μου αρέσει και ψάχνω να δω αν περιλαμβάνει κάποιο αστέρι/α.

Στη συνέχεια πατώ download και κατεβάζω τον πίνακα.

Από τις επιλογές: description και key facts, μπορώ να βρω όσα στοιχεία με ενδιαφέρουν για τον πίνακα.

Ετοιμάζω δυο διαφάνιες.

1η διαφάνεια: βάζω τον πίνακα

2η διαφάνεια: γράφω: α) το όνομα του πίνακα,
                                    β) το όνομα του ζωγράφου
                                    γ) πότε δημιουργήθηκε ο πίνακας
                                    δ) τα υλικά του πίνακα
                                    ε) περιγραφή του πίνακα μέσα σε 4-5 προτάσεις

Διορθώνω και τακτοποιώ το αρχείο, ώστε να φαίνεται όμορφο και να μπορώ να το παρουσιάσω στους συμμαθητές μου. Προσοχή: δεν αλλοιώνω τις διαστάσειςτου πίνακα.

Μπαίνω  στο eclass/εργασίες κα το υποβάλλω.

Καλή επιτυχία σε όλους σας

Εργασίες μαθητών

Εργασίες Μαθητών Χριστούγεν... by psifas.yiannis

Διαβάστε περισσότερα...

Uberto Eco, "Ο θάνατος του Θεού"

Βρισκόμαστε στην κρίσιμη περίοδο του έτους για τα καταστήματα και τα σουπερμάρκετ: τις τέσσερις εβδομάδες πριν από τα Χριστούγεννα κάνουν τις μεγαλύτερες πωλήσεις. Ο Άγιος Βασίλης σημαίνει ένα πράγμα για τα παιδιά: δώρα.

Οι άνθρωποι είναι θρησκευτικά όντα. Είναι ψυχολογικά δύσκολο να αντεπεξέλθουμε στη ζωή χωρίς τη δικαιολογία και την ελπίδα που παρέχει η θρησκεία. Συναντώ συχνά επιστήμονες οι οποίοι, έξω από το στενό πεδίο τους, είναι προληπτικοί - σε τέτοιο βαθμό που μου φαίνεται ότι για να είσαι εντελώς άπιστος σήμερα πρέπει να είσαι φιλόσοφος. Ή ίσως κληρικός.

Τα χρήματα είναι ένα εργαλείο. Δεν είναι αξία - αλλά χρειαζόμαστε και αξίες εκτός από εργαλεία, σκοπούς εκτός από μέσα. Το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι είναι να βρουν έναν τρόπο για να δεχτούν ότι όλοι μας θα πεθάνουμε. Τα χρήματα μπορούν να κάνουν πολλά - αλλά δεν μπορούν να σας βοηθήσουν να συμφιλιωθείτε με τον θάνατό σας. Μπορούν ενίοτε να σας βοηθήσουν να τον αναβάλετε: όποιος έχει τη δυνατότητα να ξοδέψει ένα εκατομμύριο ευρώ σε γιατρούς ζει συνήθως περισσότερο από κάποιον που δεν την έχει. Δεν μπορεί όμως να ζήσει πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο των εύπορων ανθρώπων στον ανεπτυγμένο κόσμο. Και αν πιστεύετε μόνο στο χρήμα, σύντομα θα ανακαλύψετε τον μεγάλο περιορισμό του: αδυνατεί να δικαιολογήσει το ότι είστε θνητός. Όσο περισσότερο προσπαθείτε να αποφύγετε αυτό το γεγονός, τόσο περισσότερο αναγκάζεστε να συνειδητοποιήσετε ότι τα αγαθά σας δεν εξηγούν τον θάνατό σας.

Ο ρόλος της θρησκείας είναι να παρέχει αυτή την εξήγηση. Οι θρησκείες είναι συστήματα δοξασιών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να δικαιολογούν την ύπαρξή τους και να συμφιλιώνονται με τον θάνατο. Στην Ευρώπη βιώνουμε τη φθορά της οργανωμένης θρησκείας τα τελευταία χρόνια. H πίστη στις χριστιανικές εκκλησίες φθίνει. Ιδεολογίες, όπως ο κομμουνισμός, που επιχειρούσαν να υποσκελίσουν τη θρησκεία απέτυχαν παταγωδώς. Συνεπώς συνεχίζουμε όλοι να αναζητάμε κάτι που θα μας συμφιλιώσει με το αναπόφευκτο του θανάτου μας.

Ο Γκ. K. Τσέστερτον λέγεται συχνά ότι παρατήρησε: «Όταν ένας άνθρωπος παύει να πιστεύει στον Θεό δεν είναι ότι δεν πιστεύει σε τίποτε. Πιστεύει σε οτιδήποτε». Όποιος και αν το είπε, είχε δίκιο. Υποτίθεται ότι ζούμε σε σκεπτικιστική εποχή. Στην πραγματικότητα ζούμε σε μια εποχή σκανδαλώδους ευπιστίας. Ο «θάνατος του Θεού», ή τουλάχιστον του χριστιανικού Θεού, συνοδεύτηκε από τη γέννηση πληθώρας νέων ειδώλων. Πολλαπλασιάστηκαν σαν βακτηρίδια στο πτώμα της χριστιανικής εκκλησίας - από τις περίεργες παγανιστικές αιρέσεις ως τις χαζές υποχριστιανικές προλήψεις του «Κώδικα Ντα Βίντσι».

Είναι εκπληκτικό το πόσοι άνθρωποι παίρνουν τοις μετρητοίς αυτό το βιβλίο και πιστεύουν ότι είναι αληθινό. Ο συγγραφέας του, Νταν Μπράουν, δημιούργησε μια λεγεώνα ζηλωτών που πιστεύουν ότι ο Χριστός δεν σταυρώθηκε αλλά παντρεύτηκε τη Μαρία Μαγδαληνή, έγινε βασιλιάς της Γαλλίας και άρχισε τη δική του εκδοχή της μασονίας.

Ο πιανίστας Αρθουρ Ρούμπινσταϊν ρωτήθηκε κάποτε αν πιστεύει στον Θεό. Απάντησε: «Οχι, δεν πιστεύω στον Θεό. Πιστεύω σε κάτι μεγαλύτερο». Ο πολιτισμός μας υποφέρει από την ίδια πληθωριστική τάση. Οι υπάρχουσες θρησκείες δεν είναι αρκετά μεγάλες: απαιτούμε από τον Θεό κάτι περισσότερο από αυτά που παρέχει η χριστιανική πίστη. Γι' αυτό στρεφόμαστε στο αποκρυφιστικό. Αυτό υπόσχεται ότι υπάρχει κάτι μυστικό που εξηγεί και δικαιολογεί τα πάντα. Το μεγάλο πλεονέκτημά του είναι ότι επιτρέπει στον καθένα να γεμίζει το άδειο «δοχείο» του μυστικού με τους δικούς του φόβους και ελπίδες.

Ως τέκνο του Διαφωτισμού, με καταθλίβει αυτή η τάση. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο λόγω του συσχετισμού με τον ναζισμό - ο Χίμλερ και πολλά από τα πρωτοπαλίκαρα του Χίτλερ ήταν οπαδοί των πιο παιδαριωδών αποκρυφιστικών φαντασιώσεων.

Ανατράφηκα ως καθολικός και, παρ' ότι έχω εγκαταλείψει τη θρησκεία, αυτόν τον Δεκέμβριο ως συνήθως θα στολίσω μια χριστουγεννιάτικη φάτνη για τον εγγονό μου. Θα την κατασκευάσουμε μαζί - όπως έκανε και ο πατέρας μου όταν ήμουν παιδί. Έχω βαθύ σεβασμό για τις χριστιανικές παραδόσεις - οι οποίες, ως ιεροτελεστίες για να αντεπεξέλθουμε στον θάνατο, συνεχίζουν να έχουν περισσότερο νόημα απ' όσο οι ακραιφνώς εμπορικές εναλλακτικές λύσεις. Νομίζω ότι συμφωνώ με τον ξεπεσμένο καθολικό ήρωα του Τζόις στο «Πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία»: «Τι είδους απελευθέρωση θα ήταν να εγκαταλείψουμε μια ατοπία που είναι λογική και ευσταθεί και να αγκαλιάσουμε μια άλλη που είναι παράλογη και δεν ευσταθεί;». Ο θρησκευτικός εορτασμός των Χριστουγέννων είναι τουλάχιστον μια σαφής και λογική ατοπία. Ο εμπορικός εορτασμός τους δεν είναι καν αυτό.

Πηγή: Το Βήμα

Διαβάστε περισσότερα...

Α' Λυκείου: 1.1 Ο Άνθρωπος ζει με το Θεό

Α΄ Λυκείου. Θ.Ε. 1 Ορθόδοξη πίστη και διδασκαλία

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Η Θεραπεία του Τυφλού (περίπου 1565). Δρέσδη, Πινακοθήκη.

 

Ας δούμε προσεκτικά τον πίνακα κι ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις εξής ερωτήσεις:

– Τι βλέπετε;

– Τι νομίζετε ότι συμβαίνει;

– Τι αναρωτιέστε;

- Μπορείτε να διακρίνετε κάποιες ομάδες ανθρώπων μέσα σε αυτόν;

Η θεραπεία του εκ γενετής τυφλού:

Ποτέ δεν είχε δει τον κόσμο ο εκ γενετής τυφλός. Μόνον τον άκουγε, τον μύριζε και άγγιζε κάτι απ' αυτόν. Επιπλέον ζούσε το βαρύ εσωτερικό του μαρτύριο: γεννήθηκε τυφλός τάχα για τις αμαρτίες των γονιών του ή γι' αυτές που θα διέπραττε ο ίδιος κάποτε! Αυτόν τον αξιοσυμπάθητο άνθρωπο θεράπευσε ο Ιησούς. Και τότε όρμησαν μέσα του φως και μορφές και η πλάση όλη. Το συγκλονιστικότερο ήρθε μετά. Είδε και κατάλαβε όσα για καιρό με μάτια ορθάνοιχτα δεν ήθελαν να δουν οι άλλοι: τη νέα ζωή που φανέρωνε ο Ιησούς. Λεπτομέρειες στο ευαγγελικό κείμενο.

Ιω 9,

1 Καθώς πήγαινε στο

ν δρόμο του ο Ιησούς, είδε έναν άνθρωπο που είχε γεννηθεί τυφλός.
2 Τον ρώτησαν οι μαθητές του: ".Διδάσκαλε, ποιος αμάρτησε και γεννήθηκε αυτός τυφλός1, ο ίδιος ή οι γονείς του;"
3 Ο Ιησούς απάντησε: "Ούτε αυτός αμάρτησε ούτε οι γονείς του..."
6 Όταν τα είπε αυτά ο Ιησούς, έφτυσε κάτω, έφτιαξε πηλό2 από το σάλιο, άλειψε με τον πηλό τα μάτια του ανθρώπου,΄
7 και του είπε: "Πήγαινε να νιφτείς στη δεξαμενή του Σιλωάμ3 "... Ξεκίνησε λοιπόν ο άνθρωπος , πήγε και νίφτηκε και, όταν γύρισε πίσω, έβλεπε. 
8 Τότε οι γείτονες και όσοι τον είχαν δει προηγουμένως ότι ήταν τυφλός, έλεγαν: "Αυτός δεν είναι ο άνθρωπος που καθόταν εδώ και ζητιάνευε;"
9 Μερικοί έλεγαν: "Αυτός είναι", ενώ άλλοι έλεγαν: "Όχι, είναι κάποιος που του μοιάζει". Ο ίδιος όμως έλεγε: "Εγώ είμαι".
10 Τότε τον ρωτούσα

ν: "Πώς λοιπόν άνοιξαν τα μάτια σου;"
11 Εκείνος απάντησε: "Ένας άνθρωπος που τον λένε Ιησού έκανε πηλό, μου άλειψε τα μάτια και μου είπε: Πήγαινε στη δεξαμενή του Σιλωάμ και νίψου' πήγα εκεί, νίφτηκα και βρήκα το φως μου".
12 Τον ρώτησαν: "Πού είναι ο άνθρωπος εκείνος;". "Δεν ξέρω", τους απάντησε.
13 Τον έφεραν τότε στους Φαρισαίους...
14 Η μέρα που έφτιαξε ο Ιησούς τον πηλό και του άνοιξε τα μάτια ήταν Σάββατο.
15 Άρχισαν και οι Φαρισαίοι να τον ρωτούν πάλι πώς απέκτησε το φως του. Αυτός τους απάντησε: "Έβαλε πάνω στα μάτια μου πηλό, νίφτηκα και βλέπω".
16 Μερικοί από τους Φαρισαίους έλεγαν: "Αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι σταλμένος από τον Θεό, γιατί δεν τηρεί την αργία του Σαββάτου". Άλλοι όμως έλεγαν: "Πώς μπορεί ένας αμαρτωλός άνθρωπος να κάνει τέτοια σημεία;" Και υπήρχε διχογνωμία ανάμεσά τους.
17 Ρωτούν πάλι τον τυφλό: "Εσύ τι λες γι' αυτόν; Πώς εξηγείς ότι σου άνοιξε τα μάτια;" Κι εκείνος τους απάντησε: "Είναι προφήτης".
18 0ι Ιουδαίοι όμως δεν πίστεψαν πως αυτός ήταν τυφλός και απέκτησε το φως του, ώσπου κάλεσαν τους γονείς του
19 και τους ρώτησαν: "Αυτός είναι ο γιος σας που λέτε ότι γεννήθηκε τυφλός; Πώς λοιπόν τώρα βλέπει;"20 0ι γονείς του τότε αποκρίθηκαν: "Ξέρουμε πως αυτός είναι ο γιος μας και πως γεννήθηκε τυφλός
21 πώς όμως τώρα βλέπει, δεν ξέρουμε, ή ποιος του άνοιξε τα μάτια, εμείς δεν ξέρουμε ρωτήστε τον ίδιο, ενήλικος είναι, αυτός μπορεί να μιλήσει για τον εαυτό του".
22 Αυτά είπαν οι γονείς του από φόβο προς τους Ιουδαίους. Γιατί οι Ιουδαίοι άρχοντες είχαν κιόλας συμφωνήσει να διώχνεται από τη συναγωγή όποιος παραδεχτεί πως ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας...
24 Κάλεσαν για δεύτερη φορά τον άνθρωπο που ήταν πριν τυφλός και του είπαν: "Πες την αλήθεια μπροστά στον Θεό εμείς ξέρουμε ότι ο άνθρωπος αυτός είναι αμαρτωλός".
25 Εκείνος τότε τους απάντησε: "Αν είναι αμαρτωλός δεν ξέρω ένα ξέρω, πως, ενώ ήμουν τυφλός , τώρα βλέπω".
26 Τον ρώτησαν τότε: "Τι σου έκανε; Πώς σου άνοιξε τα μάτια;"
27 "Σας το είπα κιόλας", τους αποκρίθηκε, "αλλά δεν πειστήκατε γιατί θέλετε να το ακούσετε πάλι; Μήπως θέλετε κι εσείς να γίνετε μαθητές του;"
28 Τον περιγέλασαν τότε και του είπαν: "Εσύ είσαι μαθητής εκείνου εμείς είμαστε μαθητές του Μωυσή
29 εμείς ξέρουμε πως ο Θεός μίλησε στον Μωυσή, ενώ γι' αυτόν δεν ξέρουμε την προέλευσή του".
30 Τότε απάντησε ο άνθρωπος και τους είπε: "Εδώ είναι το παράξενο, πως εσείς δεν ξέρετε από πού είναι ο άνθρωπος, και όμως αυτός μου άνοιξε τα μάτια.
31 Ξέρουμε πως ο Θεός τους αμαρτωλούς δεν τους ακούει, αλλά αν κάποιος τον σέβεται και κάνει το θέλημά του, αυτόν τον ακούει.
32 Από τότε που έγινε ο κόσμ

ος δεν ακούστηκε να ανοίξει κάποιος τα μάτια ενός γεννημένου τυφλού.
33 Αν αυτός δεν ήταν από τον Θεό, δεν θα μπορούσε να
34 κάνει τίποτα". "Εσύ είσαι βουτηγμένος στην αμαρτία από τότε που γεννήθηκες", του αποκρίθηκαν, "και κάνεις εσύ τον δάσκαλο σ' εμάς;" Και τον έβγαλαν έξω.
35 Ο Ιησούς έμαθε ότι τον έδιωξαν και, όταν τον βρήκε, του είπε: "Εσύ πιστεύεις στον Υιό του Θεού;"
36 Εκείνος αποκρίθηκε: "Και ποιος είναι αυτός, κύριε, για να πιστέψω σ' αυτόν;"
37 "Μα τον έχεις κιόλας δει", του είπε ο Ιησούς "αυτός που μιλάει τώρα μαζί σου,

38 αυτός είναι". Κι εκείνος είπε: "Πιστεύω, Κύριε", και τον προσκύνησε.

Η αλληλεπίδραση μεταξύ χριστιανικής πίστης και θρησκευτικού βιώματος.

Ας διαβάσουμε τα αποσπάσμ

ατα από τα παρακάτω κείμενα για την έννοια του βιώματος στον Χριστιανισμό.

Στη συνέχεια ας σκεφτούμε πρώτα μόνοι μας και κατόπιν ας συζητήσουμε κι ας μοιραστούμε τη σκέψη μας με τον/την διπλανό/ή μας για τις επιδράσεις του θρησκευτικού βιώματος. Με αφετηρία το υλικό που θα συγκεντρώσουμε θα οργανώσουμε έναν «εννοιολογικό χάρτη» στον πίνακα της τάξης κατηγοριοποιώντας τα αποτελέσματα και παρουσιάζοντάς τα στην τάξη.

H Παναγία η Θεοσκέπαστη κάτω από το βράχο του Σκάρου στην Σαντορίνη

Η Θεοσκέπαστη

[...] Άξαφνα ψίθυρος σιγονότατος, ψαλμωδία κατανυκτική, φωνή ικέτις, μπερδεύοντας με τη φωνή της ερημίας και της θαλάσσης, έφτασε στ' αυτιά μας. Xείλη γυναικεία έψελναν ύμνους χριστιανικούς. Kάτω απ' τα ερείπια του κάστρου των Φράγκων, η ταπεινή μελωδία της Oρθοδοξίας, βεβαίωση της συνέχειας, τι συγκίνηση που ήταν! Σαν να μας έσεισε αγέρας βίαιος. Kάμαμε ακόμα λίγα βήματα. Kαι τότε πρόβαλε μπρος στα μάτια μας, όραμα θαμπωτικό, αλησμόνητο για πάντα, άσπρο, πάλλευκο: η «Θεοσκέπαστη». Πάνω απ' τα κρεμαστά νερά, στον άγριο βράχο, πάνω απ' το ηφαίστειο.

Oι ύμνοι τώρα έρχονται πιο καθαροί. Προχωρήσαμε, μπήκαμε στη Θεοσκέπαστη. Κατακάθαρο, γυμνό, κατάγυμνο ήταν το ξωκλήσι, καθώς όλα τα ξωκλήσια των Ελλήνων. Mονάχα ένα ξυλόγλυπτο, παλιό, παμπάλαιο τέμπλο. Kαι μπρος στο Ιερό, κάτω απ' το φαγωμένο τέμπλο, γονατισμένες πάνω στις πλάκες, με σκυφτό κεφάλι, αποτραβηγμένες στη δέησή τους, μονάχες με τον εαυτό τους και με το Θεό, ξυπόλητες, οι μαυροφορεμένες γυναίκες, που είχαμε δει από μακριά, έψελναν […].

Mας συνεπήρε κ' εμάς το μυστήριο, η κατάνυξη, γινήκαμε σε λίγο μαζί τους ένα, προσευχηθήκαμε κ' εμείς για ό,τι αγαπούμε και για τους ανθρώπους.

Σαν τέλειωσε η παράκληση κ' οι γυναίκες σηκωθήκαν απ' τις πλάκες, ωχρές, γαλήνη ήταν στο πρόσωπό τους πολλή. Mας τριγυρίσανε, είπαν τα δικά τους, είπαμε τα δικά μας. H μια είχε παιδί σκοτωμένο στον πόλεμο, η άλλη έχει γιο στο στρατό, η άλλη έχει γιο που ταξιδεύει στη θάλασσα. Kάθε χρονιά έχουνε τάμα να πάρουν βόλτα όλο το νησί, με τα πόδια, ν' ανάψουν τα καντήλια στα ξωκλήσια. Έτσι ξεκινήσανε και φέτος. Mε τα χαράματα πέσαν στο δρόμο απ' τον Πύργο, ξυπόλητες, κ' η σκόνη σκέπαζε τα σκληρά, τυραγνισμένα πόδια τους. Tώρα, ύστερα απ' τη χάρη της, μετά τη Θεοσκέπαστη, θ' ανηφορίζαν για τ' άλλα τα ξωκκλήσια, κατά τα δυτικά.

Bγάλανε απ' το μπογαλάκι τους το γιόμα τους, ψωμί σταρένιο, τις μικροσκοπικές ντομάτες της Σαντορίνης, ψαράκια της τράτας τηγανητά. «Ήντλησαν» νερό απ' τη μικρή στέρνα, νερό βρόχινο, μας φιλέψαν νερό και ψωμί. Δε θέλαμε να τους το στερήσουμε που το είχαν λιγοστό – το ψωμί και το νερό. Mα επιμένανε να το πάρουμε κοιτάζοντάς μας παρακαλεστικά μες στα μάτια, σαν να το γυρεύαν για χάρη.

«Tώρα μας ένωσε η Θεοσκέπαστη», είπαν [...].

Βενέζης, Η., «Η Θεοσκέπαστη» (απόσπασμα από το «Αφιέρωμα στη Σαντορίνη»). Νέα Εστία, τεύχ. 698 (1η Αυγούστου 1956), σελ. 1031.

Η τεχνολογία του τηλεφωνικού θαλάμου,παρωχημένη

και αχρηστευμένη πια από την κινητή τηλεφωνία,
υπηρετεί τώρα τη λατρεία του αιωνίου.
Τηλεφωνικός θάλαμος προσκυνητάρι,
μια ενδιαφέρουσα έκφραση θρησκευτικού βιώματος.
Φωτογραφία: Θ. Παντούλας.

Το θρησκευτικό βίωμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Δουλεύοντας σε ομάδες ας προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε εμπειρίες, βιώματα ή και δράσεις μιας σπουδαίας θρησκευτικής προσωπικότητας από την Ορθόδοξη Εκκλησία αξιοποιώντας και τα παρακάτω κείμενα. Κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα: Ποιο/τι; Ποιος; Πού; Πότε; Πώς; Γιατί;

Ο Όσιος Πορφύριος γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1906 στο χωριό Άγιος Ιωάννης του σημερινού Δήμου Ταμιναίων της Εύβοιας. Το κοσμικό όνομά του ήταν Ευάγγελος Μπαϊρακτάρης και από πολύ νωρίς έδειξε έφεση προς το μοναχισμό. Έτσι, σε ηλικία 13 χρόνων και έχοντας τελειώσει μόνο την Β' Δημοτικού, μετέβη στη σκήτη της Αγίας Τριάδος, τα γνωστά "Καυσοκαλύβια" του Αγίου Όρους, όπου έζησε τα επόμενα 6 περίπου χρόνια, ως υποτακτικός σε δύο γέροντες μοναχούς, λαμβάνοντας το όνομα Νικήτας. Κατόπιν, λόγω σοβαρής ασθένειας, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Εύβοια, όπου και εγκαταστάθηκε στην Ιερά Μονή Αγίου Χαραλάμπους Λευκών Ευβοίας, στο Αυλωνάρι της Εύβοιας.

Σε ηλικία 20 ετών συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο του Σινά Πορφύριο, ο οποίος αναγνωρίζοντας σε αυτόν πνευματικά χαρίσματα, τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, δίνοντάς του και το όνομα με το οποίο έμελλε να γίνει γνωστός. 

Το 1940, σε ηλικία 34 ετών, μετέβη στην Αθήνα, όπου στις 12 Οκτωβρίου διορίστηκε ως Εφημέριος στην εκκλησία του Αγίου Γερασίμου, στην Πολυκλινική Αθηνών στην Ομόνοια.

Στις 16 Μαρτίου 1970, έχοντας συμπληρώσει 35ετία, έλαβε μικρή σύνταξη από το Ταμείο Ασφαλίσεως Κληρικών Ελλάδος και αποχώρησε από τη θέση του εφημερίου του Αγίου Γερασίμου, όπου όμως συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως το 1973. Τη χρονιά εκείνη έφυγε από την Αθήνα για να εγκατασταθεί αρχικά στον Άγιο Νικόλαο, στα Καλλίσια (σημερινή Καλλιθέα) της Πεντέλης και μετά από μερικά χρόνια στο Μήλεσι της Μαλακάσας, όπου και οικοδόμησε το Ιερό Ησυχαστήριο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Απέκτησε σημαντική φήμη και πολλοί πιστοί τον επισκέπτονταν στον τόπο διαμονής του.

Το Νοέμβριο του 1991 μετέβη στο παλαιό κελί του, στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους, όπου και κοιμήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους,

Κατατάχθηκε στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στη συνεδρίασή της που διεξήχθη στις 27 Νοεμβρίου 2013.

Σύγχρονες εκφράσεις του θρησκευτικού βιώματος στον Χριστιανισμό και ο ρόλος τους στον κόσμο.

Με αφορμή το κείμενο του π. Λίβυου «Όταν του μοιάσουμε» και σε συνεργασία μεταξύ σας δημιουργήστε έναν «χάρτη» εννοιών με παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, στα οποία φαίνεται ότι το βίωμα του Χριστού μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Κατόπιν παρουσιάστε τα ευρήματά σας στη ολομέλεια της τάξης.

Όταν του μοιάσουμε…

Τις προάλλες συναντήθηκα με ένα γέροντα που αγαπώ πολύ. «Είδες ποτέ τον Χριστό γέροντα», τον ρώτησα. «Ναι πάτερ μου», μονολόγησε, με συστολή. «Πώς είναι Γέροντα;». «Όπως στα Ευαγγέλια πάτερ μου, αγνός, αγαθός, απλός και προσιτός». «Και πότε συνέβη αυτό;», ήταν η αμέσως επόμενη γεμάτη θάμβος ερώτησή μου. «Όταν αγάπησα πολύ δίχως να περιμένω τίποτα, πάτερ μου», ψιθύρισε ο γέροντας με χαμηλωμένα τα μάτια του, που είχαν ήδη πλημμυρίσει ερωτικά δάκρυα για τον Χριστό του. «Άδειασα σαν άνθρωπος και γέμισα Χριστό. Τα έδωσα όλα και δεν πήρα τίποτα. Τότε έρχεται Εκείνος, όταν του μοιάσεις».

Αυτή η φράση, «Ο Χριστός έρχεται, όταν του μοιάσουμε», σκαρφάλωσε στα πιο δύσβατα μονοπάτια της καρδιάς μου και άνοιξε χώρο μέσα μου. Ναι, η αγάπη. Εκείνη που ξέρει να θυσιάζεται και να χάνει. Να τα δίνει όλα δίχως να κρατάει λογαριασμό. Εκείνη που πεθαίνει για να ζήσει ο άλλος. Που προδίδεται, σταυρώνεται κι όμως συγχωρεί. Που ξέρει να λέει και να εννοεί, πάρε τον παράδεισό μου και δος μου την «κόλασή» σου…

Π. Λίβυος (Χαράλαμπος Παπαδόπουλος), «Όταν του μοιάσουμε…», plibyos, 2016 (Ανακτήθηκε 24/12/16).

Διαβάστε περισσότερα...

2020 Νέα Προγράμματα Σπουδών και Βιβλία στα Θρησκευτικά

 

Αναρτήθηκαν μέσα στο καλοκαίρι 2020 στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας τα "Νέα Προγράμματα Σπουδών και Βιβλία στα Θρησκευτικά" και τα βιβλία του μαθητή. Επίσης σύμφωνα με τον πρόλογο των συντακτών πρόκειται για βιβλία εργασίας που περιέχουν μια ανθολογία ποικίλων κειμένων. Το υλικό αυτό εξακολουθεί να είναι προσωρινό καθώς πρόκειται για μεταβατική λύση μέχρι να ετοιμαστούν τα κανονικά βιβλία και σε εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ για κατάργηση των προηγούμενων προγραμμάτων.  Θεώρησα χρήσιμο να τα ανεβάσω όλα εδώ τα αρχεία είναι σε μορφή pdf. Πατώντας πάνω στις εικόνες που ακολουθούν μπορείτε να ανοίξετε το σχετικό αρχείο και να το αποθηκεύσετε.

Δημοτικό

Βιβλίο Θρησκευτικών Γ´ Δημοτικού

Βιβλίο Θρησκευτικών Δ´ Δημοτικού

Βιβλίο Θρησκευτικών Ε´ Δημοτικού

Βιβλίο Θρησκευτικών ΣΤ´ Δημοτικού

Γυμνάσιο

Βιβλίο Θρησκευτικών Α´ Γυμνασίου

Βιβλίο Θρησκευτικών Β´ Γυμνασίου

Βιβλίο Θρησκευτικών Γ´ Γυμνασίου

Λύκειο

Βιβλίο Θρησκευτικών Α´ Λυκείου

Βιβλίο Θρησκευτικών Β´ Λυκείου

Βιβλίο Θρησκευτικών Γ´ Λυκείου

Διαβάστε περισσότερα...