Α' Λυκείου: 2.5. Σωτηρία (5ο δίωρο)

Α΄ Λυκείου. Θ.Ε. 2 Θρησκευτικότητα

2.5 Σωτηρία

Προτεινόμενη Μέθοδος - Ενδεικτικές Δραστηριότητες

Επιλέγεται η βιωματική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ.

Βιώνοντας:

Ιστορίες «σωτηρίας» από την ιστορία και την καθημερινή ζωή.

- «Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS)». Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να αφηγηθούν ένα περιστατικό «σωτηρίας» δικό τους ή κάποιου κοντινού τους ανθρώπου. Στο τέλος, ανακοινώνουν στην ολομέλεια το είδος της «σωτηρίας» που άκουσαν από τον συμμαθητή/τη συμμαθήτριά τους («σωτηρία» από κοινωνική κατακραυγή/φυσικό κίνδυνο, αρρώστια, θάνατο κ.λπ.).

- Εναλλακτικά:

Ομαδοσυνεργασία –« Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking): Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι». Προβολή έργου τέχνης ή φωτογραφίας με θέμα την καταστροφή, τον κίνδυνο, τη σωτηρία.

Νοηματοδοτώντας:

Απαντήσεις της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης και άλλων χριστιανικών παραδόσεων και θρησκειών για τη σωτηρία.

- Ομαδοσυνεργασία – «Επεξεργασία κειμένων και δημιουργία αφίσας»: Μοιράζονται στις ομάδες των μαθητών/μαθητριών χαρακτηριστικά κείμενα σχετικά με τη σωτηρία στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη, σε άλλες χριστιανικές παραδόσεις και θρησκείες (π.χ. Ψαλμ 62,2, Ιω 10, 9, Πραξ 13,23, Ρωμ 4, 25· 10, 4. 10, Β Θεσ 2, 14, Άγ. Νεκτάριος, 2011, Γαλίτης, 2006, Ματσούκας, 1988 & 1997, Ζιάκας, 2003, Σχολικό Βιβλίο Β΄ Λυκείου, ΔΕ 29 και 32). Οι μαθητές/μαθήτριες, αφού τα επεξεργασθούν, φτιάχνουν μια αφίσα (ή ένα ραδιοφωνικό σποτάκι) με θέμα: «Η σωτηρία στον…».

- Εναλλακτικά:

«Η τροχιά της μάθησης». Οι μαθητές/μαθήτριες από κάθε «σταθμό» συλλέγουν κειμενικό και εικονιστικό υλικό, το επεξεργάζονται και συμπληρώνουν Φύλλο Εργασίας με ερωτήσεις, όπως: Ποια είναι η έννοια της σωτηρίας σε θρησκευτικό (μεταφυσικό/ανθρωπολογικό) πλαίσιο; Οι θρησκείες δίνουν απάντηση στο ερώτημα της σωτηρίας; (Ζιάκας, 2003) Τι σημαίνουν οι θεμελιώδεις έννοιες της χριστιανικής ανθρωπολογίας και σωτηριολογίας και οι βασικοί όροι: Πτώση, Πρωτευαγγέλιο, Σχέδιο Θείας Οικονομίας, Εσχατολογική προοπτική (Έσχατα) (π.χ. Κωνσταντίνου, Ματσούκας, 1988, Ware, 2001, Σχολικό Βιβλίο Α΄ Λυκείου, ΔΕ 7).

Το καθαρτήριο πυρ

Ισλάμ, Η Γέενα του πυρός

Viktor Vasnetsov, Ημέρα της Κρίσεως, Ρωσία, 1904 μ.Χ.

Viktor Vasnetsov, Ἀγαλλιάσθε δίκαιοι, ἐν Κυρίῳ

Αναλύοντας:

Διαφορετικές θεωρήσεις σωτηρίας στη χριστιανική παράδοση και η σύνδεσή τους με τον Θεό.

- Ομαδοσυνεργασία – «Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking): Συνδέοντας, Επεκτείνοντας, Προκαλώντας». Δίνονται/Προβάλλονται εικόνες της μέλλουσας κρίσης, ανατολικές και δυτικές (π.χ. Κλόντζας, Καβερτζάς, Μιχαήλ Άγγελος). Συζητούνται θέματα όπως: συλλογική σωτηρία, ατομική σωτηρία, σωτηρία με την πίστη, σωτηρία με τα έργα, σώζει ο νόμος, σώζει η χάρη.

- Εναλλακτικά:

«Αφήγηση» και «Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο»: Διαβάζεται η ιστορία του Ντοστογιέφσκι, «Το Κρεμμυδάκι» (από τους Αδελφούς Καραμάζοφ)]. Συζητούνται και τα ερωτήματα: Ποιος αποφασίζει το αν θα σωθούμε ή όχι; Σωζόμαστε μόνοι/μόνες μας; κ.λπ.

Michelangelo,Il giudizio universale (Η Τελική Κρίση), Cappella Sistina, Vaticano (16ος αι.)

Γεώργιος Κλόντζας, Η Δευτέρα Παρουσία (τέλη 16ου αι.) (96x127εκ.)

Λίγα λόγια για το έργο του Γεώργιου Κλόντζα:

Γύρω από τον κατακόρυφο άξονα που δημιουργείται από τον πύρινο ποταμό, ο οποίος καταλήγει στην Κόλαση, οργανώνεται αυτή η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, ένα από τα σημαντικότερα έργα του Κλόντζα. Επάνω και στο μέσο παριστάνεται ο Ιησούς Κριτής, πλαισιωμένος από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και την Παναγία, τους αποστόλους και πλήθος αγγέλων. Στα πόδια του βρίσκονται τα σύμβολα των ευαγγελιστών και νεκροί που αναμένουν την ώρα της Κρίσης. Πιο κάτω παριστάνονται η Ετοιμασία του θρόνου (το Ευαγγέλιο σε θρόνο βάσει του οποίου θα κριθούν οι άνθρωποι), οι δίκαιοι σε τρεις διαδοχικές σειρές και στο κάτω μέρος η έγερση των νεκρών με τους σκελετούς που αναδύονται από τους τάφους. Δεξιά βρίσκεται ο αρχάγγελος Μιχαήλ που υψώνει το σπαθί, απειλώντας μία ομάδα ανθρώπων και το υπόλοιπο τμήμα καταλαμβάνεται από την Κόλαση με την κάμινο του πυρός, το αναγεννησιακό οικοδόμημα με τον τρούλο. Τέλος, κάτω στο μέσον της εικόνας, εικονίζονται οι προφήτες Δαβίδ και Ιεζεκιήλ με πλάκες, στις οποίες υπάρχουν επιγραφές που αναφέρονται στην Κόλαση.

Ψηφιοποιημένο Αρχείο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας.

Το κρεμμυδάκι

Μια φορά κι ένα καιρό, ζούσε μια κακιά γυναίκα, σωστή μέγαιρα. Πέθανε κι ούτε ένα καλό δεν είχε κάνει στη ζωή της. Την άρπαξαν το λοιπόν οι διαβόλοι και την πετάξανε στη φλογισμένη λίμνη. Τότε ο φύλακας-άγγελός της κάθισε και σκέφτηκε: "Πρέπει να θυμηθώ καμιά καλοσύνη της για να πάω να την πω στο Θεό". Θυμήθηκε, και μια και δυο πάει και λέει στο Θεό: ''Αυτή, του λέει, έβγαλε ένα κρεμμυδάκι φρέσκο απ’ το περιβόλι και το ’δωσε σε μια ζητιάνα". Κι ο Θεός απαντάει:

"Πάρε λοιπόν το ίδιο εκείνο κρεμμυδάκι, και πήγαινε πάνω απ' τη λίμνη. Βάστα το κρεμμυδάκι απ’ τη μια άκρη κι ας πιαστεί αυτή απ’ την άλλη. Τότε τράβα την. Αν τα καταφέρεις να την τραβήξεις απ’ τη λίμνη, τότε ας πάει στον Παράδεισο. Όμως αν σπάσει το κρεμμυδάκι, θα πει πως καλά είναι εκεί που είναι". Έτρεξε ο άγγελος στη γυναίκα και της λέει: "Πιάσου γερά απ’ το κρεμμυδάκι και ’γω θα σε τραβήξω". Κι άρχισε να την τραβάει προσεχτικά. Την είχε βγάλει ολάκερη σχεδόν απ’ τη λίμνη, μα μόλις είδαν οι άλλοι αμαρτωλοί πως την τραβάνε έξω, γαντζώθηκαν όλοι πάνω της για να βγουν κι αυτοί μαζί της. Μα η γυναίκα ήταν κακιά, σωστή μέγαιρα, κι άρχισε να τους κλωτσάει:

"Εμένα θέλουν να βγάλουν κι όχι εσάς. Δικό μου είναι το κρεμμυδάκι κι όχι δικό σας". Μόλις το ’πε αυτό, το κρεμμυδάκι έσπασε. Κι αυτή ξανάπεσε στη λίμνη και καίγεται εκεί πέρα ως τα σήμερα. Ο άγγελος έβαλε τα κλάματα κι έφυγε».

Ντοστογιέβσκι, Φ. (1990). Αδελφοί Καραμάζωφ. Αθήνα: Γκοβόστη, τ. Β΄, σ. 301-302.

Εφαρμόζοντας:

Η χρήση της έννοιας «σωτηρία» στην τρέχουσα επικαιρότητα και η θεολογική σημασιοδότησή της.

- «Σκέψου, Συζήτησε, Γράψε, Μοιράσου (TWPS)». Με αφορμή άρθρα από τον σύγχρονο τύπο (έντυπο και ηλεκτρονικό που αναφέρονται στη «σωτηρία» από πολιτικές, οικονομικές, φυσικές κ.λπ. καταστροφές και λαμβάνοντας υπόψη τη θεολογική σημασιοδότηση της έννοιας σωτηρία που επεξεργάστηκαν οι μαθητές/μαθήτριες συμπληρώνουν σε αυτοκόλλητα χαρτάκια τη φράση: «Σωτηρία είναι/σημαίνει…».

- Εναλλακτικά:

«Μελέτη περίπτωσης». Διαβάζονται άρθρα σχετικά με ένα γεγονός «σωτηρίας» από την επικαιρότητα ή προβάλλονται αποσπάσματα από την ταινία Σάλλυ (Sully, 2016, του Κλιντ Ίστγουντ) και προκαλείται συζήτηση με θέμα τη σωτηρία στην τρέχουσα επικαιρότητα και τις θεολογικές προεκτάσεις της.

Στις 15 Ιανουαρίου 2009 ο έμπειρος πιλότος Τσέσλι «Σάλι» Σαλενμπέργκερ έκανε αναγκαστική προσγείωση στο κέντρο της αμερικανικής μητρόπολης, σώζοντας και τους 155 επιβάτες της πτήσης. Η είδηση ταξίδεψε άμεσα στα μίντια ολόκληρου του πλανήτη και ο κυβερνήτης μετατράπηκε σε ήρωα της διπλανής πόρτας, όχι όμως για όλους... Το Συμβουλίου Ασφαλείας Εθνικών Μεταφορών έκανε εξονυχιστικό έλεγχο στην υπόθεση, για να διαπιστώσει αν ο πιλότος θα μπορούσε να έχει επιστρέψει έγκαιρα στο αεροδρόμιο Λα Γκουάρντια, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή των επιβατών.

2.5 ΣΩΤΗΡΙΑ (5ο Δίωρο) by psifas.yiannis on Scribd