Β' Λυκείου: 1.4 Λύτρωση (4ο δίωρο)

Ρίο ντε Τζανέιρο, Cristo Redentor

Β΄ Λυκείου. Θ.Ε. 1 Θεός

1.4 Λύτρωση

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.

Παρουσιάζοντας:

Η λύτρωση στη θρησκεία και στην καθημερινή ζωή.

- «Έντεχνος συλλογισμός (Artful Thinking) - Βλέπω-Ισχυρίζομαι-Αναρωτιέμαι»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται με το παραπάνω μοτίβο την εικόνα του «Χριστού Λυτρωτή» στο Ρίο ντε Τζανέιρο και προβληματίζονται για τις προβληματικές καταστάσεις σε σύγχρονες πόλεις (π.χ. στο Ρίο ντε Τζανέιρο). Ελεύθερη συζήτηση για τη λύτρωση στη θρησκεία και στην καθημερινή ζωή.

- Συμπληρωματικά ή εναλλακτικά:

«Ιδεοθύελλα»: «Τι σημαίνει για σένα λύτρωση;». Kατηγοριοποίηση ιδεών από τους μαθητές/τις μαθήτριες και ετυμολόγηση των λέξεων λύτρωση-λύτρα-λυτρώνω/σωτηρία-σωτήρας με τη βοήθεια λεξικών, έντυπων ή ηλεκτρονικών (πχ. Τριανταφυλλίδη, Μπαμπινιώτη κλπ).

Στην πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο δεσπόζει το άγαλμα Χριστός ο Λυτρωτής (Cristo Redentor, στα πορτογαλικά). Τοποθετημένο στον λόφο Κορκοβάντο, σε ύψος 710 μέτρων διακρίνεται από μακριά και με τα ανοιχτά του χέρια μοιάζει να καλωσορίζει τον κόσμο. Έχει ύψος 32 μέτρα και θεωρείται ένα από τα επτά νέα θαύματα του κόσμου. Σε σχέδιο του Γάλλου γλύπτη Πολ Λαντοβσκί και εκτέλεση από τον Βραζιλιάνο μηχανικό Έτορ Ντα Σίλβα Κόστα, εγκαινιάστηκε στις 12 /10/ 1931.

Εφαρμόζοντας:

Προσεγγίσεις του Χριστιανισμού και άλλων θρησκευτικών παραδόσεων για τη λύτρωση και συσχέτισή τους με τις προσδοκίες των ανθρώπων στην καθημερινή τους ζωή.

- «Παραγωγή κάρτας γνώσεων» με ομαδοσυνεργασία: Η προσμονή της λύτρωσης στις θρησκείες. Αναζήτηση αιτίων, στόχων, ιδιαιτεροτήτων: λύτρωση από το κακό; τον θάνατο; τα εγκόσμια; την καταπίεση; την ύπαρξη; τον εαυτό; τον Θεό; Παρουσίαση της κάρτας σε πόστερ ή Power Point (Βοηθητικά διαβάζεται απόσπασμα από τη δ.ε. 3(δ) του Σχολικού Βιβλίου της Β΄Λυκείου και πληροφοριακό υλικό).

- Εναλλακτικά:

«Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS) – Επεξεργασία κειμένου με καθοδηγητικές ερωτήσεις»: Καταγραφές για τη λύτρωση σε λογοτεχνικό κείμενο (π.χ. «λύτρωση από τη λύτρωση» στο Ν. Καζαντζάκη, Αναφορά στον Γκρέκο). Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν το κείμενο και απαντούν σε σχετικές ερωτήσεις σχετικά με τη «λύτρωση». Ενδεικτικές ερωτήσεις: Γιατί η ελπίδα και ο φόβος δεν οδηγούν στη λύτρωση σύμφωνα με το κείμενο; Ποια είναι η αληθινή λύτρωση; Πώς μπορεί ο άνθρωπος να κατορθώσει/κατακτήσει την αληθινή λύτρωση;

Διερευνώντας:

Θρησκευτικές αντιλήψεις για το θέμα της λύτρωσης.

- «Ομαδοσυνεργασία – Σήμανση και Υπογράμμιση κειμένου – Σύγκριση κειμένων»: Οι μαθητές/μαθήτριες ερευνούν κείμενο με θέμα τη λύτρωση στον Ινδουϊσμό και υπογραμμίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά και τα στάδια λύτρωσης. Στη συνέχεια συγκρίνουν την έννοια της λύτρωσης στον Ινδουισμό και στην αρχαία ελληνική θρησκεία (αποσπάσματα από το Σχολικό Βιβλίο της Β΄ Λυκείου, σελ. 223 και 258-260).

- Εναλλακτικά:

«Καθοδηγούμενη ιστοεξερεύνηση» με θέμα «Μεσσίες και μεσσιανισμοί στην ιστορία της θρησκείας και στην εποχή μας». Μελετώνται θέματα σε ιστοσελίδες διαφορετικών προσεγγίσεων (π.χ. χριστιανική μεσσιανική γραμματεία, λαϊκές προφητείες της τουρκοκρατίας, φανατικές θρησκευτικές αντιλήψεις, ανησυχίες για το 666, χιλιαστικές τάσεις, υπόσχεση λύτρωσης σε σύγχρονες αιρέσεις κ.ά.). Έμφαση στα διερευνητικά ερωτήματα: Υπάρχουν μεσσιανικές τάσεις στην εποχή μας; Πώς αντιμετωπίζουν οι θρησκείες αυτές τις τάσεις; Ποιες θρησκευτικές ιδέες αναγνωρίζετε;

Η διδασκαλία του Ινδουισμού για τη Λύτρωση όπως αναπτύσσεται στις Ουπανισάδες

 

«Όπως ακριβώς κάποιος πετάει από πάνω του τα φθαρμένα ρούχα και φοράει άλλα καινούργια, έτσι και η ενσαρκωμένη ψυχή πετάει από πάνω της τα φθαρμένα σώματα και φοράει άλλα καινούργια. Τα όπλα δεν κατακερματίζουν τον Εαυτό, η φωτιά δεν καίει τον Εαυτό, τα νερά δεν πνίγουν τον Εαυτό, ούτε και οι άνεμοι τον ξεραίνουν. Ο Εαυτός είναι ο ίδιος πάντοτε, αφανέρωτος, ασύλληπτος, ακίνητος.»

Μπαγκαβάτ Γκιτά ΙΙ, 22-25

Στον άξονά του υπάρχουν τρία ζώα, ο Κόκορας που συμβολίζει το Πάθος,
το Φίδι που συμβολίζει το Μίσος και το Γουρούνι που συμβολίζει την Αδιαφορία. 

Τροχός της Ύπαρξης (Μπχαβατσάκρα) είναι ένα οπτικό βοήθημα το οποίο βοηθά στην κατανόηση της κυκλικότητας της Ζωής (Σαμσάρα). Τα τρία ζώα που υπάρχουν στο κέντρο του Τροχού, αντιπροσωπεύουν τα τρία δηλητήρια που δεσμεύουν την ανθρώπινη εξέλιξη: Την εμπάθεια, το μένος και την πλάνη, εξαιτίας των οποίων ο Τροχός διατηρείται σε κίνηση. Ο επόμενος κύκλος έξω από το κέντρο του Τροχού απεικονίζει τις διαδρομές του Εκφυλισμού και της Βελτίωσης. Στη δεξιά πλευρά του Τροχού, οι άνθρωποι δεμένοι από τις ανομίες τους , έλκονται προς τα κάτω από τους Δαίμονες. Στην αριστερή πλευρά του Τροχού, οι άνθρωποι κινούνται ανοδικά, ακολουθώντας το Ντάρμα τους. Οι λαϊκοί κατά κανόνα βρίσκονται στον πυθμένα αυτού του Τροχού, ενώ οι μοναχοί τοποθετούνται στα ανώτερα στρώματα αυτού. Ο επόμενος πιο εξωτερικός κύκλος του Τροχού χωρίζεται σε έξι τμήματα, καθένα από τα οποία απεικονίζει έναν από τους κόσμους στον οποίο λαμβάνει χώρα η Επαναγέννηση κάθε ανθρώπου. Οι Θεότητες και οι Αγγελικές οντότητες γεννιούνται στο ανώτερο από τα έξι τμήματα, απολαμβάνοντας την πιο ευχάριστη Επαναγέννηση ενώ οι Δαιμονικές υπάρξεις υποβάλλονται στην πιο επίπονη επαναγέννηση, εντός του κατωτέρου από τους έξι μέρη του Τροχού. Εξαιτίας της ποικιλίας των υπαρχουσών «Κολάσεων» μόνων μερικές από αυτές απεικονίζονται στον Τροχό. Κινούμενοι με την φορά του ρολογιού από τον κόσμο των Θεοτήτων, συναντούμε τον κόσμο των Ασούρας (των εμπαθών οντοτήτων) και των ζώων, ενώ αντίθετα από τη φορά του ρολογιού, υπάρχει ο κόσμος των ανθρώπων και των Πρέτας (πεινασμένων φαντασμάτων). Στην άκρη του Τροχού, αυτός χωρίζεται σε δώδεκα τμήματα με συμβολικές αναπαραστάσεις οι οποίες βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Ο εξωτερικός κύκλος του Τροχού ξεκινά με την Αβίντια (άγνοια) και κινούμενος σύμφωνα με τη  φορά του ρολογιού πηγαίνει προς την Τζάρα-Μαράνα (τη γήρανση και το θάνατο), καταλήγοντας και πάλι στον Αβίντια. Ο όλος Τροχός κρατείται από τα δόντια ενός τρομερού θηρίου, που μοιάζει να καταβροχθίζει τα πάντα, συμβολίζοντας ότι η εμπειρία της Σαμσάρα είναι αυτή της καταστροφής, δηλαδή της αποσύνθεσης και του θανάτου. Το θηρίο είναι στεμμένο από πέντε κρανία, τα οποία συμβολίζουν το Σκάντχας (πεπερασμένο). Το θηρίο στέκεται σταθερά σε ένα βουνό, το οποίο συμβολίζει την κατασκευασμένη πραγματικότητά μας. 

Αναπλαισιώνοντας:

Η λύτρωση στον Χριστιανισμό.

- «Ομαδοσυνεργασία – Σύγκριση κειμένων» και συζήτηση με θέμα: «Η προσμονή και το έργο του Μεσσία-Λυτρωτή Χριστού». Οι μαθητές/μαθήτριες ερευνούν βιβλικό χωρίο (Ιεζ. 37, 1-14) και σύγχρονο θεολογικό κείμενο για την ανάσταση τον Χριστό ως «Λυτρωτή και Σωτήρα» (Αντωνόπουλος, 2008) και εντοπίζουν τον υπαρξιακό, κοινωνικό και οικουμενικό χαρακτήρα της λύτρωσης στον Χριστιανισμό.

- Εναλλακτικά:

«Σήμανση και υπογράμμιση κειμένου»: Εντοπίζονται αναφορές για τη λύτρωση σε υμνολογικά κείμενα της Εκκλησίας (π.χ. «Λύτρωσιν ἀπέστειλε Κύριος», «λύτρωσαι ἡμᾶς ἐκ κινδύνων», «ῥῦσαι ἡμάς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ», «εξηγόρασας ημάς εκ της κατάρας του νόμου» κ.ά.).

Francisco Collantes 1599 – 1656, Το όραμα του Ιεζεκιήλ, Μουσείο του Πράντο, Μαδρίτη

Το όραμα της πεδιάδας με τα ξερά κόκαλα

1 Ένιωσα πάνω μου τη δύναμη του Κυρίου. Μ’ έβγαλε με το Πνεύμα του έξω, μ’ έφερε σε μια πεδιάδα που ήταν γεμάτη κόκαλα 2 και με περιέφερε πάνω απ’ αυτά. Τα κόκαλα ήταν πάρα πολλά και πολύ ξερά, απλωμένα στην πεδιάδα.
3 «Άνθρωπε», με ρώτησε, «μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;». Κι εγώ απάντησα: «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις». 4 Τότε μου είπε: «Μίλα εκ μέρους μου σ’ αυτά τα κόκαλα και πες τους: “κόκαλα εσείς ξερά, 5 ο Κύριος ο Θεός σάς λέει: Προσέξτε! Εγώ θα φέρω πνοή μέσα σας και θα πάρετε ζωή. 6 Θα σας δώσω νεύρα και θα κάνω να ’ρθει πάνω σας σάρκα και θα τη σκεπάσω
με δέρμα· μετά θα σας δώσω πνοή και θα πάρετε ζωή. Τότε θα μάθετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος”».
7 Προφήτεψα, λοιπόν, κατά πώς διατάχθηκα. Κι εκεί που προφήτευα, έγινε ένας θόρυβος κι ακούγονταν τριξίματα· τα κόκαλα πλησίαζαν το ένα το άλλο. 8 Ύστερα κοίταξα και είδα ότι νεύρα
και σάρκες φύτρωναν πάνω στα κόκαλα και μετά ντύθηκαν με δέρμα· ζωή όμως δεν υπήρχε ακόμα μέσα τους.
9 Τότε μου είπε ο Κύριος: «Μίλα εκ μέρους μου στην πνοή της ζωής! Προφήτεψε, άνθρωπε, και πες
της: “ο Κύριος ο Θεός λέει: Έλα, πνοή, από τις τέσσερις άκρες και μπες μέσα σ’ αυτά τα πτώματα
για να ξαναπάρουν ζωή”». 10 Προφήτεψα, λοιπόν, όπως με πρόσταξε ο Κύριος. Μπήκε τότε η πνοή
της ζωής στα πτώματα και αναστήθηκαν και στάθηκαν στα πόδια τους, κι ήταν ένα πάρα πολύ μεγάλο στράτευμα.
11 «Άνθρωπε», μου είπε ο Κύριος, «αυτά τα κόκαλα συμβολίζουν τους Ισραηλίτες, οι οποίοι λένε συνεχώς ότι είναι σαν ξερά κόκαλα, ότι χάθηκε κάθε ελπίδα γι αυτούς, ότι είναι χαμένοι πια. 12 Γι’ αυτό, προφήτεψε και πες τους ότι εγώ, ο Κύριος ο Θεός, λέω: “θ’ ανοίξω τους τάφους σας και θα σας βγάλω μες απ’ αυτούς, λαέ μου, και θα σας φέρω στη χώρα του Ισραήλ. 13 Κι όταν το κάνω αυτό θα μάθετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος. 14 Θα σας δώσω το Πνεύμα μου και θα ξαναβρείτε τη ζωή. Θα σας φέρω στη χώρα σας και θα μάθετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος. Το είπα και θα το κάνω εγώ, ο Κύριος».

Ιεζεκιήλ 37, 1-14.

Αξιολογώντας:

Διαφορετικές εκφάνσεις της προσδοκίας των πιστών για λύτρωση.

- «Graffiti»: Μηνύματα - συνθήματα - εικαστικά διαφορετικές εκφάνσεις της προσδοκίας για λύτρωση, με αφορμή τον ύμνο «Χριστός ανέστη» και το ποίημα «Η παρηγοριά» του Τ. Παπατσώνη.

- Εναλλακτικά:

«Έντεχνος συλλογισμός (Artful Thinking) - Βάζω τίτλους»: Οι μαθητές/μαθήτριες βάζουν τίτλους σε εικόνες με θέμα προσδοκίες λύτρωσης (πίνακες του Φίκου). Έκφραση επιχειρημάτων για τον τίτλο τους και τελική επιλογή τίτλου σε ολομέλεια.

Εικόνα δια χειρός Φίκου, Η παραβολή του Καλού Σαμαρείτη

Φίκος, Μούσα

1.4. Λύτρωση (4ο δίωρο) by psifas.yiannis on Scribd