Α' Λυκείου: 2.3. Προσευχή (3ο δίωρο)

Α΄ Λυκείου. Θ.Ε. 2 Θρησκευτικότητα

2.3 Προσευχή

Προτεινόμενη Μέθοδος - Ενδεικτικές Δραστηριότητες

Επιλέγεται η βιωματική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.

Βιώνοντας:

Προσωπικές εμπειρίες επικοινωνίας με όσους αγαπάμε, επιθυμούμε, έχουμε ανάγκη.

- «Στο σκοινί της μπουγάδας (παραλλαγή)». Μοιράζονται πολύχρωμα αυτοκόλλητα χαρτάκια και καλούμε τους μαθητές/τις μαθήτριες να γράψουν 3 πράγματα που λένε σε έναν καλό φίλο/μια καλή φίλη που εμπιστεύονται. Στη συνέχεια, κολλιούνται στον πίνακα (ή μανταλώνονται στο σκοινί της μπουγάδας, που έχει τοποθετηθεί προηγουμένως στην αίθουσα) και διαβάζονται. Ακολουθεί συζήτηση για την επικοινωνία στη φιλία.

- Εναλλακτικά:

«Ιδεοθύελλα». Γράφεται στον πίνακα η φράση, «Όταν θέλω να μοιραστώ κάτι προσωπικό με έναν άνθρωπο που αγαπώ/επιθυμώ/έχω ανάγκη, φοβάμαι /διακινδυνεύω (ότι)…» και καλούνται οι μαθητές/μαθήτριες να τη συμπληρώσουν.

Νοηματοδοτώντας:

Η προσευχή ως σχέση και επικοινωνία με τον Θεό.

- «Αφήγηση ιστοριών». Επιλέγονται και διαβάζονται σύντομες ιστορίες ή κείμενα (Π.χ. Ι. Χρυσόστομος, Αντώνιος του Σουρόζ, 1996), με τη βοήθεια των οποίων οι μαθητές/μαθήτριες απαντούν στο ερώτημα «ποιος είναι ο ρόλος και η σημασία της προσευχής στην επικοινωνία και τη σχέση με το Θεό;».

- Εναλλακτικά:

Ομαδοσυνεργασία – «Μελέτη περίπτωσης». Με αφορμή ένα κομποσχοίνι και μια ιστορία από το γεροντικό (Αντώνιος Σουρόζ, 1996), οι μαθητές/μαθήτριες προσεγγίζουν την προσευχή ως μια διαρκή επικοινωνία με το Θεό και εννοιολογούν τον όρο «αδιάλειπτη» προσευχή. Παρέχεται πληροφοριακό υλικό (π.χ. λ. «κομποσκοίνι», κ.ά.).

1. Ιωάννης Χρυσόστομος: «Ο τόπος και ο τρόπος της προσευχής»

«Όταν ειπώ σε κάποιον: παρακάλεσε τον Θεό, ζήτησέ Του ό,τι θέλεις, ικέτευσέ Τον, απαντά: παρακάλεσα μία φορά, δύο φορές, τρεις, δέκα, είκοσι φορές κι ακόμη δεν έλαβα τίποτε. Να μη σταματήσεις την προσευχή, αδερφέ μου, ώσπου να λάβεις· δηλαδή η παράκληση στον Θεό για βοήθεια τελειώνει, όταν σου δοθεί εκείνο που ζητάς. Την προσευχή λοιπόν να τη σταματήσεις, όταν ικανοποιηθεί το αίτημά σου. ή καλύτερα ούτε τότε, αλλά να εξακολουθείς και πάλι να προσεύχεσαι. Και αν δε λάβεις, να ζητάς για να λάβεις. όταν όμως λάβεις, να ευχαριστήσεις επειδή έλαβες. Μπαίνουν πολλοί στο ναό, σχεδιάζουν και λένε αναρίθμητους στίχους προσευχής, και βγαίνουν χωρίς να ξέρουν τι είπαν· τα χείλη κινούνται, αλλ’ η ακοή της ψυχής δεν ακούει. Συ ο ίδιος δεν ακούς την προσευχή σου, και θέλεις να την εισακούσει ο Θεός; Γονάτισα, λες· η σκέψη σου όμως πετούσε έξω. το σώμα σου ήταν μέσα στην Εκκλησία, αλλά ο νους σου έξω - το στόμα έλεγε την προσευχή, αλλά η σκέψη λογάριαζε τόκους, συμβόλαια, συναλλαγές, χωράφια, κτήματα, συναναστροφές φίλων. [...] Και αν είσαι μέσα σε λουτρό, να προσεύχεσαι, και αν είσαι στο δρόμο, και αν είσαι στο κρεβάτι· όπου και αν είσαι, να προσεύχεσαι. Είσαι ναός του Θεού, να μη ζητάς τόπο· η εσωτερική διάθεση και η σκέψη χρειάζεται μόνο».

Περικοπή από τον λόγο του αγίου Ι. Χρυσοστόμου «Εἰς τήν ἐπίλυσιν τῆς Χαναναίας» (Ε.Π. 52, 58).

Στο Θεοδώρου, Ευ. (198214). Ανθολόγιο Πατερικών Κειμένων. Αθήνα: ΟΕΔΒ, σ. 134-137.

2. Κομποσχοίνι

Κομποσκοίνι ή Κομβοσχοίνι ονομάζεται ένα σχοινί από, συνήθως, μαύρο μάλλινο ή μεταξένιο νήμα πλεγμένο σε κόμπους. Πρόκειται για ένα βοήθημα προσευχής για μοναχούς, κληρικούς αλλά και λαϊκούς της Ορθόδοξης Χριστιανικής θρησκείας. [...] Παρόμοια βοηθήματα προσευχής για μοναχούς ή και λαϊκούς υπάρχουν και σε άλλες θρησκείες και παραδόσεις, γνωστά με άλλα ονόματα [...]. Στην προσευχή με κομποσκοίνι, που βοηθά πολύ στη συγκέντρωση του νου, ακολουθείται συγκεκριμένη τεχνική μέθοδος. Σε κάθε κόμπο που περνά ανάμεσα στα δάχτυλά του ο προσευχόμενος, λέει αλληλοδιαδόχως τις ευχές: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν», «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς», «Άγιοι του Θεού, πρεσβεύσατε υπέρ υμών». Είναι δυνατόν να λέγεται και μόνη η ευχή Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν.

λήμμα «κομποσχοίνι», Wikipedia

Αναλύοντας:

Τρόποι και είδη προσευχής (ευχαριστία, αίτηση, μετάνοια, δοξολογία / κοινή-ατομική, τυπική-αυθόρμητη, αδιάλειπτη προσευχή).

- «Πέντε π και ένα γ (5W1H)» – Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS). Με αφορμή την προσευχή του Ιησού, όπως μαρτυρείται στην Καινή Διαθήκη (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την προσευχή στον κήπο της Γεθσημανή ή την αρχιερατική προσευχή, Μτ 26, 36-46, Λκ 22,42-44, βλ. και Σχολικό Βιβλίο Β΄ Γυμνασίου, ΔΕ 19), που διαβάζεται στην ολομέλεια, προκαλείται συζήτηση ανά δύο με βάση τις ερωτήσεις του μοτίβου: Ποιος, Ποιο/Τι, Πότε, Πού, Πώς, Γιατί; (π.χ. Γιατί προσεύχονται οι άνθρωποι; Πώς και πότε; Ποια ανάγκη/ποιες ανάγκες προκαλεί την επικοινωνία με τον Θεό;). Προαιρετικά, αν υπάρχει χρόνος, κατασκευάζεται αφίσα, όπου οι μαθητές/μαθήτριες αποτυπώνουν τα συμπεράσματά τους.

- Εναλλακτικά:

Ομαδοσυνεργασία – «Χάρτης εννοιών». Δίνεται η λέξη «προσευχή» και οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να δημιουργήσουν σε ένα μεγάλο φύλλο χαρτί ένα χάρτη εννοιών για τους τρόπους και τα είδη της προσευχής, που γνωρίζουν ή που έχουν επισημάνει στα κείμενα που ήδη έχουν επεξεργαστεί. Στο τέλος, αναρτώνται στην αίθουσα και, αν υπάρχουν ελλείψεις, συμπληρώνονται. Γίνεται αναστοχασμός με το ερώτημα, ποιες υπαρξιακές ανάγκες οδηγούν τους ανθρώπους στην επικοινωνία με τον Θεό;

Ο Χριστός προσεύχεται

Εφαρμόζοντας:

Η προσευχή ως μεταμορφωτική δύναμη στην ορθόδοξη παράδοση.

- «Ανακριτική καρέκλα». Προβάλλεται το βίντεο «Τρεις εσείς, τρεις κι εμείς» (19΄) (βασισμένο στο έργο του Λ. Τολστόι, Οι τρεις ερημίτες) ή διαβάζεται απόσπασμα από το ίδιο λογοτεχνικό έργο. Ένας μαθητής αναλαμβάνει τον ρόλο του επισκόπου και δέχεται ερωτήσεις από τους συμμαθητές/τις συμμαθήτριές του σχετικά με τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. [Η ανάλυση του βίντεο θα μπορούσε να γίνει και με «Έντεχνο συλλογισμό (Artful thinking) – Συνδέοντας, Επεκτείνοντας, Προκαλώντας».]

- Εναλλακτικά:

Ομαδοσυνεργασία – «Συλλογικός ρόλος - Χτίσιμο της στάσης του ρόλου (παραλλαγή σε συνδυασμό)». Παρομοιάζεται η προσευχή με άθλημα. Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες. Κάθε ομάδα είναι και ένας «αθλητής» (= άνθρωπος που προσεύχεται). Οι μαθητές/μαθήτριες προσπαθούν να «χτίσουν» τον ρόλο. Βοηθητικά δίνονται ερωτήσεις, όπως, Πώς ξεκινάει και πώς διαρκώς βελτιώνεται με την προπόνηση ο αθλητής; Τι κερδίζει, καθώς ανεβάζει τις επιδόσεις του; Πού μπορεί να φτάσει; κ.λπ. Εναλλακτικά, λίγο πριν το τέλος της εργασίας δίνεται ή προβάλλεται κείμενο εμπέδωσης και αυτοαξιολόγησης (π.χ. Αρχ. Σωφρόνιος του Έσσεξ, 1993).

2.3 ΠΡΟΣΕΥΧΗ (3ο Δίωρο) by psifas.yiannis on Scribd